استئوپنی زمانی شروع می‌شود که استخوان‌ها و مواد معدنی موجود در آنها کاهش می‌یابند. در نتیجه، استخوان‌ها ضعیف‌تر می‌شوند و احتمال شکنندگی آنها افزایش می‌یابد. این وضعیت معمولاً تا سن 35 سالگی به اوج خود می‌رسد.
یکی از عوارض اصلی استئوپنی، افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان است. همچنین، افرادی که به این بیماری دچار می‌شوند، بیشتر در معرض شکستگی استخوان‌ها و خمیده شدن آنها قرار دارند. در برخی موارد، این افراد ممکن است به دردهای شدید یا کاهش قد دچار شوند.
برای پیشگیری از استئوپنی می‌توان از سنین پایین‌تر اقدام کرد. برای دریافت راهنمایی‌های دقیق باید به پزشک مراجعه شود. اما به طور کلی، ورزش منظم و داشتن یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند به جلوگیری یا کند کردن پیشرفت این عارضه کمک کند.
استئوپنی چیست؟
استئوپنی یک بیماری استخوانی است که به دلیل کاهش تراکم استخوان رخ می‌دهد. زمانی که تراکم استخوان شخص از حد طبیعی پایین‌تر بیاید، استئوپنی بروز می‌کند. این عارضه معمولاً در سنین حدود 35 سالگی به بالاترین میزان خود می‌رسد.
برای اندازهگیری تراکم استخوان از پارامتر BMD (تراکم مواد معدنی استخوان) استفاده می‌شود. این پارامتر نشان می‌دهد که چقدر مواد معدنی در استخوان‌ها وجود دارد و می‌تواند نشانگر احتمال شکستگی استخوان‌ها در فعالیت‌های روزانه باشد. افراد مبتلا به استئوپنی معمولاً BMD پایین‌تری دارند، اما نمی‌توان آنها را بیمار دانست.
مهم است بدانید استئوپنی با پوکی استخوان تفاوت دارد. افرادی که دچار استئوپنی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند، اما علائم و درمان هر کدام متفاوت است.
علائم استئوپنی چیست؟
معمولاً استئوپنی بدون هیچ علامت و نشانه‌ای ایجاد می‌شود. در واقع، کاهش مواد معدنی استخوان هیچ نشانه‌هایی مانند درد یا تورم ندارد. بنابراین، استئوپنی را می‌توان یک بیماری خاموش دانست که تنها در مراحل حاد قابل تشخیص است.
چرا استئوپنی بروز می‌کند؟
استئوپنی به دلایل مختلفی رخ می‌دهد. به طور کلی، عواملی مانند سن، جنس و سابقه خانوادگی در بروز این بیماری تاثیر دارند. هر گونه عاملی که باعث کاهش توده مواد معدنی استخوان شود، می‌تواند خطر ابتلا به استئوپنی را افزایش دهد. در ادامه به برخی از علل مهم این بیماری اشاره خواهیم کرد.
نقش سن در ابتلا به استئوپنی
شایع‌ترین علت بروز استئوپنی، افزایش سن است. با بالا رفتن سن، بدن بیشتر از آنکه به ساخت استخوان جدید بپردازد، استخوان‌های قدیمی را تجزیه می‌کند. به این ترتیب، سرعت تشکیل استخوان جدید کمتر از نابودی استخوان‌های قدیمی می‌شود و به مرور زمان، تراکم مواد معدنی استخوان‌ها کاهش می‌یابد. این مسئله در نهایت به استئوپنی منجر خواهد شد.
تاثیر یائسگی بر ابتلا به استئوپنی
زنان در دوران یائسگی بخش زیادی از بافت استخوانی و مواد معدنی استخوان‌های خود را از دست می‌دهند. این موضوع به دلیل کاهش سطح هورمون استروژن در بدن آن‌هاست. اگر فرد از دست دادن تراکم استخوانی بیشتری نسبت به حالت طبیعی داشته باشد، بروز استئوپنی اجتناب‌ناپذیر است.
