دستگاه قند خون (گلوکومتر) چیست و چه کاربردی دارد ؟
“`html
دستگاه قند خون
دستگاه قند خون : گلوکومتر یا گلوکزمتر ابزاری است که برای اندازه‌گیری مقدار قند خون در بدن استفاده می‌شود.
کنترل دقیق قند خون می‌تواند به جلوگیری از مشکلات ناشی از دیابت کمک کند.
برای بیمارانی که باید قند خونشان را به دقت زیر نظر داشته باشند، مانند کسانی که به طور مرتب دچار افت قند خون می‌شوند، افرادی که انسولین تزریق می‌کنند و خانم‌هایی که در دوران بارداری دیابت دارند، توصیه می‌شود از این دستگاه‌ها استفاده کنند تا قند خونشان در وضعیت مناسبی نگه داشته شود.
از اوایل دهه ۱۹۸۰، تحقیقات نشان داده است که نگه‌داشتن قند خون در حد نرمال برای افراد دیابتی بسیار اهمیت دارد و باید چندین بار در روز از این دستگاه‌ها استفاده کنند. به این کار پایش قند خون روزانه، یا به اختصار HMBG یا SMBG، گفته می‌شود.
کاربرد دستگاه قند خون
چه کسانی باید از گلوکومتر استفاده کنند؟
بر اساس دستورالعمل‌های انجمن دیابت، استفاده از این دستگاه برای گروه‌های زیر الزامی است:
- هر فرد دیابتی باید قند خون خود را به مقادیر مطلوب نزدیک کند. بنابراین، برای تنظیم وعده‌های غذایی، استراحت، فعالیت و آموزش درباره تأثیر این عوامل بر قند خون، باید از گلوکومتر استفاده کند.
- افرادی که از انسولین یا داروهای کاهش‌دهنده قند خون مانند گلی بن گلامید و رپاگلیناید استفاده می‌کنند، باید برای جلوگیری از افت قند خون، به ویژه نوع بی‌علامت آن، از این دستگاه استفاده کنند.
- افرادی که به تازگی (زیر ۶ ماه) دیابت آنها تشخیص داده شده.
- خانم‌هایی که در دوران بارداری دیابت دارند و باید قند خونشان را کاملاً کنترل کنند.
نکات مهم در هنگام کار با دستگاه قند خون
نکات مهمی که در کار با گلوکومتر باید به آن توجه شود:
-
اندازه دستگاه قند خون
اکثر دستگاه‌ها حالا به اندازه‌ای کوچک هستند که در دست جا می‌شوند، بنابراین باید به اندازه و وضوح صفحه نمایش آنها توجه کنید، به خصوص برای افرادی که مشکل بینایی دارند.
-
نوارهای تست دستگاه قند خون
انواع مختلفی از آنزیم‌ها در ساخت نوارهای تست استفاده می‌شود. سازمان‌های معتبر مانند FDA از سال ۲۰۰۸ توصیه کرده‌اند که از نوارهای با آنزیم GDH در مراکز درمانی استفاده نشود، زیرا این نوارها می‌توانند قندهایی مانند مالتوز، گزیلوز، گالاکتوز را اشتباه گزارش کنند و این ممکن است نتایج نادرستی به همراه داشته باشد. در حال حاضر، استفاده از نوارهایی که از آنزیم GO یا گلوکز اکسیداز ساخته شده‌اند، بیشتر توصیه شده است.
استفاده از نوارهایی که هر تست در پوشش جداگانه‌ای قرار دارد به حفظ کیفیت آنها کمک می‌کند. همچنین، مهم است که تاریخ باز کردن بسته نوار را یادداشت کنید.
-
سیستم کدینگ دستگاه قند خون
در برخی دستگاه‌ها، کد نوارها ممکن است از یک بسته به بسته دیگر متفاوت باشد. اگر مصرف‌کننده از این موضوع مطلع نباشد، ممکن است در تعیین مقدار قند خون اشتباه کند. بهتر است دستگاه‌هایی خریداری شوند که استفاده از آنها آسان‌تر باشد، مانند دستگاه‌های بدون کد. این موضوع به خصوص در مواقع اضطراری اهمیت زیادی دارد.
