در هر روز، در نقاط مختلف جهان، افراد زیادی به دلیل سکته مغزی جان خود را از دست می‌دهند.

سکته مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که یک رگ خونی در مغز مسدود یا پاره شود. این مشکل خونرسانی به قسمتی از مغز را متوقف می‌کند و باعث می‌شود که آن قسمت نتواند به‌طور طبیعی کار کند. این مسئله می‌تواند منجر به علائم مختلفی مانند فلج شدن یک طرف بدن، مشکل در صحبت کردن و مشکل در راه رفتن شود.

مقدمه‌ای درباره سکته مغزی

سکته مغزی یک آسیب جدی به مغز است که به دلیل اختلال در خونرسانی ایجاد می‌شود. این مشکل می‌تواند به خاطر ایجاد لخته‌های خون یا پاره شدن رگ‌های خونی باشد. در صورتی که خون به بخشی از مغز نرسد، سلول‌های مغز شروع به مرگ می‌کنند. این اتفاق در عرض چند دقیقه می‌افتد.

اگر به سرعت درمان نشود، آسیب می‌تواند بسیار جدی بوده و حتی منجر به مرگ شود. بنابراین، اگر کسی که شما به او اهمیت می‌دهید، علائم سکته مغزی را نشان داد، باید فوراً با اورژانس تماس بگیرید.

علائم سکته ی مغزی

علائم سکته مغزی بسته به نوع سکته و محل آن در مغز متفاوت است.

• ضعف و بی‌حسی در صورت، دست‌ها یا پاها، به‌ویژه در یک طرف بدن (همی‌پارزی)، که ممکن است منجر به فلج صورت شود.
• بی‌حسی پاها در یک طرف بدن (همی‌پلژی).
• عدم تعادل و لنگیدن (آتاکسی).
• مشکل در صحبت کردن یا درک صحبت‌های دیگران (دیس‌آرتری).
• مشکل در بلع غذا (دیس‌فاژی).
• احساس بی‌حسی یا سوزش در برخی نقاط بدن (پارستزی).
• دو بینی یا تاری دید، به‌ویژه در یک چشم.
• سردرد شدید و ناگهانی.
• از دست دادن حافظه کوتاه‌مدت و بلندمدت و اختلال در قضاوت.
• سرگیجه ناگهانی و افت ناگهانی.
• بی‌اختیاری در ادرار و مدفوع.
• دشواری در پیدا کردن کلمات و فهمیدن آنها.
• مشکل در انجام حرکات دقیق.

اگر سکته شدید باشد، ممکن است بخش‌های از مغز که کنترل تنفس و فشار خون را بر عهده دارند، آسیب ببینند و این می‌تواند عواقب بسیار خطرناکی داشته باشد.

انواع سکته مغزی

سکته مغزی ایسکمیک

اگر رگی که خون را به مغز می‌برد، مسدود شود، این نوع سکته مغزی اتفاق می‌افتد. دلایل مختلفی وجود دارد که می‌تواند باعث مسدود شدن رگ خونی شود، مانند رسوب چربی‌ها در دیواره‌های رگ (آترواسکلروز) که…

“`

تشکیل لخته خونی می‌شود.

گاهی اوقات، وقتی ضربان قلب به هم می‌ریزد، در قلب یک لخته خونی درست می‌شود. سپس این لخته به جای دیگری از بدن می‌رود و خون رسانی به مغز را متوقف می‌کند.

سکته مغزی هموراژیک

این نوع سکته هنگامی رخ می‌دهد که یک رگ خونی در مغز پاره می‌شود و خونریزی در مغز ایجاد می‌کند. دلایل مختلفی می‌تواند برای این موضوع وجود داشته باشد.

حمله ایسکمیک گذرا

این حالت در اصل یک سکته مغزی خفیف است که بر اثر گرفتگی عروق خون به وجود می‌آید. اگرچه حمله ایسکمی گذرا باعث آسیب دائمی به مغز نمی‌شود، اما ممکن است علائمی شبیه به سکته مغزی ایجاد کند که این علائم ممکن است چند دقیقه یا چند ساعت باقی بمانند. نباید این حالت را نادیده گرفت.