چه عواملی بر بروز استئوپنی تاثیر دارند؟
به طور کلی، می‌توان گفت که نیمی از افرادی که بالای 50 سال سن دارند، با خطر ابتلا به استئوپنی مواجه هستند.
“`html
استئوپنی یک مشکل شایع است. اما عوامل متعددی می‌توانند بر احتمال بروز این عارضه تأثیر بگذارند. در ادامه به برخی از این عوامل اشاره می‌کنیم:
زن بودن
داشتن سابقه خانوادگی از افت تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) پایین
احتمال بالاتر ابتلا در افراد بالای 50 سال
یائسگی در سنین زیر 45 سال
جراحی برداشتن تخمدان‌ها قبل از یائسگی
نداشتن فعالیت‌های ورزشی
رژیم غذایی ناسالم و کمبود کلسیم و ویتامین D
مصرف زیاد الکل و کافئین
سیگار کشیدن و استفاده از تنباکو
مصرف داروهایی مانند پردنیزون یا فنی توئین
علاوه بر موارد بالا، عوامل دیگری نیز وجود دارند که ممکن است خطر ابتلا به استئوپنی را افزایش دهند یا وضعیت آن را بدتر کنند. از جمله این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بی‌اشتهایی
بولیمیا
سندرم کوشینگ
پرکاری غده پاراتیروئید
پرکاری تیروئید
بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، لوپوس یا بیماری کرون
چگونه می‌توان استئوپنی را تشخیص داد؟
تشخیص استئوپنی نیاز به انجام تست‌های خاص دارد. در واقع، بیمار باید بعد از مراجعه به پزشک متخصص، برای انجام این تست‌ها آماده شود. در ادامه، فرآیند تشخیص استئوپنی را بررسی می‌کنیم.
چه کسانی باید آزمایش اندازهگیری BMD را انجام دهند؟
اولین آزمایشی که افرادی که ممکن است درگیر استئوپنی باشند باید انجام دهند، اندازهگیری BMD است. افرادی که باید این آزمایش را انجام دهند عبارت‌اند از:
زنان 65 سال به بالا
افرادی که زیر 65 سال دارند و برخی عوامل خطر مانند یائسگی یا موارد دیگر را دارند
افرادی که بعد از یائسگی، هنگام انجام فعالیت‌های عادی مانند هل دادن صندلی، جارو زدن یا ایستادن دچار شکستگی استخوان شده‌اند
انجام تست DEXA
اندازهگیری جذب اشعه ایکس با انرژی‌های دوگانه با نام تست DEXA یا DXA شناخته می‌شود. این تست، معمول‌ترین آزمایش برای اندازهگیری BMD است. در این روش، اشعه ایکس با انرژی کمتری نسبت به اشعه ایکس معمولی به استخوان‌ها تابانده می‌شود. این آزمایش هیچ گونه دردی ندارد و به عنوان اصلی‌ترین تست در سنجش تراکم مواد معدنی استخوان شناخته می‌شود. آزمایش DXA در نواحی مختلف زیر انجام می‌شود:
ستون فقرات
مچ دست
انگشتان دست و پا
ساق پا
پاشنه پا
لگن
مقدار تراکم مواد معدنی استخوان‌ها، به سن و نژاد افراد بستگی دارد. بعد از انجام تست DEXA، یک شاخص به نام T-Score به دست می‌آید. این عدد مشخص می‌کند که آیا فرد به استئوپنی مبتلا شده یا خیر. بازه‌های T-Score به شرح زیر است:
T-Score بین 1+ تا 1- برای استخوان‌های با تراکم مواد معدنی طبیعی
T-Score بین 1- تا 2.5- که نشان‌دهنده تراکم استخوان کم یا استئوپنی است
T-Score بالای 2.5- که نشانه ابتلا به پوکی استخوان است
در مواردی که فرد دچار پوکی استخوان شده باشد، علاوه بر T-Score در آزمایش DEXA، پارامتر FRAX نیز محاسبه می‌شود. این پارامتر احتمال خطر شکستگی‌های لگن، ساعد، ستون فقرات و یا شانه را در 10 سال آینده تخمین می‌زند. این اطلاعات به پزشک کمک می‌کند تا بهترین روش درمان استئوپنی را برای فرد انتخاب کند.
