با بزرگ ترین کویرهای ایران آشنا شوید (+ تصاویر)
“`html
بزرگ ترین کویر ایران کجاست؟
بزرگ ترین کویر ایران، یکی از مقاصد جذاب برای علاقه‌مندان به سفر در کویر و طرفداران ایران است. کویرهای ایران بسیار مشهور هستند؛ اما آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید که بزرگترین کویر ایران کجا است؟
دشت کویر، که به آن کویر مرکزی ایران هم گفته می‌شود، با مساحت 77 هزار و 600 کیلومتر مربع، بزرگترین کویر ایران به شمار می‌رود.
ایران چند کویر دارد؟
ایران به عنوان یک کشور گرم و خشک، کویرهای زیادی دارد؛ اما تعیین تعداد دقیقی از آنها کار آسانی نیست. به طور تقریبی می‌توان گفت که ایران 26 کویر شناخته‌شده دارد که در بخش‌های مختلف کشور پخش شده‌اند.
تفاوت کویر و بیابان
قبل از هر چیز، بیایید کمی درباره تفاوت‌های بین کویر و بیابان صحبت کنیم. بسیاری از مردم فکر می‌کنند که کویر و بیابان دو واژه مشابه هستند و می‌توانند به جای هم استفاده شوند و معنی هر دو، مناطق خشک و بدون زندگی است. برخی دیگر ممکن است فکر کنند که فقط کویرها خشک هستند و هیچ گونه زراعتی ندارند، در حالی که بیابان‌ها مناطق دورافتاده و لم‌یزرع هستند. اما این تعریف‌ها نادرست هستند.
بیابان‌ها مناطقی هستند که از نظر بارندگی و پوشش گیاهی فقر دارند؛ اما ممکن است گاهی باران ببارد یا گیاهانی در آن رشد کنند. در عوض، کویرها مناطقی هستند که در آنها نمک در سطح یا نزدیک سطح زمین وجود دارد و به همین دلیل زمین‌هایشان تحت تاثیر نمک قرار می‌گیرد و در آنها جانداری رشد نمی‌کند.
با این حال، در جاهایی که نمک کمتری وجود دارد، گیاهانی که به نمک مقاوم هستند می‌توانند رشد کنند. با توجه به این توضیحات، ممکن است برخی مناطق ایران بیابانی باشند، اما لزوماً هر کدام از آنها کویر نیستند. حال که با ویژگی‌های کویر آشنا شدید، به معرفی بزرگترین کویر ایران می‌پردازیم.
دشت کویر
دشت کویر به عنوان بزرگترین کویر ایران شناخته می‌شود و به کویر مرکزی ایران نیز معروف است. این دشت به طول حدود 800 کیلومتر و عرض 320 کیلومتر است و در مجموع مساحت آن حدود 77 هزار و 600 کیلومتر مربع می‌باشد. دشت کویر در مرکز شرقی ایران و در استان‌های سمنان، اصفهان، یزد و خراسان واقع شده است. مقدار بارندگی سالانه در دشت کویر حدود 100 میلی‌متر است و اختلاف دمای شب و روز آن در طول سال بین صفر تا 70 درجه سانتی‌گراد متغیر است.
دشت لوت
دشت لوت را می‌توان دومین کویر بزرگ ایران به حساب آورد. این دشت با طول حدود 480 کیلومتر و عرض 320 متر، مجموعاً مساحت 51 هزار و 800 کیلومتر مربع دارد. دشت لوت بین استان‌های خراسان، کرمان و یزد قرار گرفته و یکی از خشک‌ترین و گرم‌ترین بیابان‌های دنیا به شمار می‌رود. کویر لوت به دلیل ارزش‌های خاصی که دارد، در سال 2016 به فهرست آثار ثبت‌شده ایران در یونسکو اضافه شد. این منطقه در برخی سال‌ها به عنوان گرم‌ترین نقطه زمین انتخاب شده است.
اگر با یک تور به کویر سفر کنید، احتمالاً با نام‌های مختلفی از کویرهای ایران روبرو خواهید شد که ممکن است برخی از آنها برایتان جدید باشند. اما باید بدانید که بیشتر کویرهایی که می‌شناسید، در دو منطقه بزرگ دشت کویر و دشت لوت قرار دارند. گفته شده که این دو کویر به دلیل وسعتشان، حدود یک‌سوم از سطح خاک ایران را به خود اختصاص داده‌اند. به غیر از این دو منطقه بزرگ، کویرهای مهم دیگری نیز در ایران وجود دارند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- کویر نمک: در شمال شرقی شهرستان طبس با وسعت 660 کیلومتر مربع
- کویر نمک سیرجان: در استان کرمان با مساحت 450 کیلومتر مربع
- کویر ابرکوه: در استان یزد با وسعت 1320 کیلومتر مربع
- کویر درانجیر: در شهرستان اردکان و بافق استان یزد به مساحت 920 کیلومتر مربع
- سیاه‌کوه: در شهرستان‌های نایین و اردکان در استان‌های اصفهان و یزد با مساحت 940 کیلومتر مربع
- کویر مروس: نمک‌زاری در مهریز استان یزد به مساحت 340 کیلومتر مربع
آلفونس گابریل، جغرافی‌دان و نویسنده اتریشی که 5 کتاب درباره کویرهای ایران نوشته، می‌گوید: «تمام کمربند کویری بزرگ که از کوه‌های البرز تا بلوچستان را دربرمی‌گیرد، پر از باتلاق نمک است!»
“`
در این ناحیه وسیع، اشکال مختلفی از زمین‌شناسی وجود دارد.