آزمون سکته مغزی

صحبت کردن، تکان خوردن، لبخند زدن.

آزمون سکته مغزی به تشخیص علائم و نشانه‌های این بیماری کمک می‌کند. این آزمایش شامل موارد زیر است:

– چهره: از فرد بخواهید لبخند بزند. آیا یک طرف صورتش بی‌حس است؟
– بازوها: از او بخواهید دست‌هایش را بالا ببرد. آیا یک دست پایین است؟
– صحبت کردن: از او بخواهید یک جمله ساده را تکرار کند. آیا در یادآوری و گفتن کلمات مشکل دارد؟

سکته مغزی: زمان = آسیب به مغز

در درمان سکته مغزی، زمان بسیار مهم است. وقتی اکسیژن به مغز نرسد، سلول‌های مغزی در چند دقیقه شروع به مرگ می‌کنند. اگر داروهای حل‌کننده لخته خون در سه ساعت اولیه پس از بروز سکته مغزی مصرف شوند، می‌توان از گسترش آسیب دیدن مغز جلوگیری کرد. هنگامی که بخشی از بافت مغز آسیب می‌بیند، اندام‌هایی که توسط آن بافت کنترل می‌شوند، از کار می‌افتند. به عبارتی دیگر، سکته مغزی می‌تواند منجر به ناتوانی‌های طولانی‌مدت جسمی شود.

تشخیص سکته ی مغزی

وقتی فردی با علائم سکته مغزی به اورژانس مراجعه می‌کند، باید ابتدا نوع سکته مغزی تعیین شود. دو نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد که درمان آن‌ها متفاوت است. پزشکان می‌توانند با استفاده از تصویربرداری اورژانسی نوع سکته، یعنی انسداد یا ترکیدن رگ خونی را مشخص کنند. نتایج آزمایش‌های اضافی، محل خونریزی درون مغز را روشن می‌سازد.

درمان سکته ی مغزی

درمان فوری پس از سکته مغزی شامل نظارت دقیق بر بیمار و اقدامات پرستاری برای حفظ راه تنفسی او است.

اگر در سی‌تی‌اسکن مشاهده شود که یک لخته خون در شریان وجود دارد، باید فوراً با استفاده از داروهای حل‌کننده لخته آن را درمان کرد. این درمان ممکن است به کاهش آسیب کمک کند.

“`html

بهبود عواقب سکته مغزی ممکن است، اما در همه موارد نباید از آن استفاده کرد، چون ممکن است خطر خونریزی در مغز را افزایش دهد.

انجام درمان طولانی مدت برای کاهش خطر سکته‌های مغزی دیگر به نوع سکتۀ مغزی بستگی دارد.

یکی از روش‌های درمان سکته مغزی ناشی از انسداد رگ‌ها، حل کردن لخته خون است. این کار با استفاده از یک دارو به نام Alteplase یا به اختصار tPA انجام می‌شود. هرچه این درمان سریع‌تر انجام شود، نتیجه بهتری خواهد داشت و باید حداکثر ظرف چهار ساعت و نیم از شروع سکته انجام گیرد. اگر درمان با تأخیر انجام شود، احتمال خونریزی مغزی افزایش می‌یابد.

این دارو معمولاً از طریق ورید در بازو یا داخل شریان تزریق می‌شود. اگر زمان طلایی برای تزریق از بین برود و سکته به علت آمبولی یا لخته خون در عروق مغزی باشد، پزشک داروهایی مثل آسپیرین یا وارفارین تجویز می‌کند تا با رقیق کردن خون، از ایجاد لخته‌های جدید جلوگیری کند.