چگونه استئوپنی درمان می‌شود؟
از آنجایی که استئوپنی با کاهش حجم مواد معدنی استخوانی آغاز می‌شود، درمان این وضعیت به معنای جلوگیری از پیشرفت آن است. زیرا اگر تراکم استخوان‌ها بیش از حد کاهش یابد، ممکن است به پوکی استخوان منجر شود که شرایط سخت‌تری برای بیمار ایجاد می‌کند.
اولین گام در درمان استئوپنی، رعایت یک رژیم غذایی سالم و داشتن یک برنامه ورزشی متناسب با وضعیت بیمار است. زمانی که فرد در مرحله استئوپنی قرار دارد، احتمال شکستگی استخوان‌ها افزایش می‌یابد و توجه به این مسأله ضروری است.
“`
بیماری استئوپنی به معنای کاهش تراکم استخوان است و در موارد خفیف، معمولاً نیازی به مصرف دارو وجود ندارد. اما اگر مقدار تراکم استخوان به حدی برسد که نزدیک به پوکی استخوان شود، پزشک ممکن است دارویی تجویز کند. همچنین، افرادی که در معرض استئوپنی یا پوکی استخوان قرار دارند، باید مکمل‌های غذایی مانند کلسیم و ویتامین D مصرف کنند. بهتر است که این مواد را از طریق غذاهای متنوع به دست آورند.
بهترین رژیم غذایی برای افراد مبتلا به استئوپنی و پوکی استخوان چیست؟
رژیم غذایی مناسب برای این افراد باید شامل موارد زیر باشد:
محصولات لبنی مانند شیر، ماست و پنیر
آب پرتقال
انواع نان و غلاتی که با کلسیم و ویتامین D غنی شده‌اند
این مواد غذایی به تأمین کلسیم و ویتامین D لازم برای بدن کمک می‌کنند. همچنین مواد غذایی دیگری که می‌توانند در بهبود استئوپنی مفید باشند عبارتند از:
لوبیا خشک
کلم بروکلی
ماهی قزل آلا (پرورش یافته در آب شیرین)
اسفناج
نکته‌ای که درباره افراد مبتلا به استئوپنی وجود دارد این است که مقدار کلسیم و مواد معدنی که آنها باید مصرف کنند ممکن است با افراد مبتلا به پوکی استخوان متفاوت باشد. برای مثال، کسانی که پوکی استخوان دارند به 1200 میلی‌گرم کلسیم و 800 واحد ویتامین D نیاز دارند، اما شرایط برای مبتلایان به استئوپنی مشخص نیست.
تمرینات ورزشی مناسب برای درمان استئوپنی چیست؟
افراد مبتلا به استئوپنی باید با انجام تمرینات ورزشی مناسب، وضعیت جسمانی خود را بهبود بخشند. جوانان و کسانی که در سنین پیش از یائسگی هستند، باید حداقل 30 دقیقه از روز را به ورزش اختصاص دهند. ورزش‌هایی که به بهبود استئوپنی کمک می‌کنند شامل:
پیاده‌روی
دویدن
پریدن
به طور کلی، ورزش‌هایی که برای افراد مبتلا به استئوپنی مفید هستند، باید با تحمل وزن همراه باشند. بدین معنا که تمرینات باید به گونه‌ای باشند که پاها به سطح زمین برخورد کنند. در حالی که ورزش‌هایی نظیر دوچرخه‌سواری و شنا به تقویت قلب و ریه کمک می‌کنند، اما برای ساخت استخوان مناسب نیستند.
اگر بتوانیم با کمک رژیم غذایی مناسب و تمرینات ورزشی اصولی، حتی به میزان کم، مقدار تراکم استخوان را افزایش دهیم، با این کار پیشرفت استئوپنی با سرعت کمتری خواهد بود و احتمال شکستگی استخوان در آینده کاهش می‌یابد.