کویرهای ایران کجا هستند؟
معمولاً کویرهای ایران در سمت شرقی کشور قرار دارند و در این مناطق، نقاط گرم و خشکی وجود دارد. اگر به نقشه دقت کنید، می‌بینید که شهرهای کویری مانند طبس، کرمان و یزد در این بخش از کشور قرار دارند. به همین دلیل، نواحی شرقی ایران کمتر جمعیت دارند. اما در سمت غرب کشور، مناطق کویری خیلی کمی وجود دارد؛ زیرا کوه‌ها و جریان‌های هوا و عوامل دیگری در عدم ایجاد کویر در آنجا تأثیر دارند.
با توجه به مطالبی که گفتیم، دشت کویر و دشت لوت بزرگترین کویرهای ایران هستند و دشت کویر، به عنوان بزرگترین کویر ایران از نظر مساحت شناخته می‌شود. البته گفته می‌شود دشت کویر به دلیل داشتن رطوبت بیشتر، شن‌زارهای کمتری نسبت به دشت لوت دارد.
برخی از محققان معتقدند که دشت کویر و دشت لوت ویژگی‌های مشابهی دارند. سایکس می‌گوید که این دو کویر به دو بخش تقسیم شده‌اند: قسمت شمالی دشت کویر و قسمت جنوبی دشت لوت. همچنین بخش شمالی دشت، آب‌دارتر است.
آلفونس گابریل معتقد است که این دشت را نباید به دو بخش تقسیم کرد. به نظر او، کل این دشت، بخشی از کویر لوت است. بنابراین، از چند کیلومتر مانده به دروازه‌های تهران تا دورترین بخش جنوب‌شرق ایران، کویر لوت ادامه پیدا می‌کند.
جاذبه‌های بزرگترین کویر ایران
به‌طور کلی، جاذبه‌های گردشگری در مناطق کویری با جاذبه‌های دیگر شهرها متفاوت است. در کویرها، خود طبیعت مانند تپه‌های ماسه‌ای، نبکاها و گاهی دریاچه‌های نمکی، جاذبه‌هایی هستند. همچنین گاهی بناهای انسانی نیز به عنوان جاذبه مشاهده می‌شوند. وجود گیاهان مخصوص و جانوران نیز از دیگر جذابیت‌های این مناطق کویری است.
ممکن است همه این موارد در تمام کویرها وجود نداشته باشد؛ بنابراین، اگر به جاذبه خاصی علاقه دارید، بهتر است مسیر آن را بررسی کنید و سپس برنامه‌ریزی کنید. برخی از جاذبه‌های انسانی که می‌توانید در دشت کویر ببینید، عبارتند از:
- قصر بهرام؛ کاروان‌سرای عباسی
- کاروان‌سرای عین‌الرشید
- قلعه دیر
- قلعه نایب حسین‌خان
- آب‌انبار قیلوقه
- جاده سنگ‌فرش
- برج شنلی چاه میل
- زیارتگاه بابا همت
- دریاچه نمک
- چاه دستکند
- کاروان‌سرای کویر مرنجاب
- روستای مصر
- روستای بیاضه
پوشش جانوری بزرگترین کویرهای ایران
پوشش جانوری کویرها و بیابان‌های ایران بسیار متنوع و خاص است. کویر، محل زندگی برخی از حیوانات بومی است که در هیچ‌جای دیگر دنیا پیدا نمی‌شوند، مگر در باغ‌وحش‌ها که این حیوانات را گرفته‌اند. به دلیل وسعت کویرها، این حیوانات پراکنده‌اند و عمدتاً در دسته‌های مختلف مانند بندپایان، پرندگان، پستانداران و خزندگان قرار می‌گیرند. از جمله جانورانی که می‌توان در این مناطق پیدا کرد، می‌توان به گربه شنی، روباه شنی، عقرب، عنکبوت، تیهو، عقاب و شاهین اشاره کرد.
خوشبختانه، دسترسی به این نواحی کویری همیشه آسان نیست تا از زندگی بسیاری از گونه‌های جانوری حفاظت شود. اما برخی از جانوران به دلیل شکار بی‌رویه در حال انقراض هستند و تخریب زیستگاه‌هایشان نیز به این وضعیت دامن می‌زند.
بزرگترین شهر کویری ایران
با توجه به صحبت‌ها درباره بزرگترین کویر ایران، ممکن است این سؤال برای شما پیش بیاید که بزرگترین شهر کویری ایران کدام است. بر اساس مساحت شهرها در ایران، بزرگترین استان کشور، استان کرمان است که مساحتی معادل 183 هزار و 193 کیلومتر مربع دارد. کرمان حدود 11 درصد از وسعت کل ایران را تشکیل می‌دهد.
به‌خاطر موقعیت جغرافیایی کرمان، بخشی از کویر لوت در این استان قرار دارد و نزدیکی آن به مناطق کویری دیگر، باعث شده تا کرمان بزرگترین شهر کویری ایران شناخته شود. با اینکه کرمان بزرگترین شهر کویری ایران است، جاذبه‌هایی دارد که وجودشان در دل کویر باورکردنی نیست.
برای مثال، می‌توان به یکی از شگفت‌انگیزترین باغ‌های کویری ایران اشاره کرد که در کرمان قرار دارد. باغ شازده که به باغ شاهزاده ماهان نیز معروف است، یکی از عجیب‌ترین مکان‌های کویری ایران به حساب می‌آید. اگر از نمای بالا به باغ شازده کرمان نگاه کنید، متوجه می‌شوید که چگونه در دل یک کویر، باغی زیبا و سرسبز به وجود آمده است و این زیبایی هر بیننده‌ای را شگفت‌زده می‌کند.
منبع : لست سکند