اگر مشخص شود که یکی از شریان‌ها تنگ شده، ممکن است با عمل جراحی آن را باز کنند. بعد از سکته مغزی که به علت خونریزی و پاره شدن یک شریان بوده، درمان بر روی علت اصلی آن تمرکز می‌یابد. درمان طولانی مدت ممکن است شامل داروهایی برای کنترل فشار خون باشد تا از خونریزی‌های بعدی جلوگیری کند. اگر سکته به علت التهاب شریان باشد، از داروی کورتونی استفاده می‌شود.

وسیله‌ای برای پاک کردن لخته‌های خون در رگ.

در بسیاری از موارد سکته‌های مغزی، درمان‌های توانبخشی مثل فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتار درمانی چه در بیمارستان و چه در خانه ضروری است. یکی از مرحله‌های مهم درمان بیماران سکته مغزی، توانبخشی زیر نظر یک تیم شامل پزشک‌های متخصص، کاردرمانگر، فیزیوتراپیست، شنوایی‌شناس، گفتار درمان، بینایی‌شناس، روانشناس، کارشناس تغذیه، پرستار و مددکار اجتماعی است.

یکی از روش‌های جدید در توانبخشی بیماران سکته مغزی، استفاده از تحریک غیرتهاجمی مغز است که شامل دو تکنولوژی تحریک مغناطیسی مغز (rTMS) و تحریک الکتریکی مغز (تی دی سی اس) است. در مطالعه‌ای که توسط انجمن نوروفیزیولوژی بالینی در سال ۲۰۰۹ انجام شده و در ژورنال مربوطه منتشر شده، به موارد زیر اشاره شده است.

در روش تحریک مغناطیسی مغز، سلول‌های مغزی برای بهبود عملکردشان تحریک می‌شوند. این روش عوارض کمی دارد و توسط پزشکان متخصص انجام می‌شود. در این روش، با القای فرکانس‌های مختلف، نیمکره آسیب‌دیده یا سالم مغز تحریک می‌شود که در نتیجه باعث افزایش فعالیت نیمکره آسیب‌دیده می‌شود. این روش در بازگرداندن عملکرد دست، بهبود گفتار و کاهش درد موثر بوده است. این درمان از سال ۱۳۸۶ برای اولین بار در ایران در مرکز توانبخشی سکته مغزی تبسم و سپس در مرکز آموزشی درمانی فیروزگر وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ایران و دیگر مراکز استفاده شده است.

تغییر عادات و روش زندگی، مثل کاهش مصرف چربی در غذا و ترک سیگار، می‌تواند خطر سکته مغزی آینده را کاهش دهد.

پیش‌بینی آینده بیماران سکته مغزی خیلی سخت است و بستگی به عوامل مختلف دارد. معمولاً یک سوم افراد بعد از سکته مغزی به بهبودی کامل یا نسبی می‌رسند، در حالی که یک سوم دیگر دچار ناتوانی‌های دائمی خواهند شد.

اگر مشکلات ناشی از سکته مغزی در شش ماه اول بهبود نیابد، احتمالاً این مشکلات دائمی خواهند بود. حدود ۲۰ درصد از افرادی که سکته مغزی می‌شوند، در عرض یک ماه فوت می‌کنند.

تشخیص زودهنگام سکته مغزی می‌تواند به جلوگیری از آن یا کاهش آسیب‌ها کمک کند. به تازگی محققان دانشگاه کورنل آمریکا با استفاده از یک روش جدید زمان تشخیص را به ۱۰ دقیقه کاهش داده‌اند.

در این روش، محققان یک آنزیم را به نانوذرات متصل کرده و وارد جریان خون می‌کنند. وقتی که آنزیم وارد خون شود،

“`

روشن شده است که محققان می‌توانند با استفاده از این اطلاعات، نشانه‌های زیستی ناشی از آسیب‌های مغزی را بررسی کنند.

ویدیوهای مرتبط با سکته‌ی مغزی

پزشکان متخصص در درمان سکته‌ی مغزی

دکتر بیژن فروغ، متخصص سکته‌ی مغزی

آدرس: تهران، ابتدای باقرخان غربی

تلفن: 021-66572220

جمع‌آوری شده توسط مجله‌ی اینترنتی رضیم

مرجان امینی