-
حجم خون مورد نیاز دستگاه قند خون
مقدار خون مورد نیاز برای آزمایش متفاوت است و می‌تواند از ۰.۳ میکرولیتر تا ۱ میکرولیتر باشد. در برخی از مدل‌ها، این میزان باید به دقت اندازه‌گیری شود.
“““html
به صورت یک قطره خون چکانده شود که طبیعتا حجم بیشتری را شامل می شود و گاهاٌ نیاز است بدلیل تأمین این حجم خون چندین بار پوست سوراخ شود.
-
توانایی خون گیری دستگاه قند خون از سایر نقاط بدن
می‌توان از نقاطی مانند ساعد برای خونگیری استفاده کرد، به جای نوک انگشت. اما به خاطر اینکه زمانبندی مقدار قند خون در نوک انگشت و سایر اعضا متفاوت است، برای استفاده از این قابلیت باید با پزشک معالج مشورت کنید.
-
زمان نشان دادن جواب آزمایش دستگاه قند خون
زمان نشان دادن جواب تست در دستگاه‌های مختلف بین ۳ تا ۶۰ ثانیه طول می‌کشد. در بعضی مواقع که استرس وجود دارد، پیشنهاد می‌شود از دستگاه‌های سریع‌تر استفاده شود.
در ایران، مقیاس اندازه گیری قند خون به صورت mg/dl نمایش داده می‌شود و تمامی دستگاه‌هایی که توسط سازمان‌های مربوطه تأیید شده‌اند، باید این مقیاس را داشته باشند. اما در برخی موارد، دستگاه‌های اهدایی یا قاچاق ممکن است با معیارهای دیگری مانند mmol/lit کار کنند.
این عدد معمولاً کمتر از آن چیزی است که بیماران انتظار دارند (به دلیل تغییر معیار). بیماران معمولاً مرز تشخیصی قند خون را ۱۲۶ در نظر می‌گیرند و انتظار دارند که عدد قند خون ۱۰۰ یا ۲۰۰ باشد، در حالی که دستگاه‌هایی که با معیار mmol/lit کار می‌کنند ممکن است عددهایی مانند ۶ و ۷ یا حتی اعداد دو رقمی کمتر از ۴۰ را نشان دهند.
برای تبدیل این عدد به مقیاس معمول در ایران، باید آن را در ۱۸ ضرب کنید.
احتمال دارد که در دستگاه‌های ساخته شده در ایران نیز، این معیار میلی مول بر لیتر وجود داشته باشد، که در قسمت تنظیمات باید به 5 میلی گرم بر دسی لیتر تغییر یابد.
-
حافظه دستگاه قند خون
با تنظیم زمان و ساعت دستگاه خود، می‌توانید از ویژگی حافظه دستگاه گلوکومتر به خوبی استفاده کنید. همچنین اگر زمان انجام تست با زمان غذا خوردن (قبل یا بعد از غذا) نیز ثبت شود، این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا کنترل بهتری بر دیابت شما داشته باشد.
-
خدمات بعد از فروش دستگاه قند خون
امروزه دستگاه‌های زیادی در بازار وجود دارند. بهتر است از برندهایی استفاده کنید که چندین سال در بازار بوده‌اند و اعتبار جهانی دارند و از خرید دستگاه‌های نا آشنا که خدمات پس از فروش ندارند، حتی اگر قیمت کمتری داشته باشند، خودداری کنید.
البته از دستگاه‌های معروف نیز باید توقع داشته باشید که نیاز به خدمات پس از فروش و تهیه نوار تست را برآورده کنند.
روش صحیح خونگیری با دستگاه قند خون
اکثر اوقات می‌بینیم که فرد بعد از سوراخ کردن پوست، شروع به فشار دادن محل می‌کند. اگر حجم کمی خون خارج شود، دستگاه‌هایی که سیستم هشدار حجم کم خون ندارند، ممکن است به اشتباه نتیجه قند خون را پایین‌تر نشان دهند.
بنابراین، توصیه می‌شود که بعد از شستن دست‌ها برای جلوگیری از آلودگی، ابتدا انگشت را به آرامی فشار دهید تا خون بیشتری در نوک انگشت جمع شود. سپس با استفاده از لنست (سوزن دستگاه) به آرامی پوست را سوراخ کنید و دوباره با فشار ملایم خون را به سمت محل خونریزی راهنمایی کنید.
صحت اندازه گیری دستگاه قند خون
بسیاری از بیماران از تفاوت در نتایج اندازه‌گیری از انگشت‌های مختلف یا حتی دو بار گرفتن نمونه از یک انگشت می‌پرسند. دلیل این تفاوت‌ها چیست و چرا نتیجه دستگاه با آزمایشگاه فرق دارد؟
اولاً روش اندازه‌گیری قند خون در آزمایشگاه با دستگاه گلوکومتر متفاوت است:
گلوکومتر از خون کامل استفاده می‌کند، بنابراین قند خون آن ۱۰ تا ۲۰ درصد (منبع: مرکز دیابت جوسلین) کمتر از قند سرم یا پلاسما است که در آزمایشگاه استفاده می‌شود.
به این صورت که خون نمونه‌ای که آزمایشگاه می‌گیرد، در یک لوله نگهداری می‌شود تا گلبول‌های قرمز آن ته‌نشین شوند و سپس از مایع بالایی آن برای آزمایش قند استفاده می‌شود.
برای تبدیل قند خون دستگاه به قند خون پلاسما، باید عدد نشان داده شده توسط دستگاه…
“`
عدد پلاسما را با ضرب کردن عدد مورد نظر در ۱٫۲ به‌دست آورید.
برخی از دستگاه‌ها این محاسبه را خودشان انجام می‌دهند و عدد پلاسما را که برای درمان (به ویژه در دیابت حاملگی) مهم است، نمایش می‌دهند.
برای اطلاعات بیشتر، بهتر است به دفترچه راهنمای دستگاه مراجعه کنید یا از فروشنده یا شرکت واردکننده سوال بپرسید.
نکته دوم درباره تغییر عدد هنگام تغییر محل خونگیری :
در متن‌های قبلی گفته شد که روش صحیح خونگیری و اشتباهات دستگاه در صورت کمبود حجم قطره خون بر عدد قند خون تاثیر می‌گذارد.
با رعایت این نکات به یاد داشته باشید که دستگاه گلوکومتر فقط برای تعیین تقریبی قند خون طراحی شده است و ممکن است حتی با رعایت این نکات هم تغییرات جزئی بوجود بیاید.
با وجود تبلیغات شرکت‌ها مبنی بر دقیق‌تر بودن تست‌ها با استفاده از دستگاه آنها، به یاد داشته باشید که به جز موارد غیرمعمول در قند خون که ممکن است با وضعیت فیزیکی یا بالینی شما مرتبط باشد، نیازی به تکرار مداوم آزمایش وجود ندارد. مثلاً اگر قند خون شما عموماً در بازه مشخصی بوده، با تغییر مختصر دلیل‌دار نمی‌شود که ۷۵ تا ۱۰۰ واحد بالاتر یا پایین‌تر برود.
اگر آزمایش را تکرار کردید و عدد دوباره تأیید شد، حتماً پزشک خود را در جریان بگذارید.
برای افراد غیر دیابتی، قند خون قبل از غذا باید زیر ۱۰۰ و بعد از غذا کمتر از ۱۴۰ باشد. و برای افراد دیابتی، قند خون قبل از غذا باید در محدوده ۷۰ تا ۱۳۰ و دو ساعت بعد از غذا زیر ۱۸۰ باشد. به یاد داشته باشید که این مقادیر مربوط به پلاسماست، پس حتماً به دفترچه راهنمای دستگاه مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید :
