اطلاعات دارویی کامل قرص والپروئکس سدیم (2 نکته مهم)

موارد مصرف و عوارض والپروئکس سدیم

والپروئکس سدیم (Divalproex Sodium) با نام تجاری دپاکوت (Depakote) برای درمان نوع‌های مختلفی از تشنج استفاده می‌شود و گاهی هم به همراه داروهای دیگر مصرف می‌شود تا اثرگذاری بیشتری داشته باشد.

دی والپروئکس سدیم ترکیبی از دو ماده به نام‌های والپروئیک اسید و والپروات سدیم است. این دارو به عنوان یک درمان‌گر تشنج شناخته می‌شود و می‌تواند برای درمان اختلال دو قطبی، صرع و جلوگیری از سردردهای میگرنی استفاده شود. تشنج به طور کلی به دلیل فعالیت بالای غیر طبیعی الکتریکی در مغز بوجود می‌آید. دی والپروئکس سدیم با کاهش این فعالیت‌های غیر طبیعی، به جلوگیری از بروز تشنج کمک می‌کند.

اختلال دو قطبی یک بیماری طولانی‌مدت است که افراد در آن دوره‌های افسردگی (حالت پایین) و شیدایی یا جنون خفیف (حالت بالا) را تجربه می‌کنند. دی والپروئکس سدیم برای درمان نوعی از شیدایی ناشی از این اختلال تجویز می‌شود. هرچند که نحوه عملکرد دقیق این دارو مشخص نیست، ولی به نظر می‌رسد که بر سطح برخی مواد شیمیایی در مغز که روی حالت خلق و خوی شما تأثیر دارند، اثر بگذارد. این امر باعث می‌شود که خلق و خو در محدوده طبیعی باقی بماند.

والپروئکس سدیم به ویژه برای درمان حملات شیدایی در اختلال دو قطبی (افسردگی شیدایی) و برای جلوگیری از سردردهای میگرنی به کار می‌رود.

نام‌های تجاری: Depakote, Depakote ER, Depakote Sprinkles

مکانیسم اثر والپروئکس سدیم

اثر ضد تشنج:‌ چگونگی اثر بخشی این دارو کاملاً مشخص نیست. اما می‌تواند به دلیل افزایش غلظت اسید گاما ـ‌ آمینوبوتیریک (GABA)، که یک ماده شیمیایی در مغز است و به آرامش فعالیت‌های عصبی کمک می‌کند، باشد. همچنین والپروات ممکن است باعث کاهش تجزیه GABA توسط آنزیم‌ها شود. زمان لازم برای شروع اثر درمانی این دارو ممکن است یک هفته یا بیشتر طول بکشد. این دارو معمولاً با سایر داروهای تشنج نیز مصرف می‌شود.

فارماکوکینتیک والپروئکس سدیم

• جذب: این دارو بعد از مصرف خوراکی به سرعت به اسید والپروییک تبدیل می‌شود و به طور کامل در بدن جذب می‌گردد.
• پخش: به سرعت در سراسر بدن پخش شده و 80-95 درصد آن به پروتئین‌ها متصل می‌شود.
• متابولیزم: در کبد تجزیه و تبدیل می‌شود.
• دفع: از طریق ادرار، و بخشی از آن نیز از طریق مدفوع و تنفس خارج می‌شود. غلظت دارو در شیر مادر به میزان 1-10 درصد غلظت آن در خون می‌باشد.

موارد و مقدار مصرف والپروئکس سدیم

الف) درمان تشنج‌های ساده یا کمپلکس (صرع کوچک) و حملات مکرر صرعی، شامل صرع absence.

بزرگسالان و کودکان: ابتدا مقدار mg/kg/day 15 به صورت خوراکی یا وریدی در 2-3 دوز تقسیم شده مصرف می‌شود. ممکن است هر هفته مقدار mg/kg/day 10-5 به این دوز اضافه شود تا حداکثر مقدار مصرف به mg/kg/day 60 در 3-2 دوز تقسیم شده برسد. توصیه می‌شود که دیپاکوت ER در کودکان زیر 10 سال مصرف نشود.

ب) درمان مانیا:‌ فقط با دیوالپروکس سدیم.

بزرگسالان: شروع با 750 میلی گرم به صورت خوراکی (آهسته رهش) در دوزهای تقسیم شده یا mg/kg 25 به صورت یک بار در روز (Depakote ER). دوز دارو بر اساس پاسخ بیمار تنظیم می‌شود. حداکثر مقدار مصرف برای تمامی اشکال دارویی mg/kg 60 در روز می‌باشد.

پ) پیشگیری از سردرد میگرنی:‌ فقط با دیوالپروکس سدیم.

بزرگسالان: شروع با 250 میلی گرم به صورت خوراکی (آهسته رهش) دو بار در روز. بعضی از بیماران ممکن است تا 1000 میلی گرم در روز نیاز داشته باشند. یا 500 میلی گرم (Depakote ER) به صورت خوراکی روزانه.

برای یک هفته، سپس مصرف خوراکی 1000 میلی‌گرم در روز توصیه می‌شود.

ت) صرع کمپلکس پارشیال.

بزرگسالان و کودکان 10 سال به بالا: روزانه mg/kg 15-10 به صورت خوراکی یا وریدی. بعد از آن، mg/kg 10-5 روزانه به مدت هفت روز افزایش می‌یابد تا حداکثر به mg/kg 60 برسد.

تنظیم دوز: در بیماران مسن، دوز شروع باید کمتر باشد و افزایش دوز به آرامی انجام شود. همچنین باید مایعات، مواد غذایی، دهیدراتاسیون، خواب آلودگی، و دیگر عوارض جانبی به صورت مرتب کنترل شود.

مصرف والپروئکس سدیم در دوران بارداری و شیردهی

• مصرف در شیردهی: این دارو به شیر منتقل می‌شود، بنابراین شیردهی در زمان مصرف این دارو توصیه نمی‌شود.
• مصرف در بارداری: زنانی که در دوران بارداری والپروئیک اسید مصرف می‌کنند، ممکن است فرزندان‌شان در معرض خطر بیشتری از نقص‌های تولد مانند نقص لوله عصبی قرار بگیرند.

عوارض جانبی والپروئکس سدیم

چون این دارو معمولاً با دیگر داروهای ضد تشنج مصرف می‌شود، عوارض جانبی ممکن است به دلیل والپروات سدیم به تنهایی نباشد.

• اعصاب مرکزی: رخوت، آشفتگی عاطفی، افسردگی، تهاجم، فعالیت بیش از حد، ضعف عضلانی، لرزش، آتاکسی، سردرد، توهم، اختلال حافظه، تب، بی‌خوابی، خواب آلودگی.
• گوش، چشم، دهان، بینی: نیستاگموس (حرکت غیر ارادی چشم‌ها)، دوبینی، تاری دید، رینیت، فارنژیت، وزوز گوش.
• دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، سوءهاضمه، اسهال، کرامپ‌های شکمی، یبوست، افزایش اشتها یا بی‌اشتهایی، پانکراتیت.
• کبدی: هپاتیت سمی.
• متابولیک: افزایش یا کاهش وزن.
• قلبی و عروقی: درد قفسه سینه، ادم (تورم)، افزایش یا کاهش فشار خون، تندضربانی قلب.
• خون: تضعیف مغز استخوان، کبودی، خونریزی، پتشی (نقاط کوچک خونریزی زیر پوست).
• عضلانی ـ‌ اسکلتی: درد پشت و گردن.
• تنفسی: برونشیت، تنگی نفس.
• پوست: آلوپسی (ریزش مو)، اریتم مولتی فرم، علائم مشابه آنفلوانزا، واکنش‌های افزایش حساسیت، عفونت، حساسیت به نور، خارش، بثورات جلدی، سندرم استیونس جانسون.

تداخلات دارویی والپروئکس سدیم

1. والپروییک اسید ممکن است اثر داروهای مهارکننده مونوآمین اکسیداز (MAO) و دیگر داروهای تحریک‌کننده سیستم عصبی مرکزی (CNS) و داروهای ضد انعقاد را تشدید کند.
2. این دارو همچنین ممکن است غلظت سرمی پرمیدون، فنی‌توئین و فنوباربیتال را افزایش دهد که می‌تواند میزان خواب آلودگی را افزایش دهد و نیاز به پیگیری دقیقی دارد.
3. مصرف همزمان والپروییک اسید با کلونازپام ممکن است باعث ایجاد صرع غیاب شود و باید از این ترکیب اجتناب شود.
4. زمانی که والپروییک اسید همزمان با کاربامازپین مصرف شود، ممکن است کنترل تشنج کاهش یابد. بیماران باید از نظر بروز حملات تشنجی و سمیت تحت نظر باشند، حداقل به مدت یک ماه پس از قطع هر کدام از داروها.
5. این دارو می‌تواند دیازپام را از اتصال به آلبومین جدا کرده و متابولیسم آن را تحت تأثیر قرار دهد.
6. علاوه بر این، والپروییک اسید ممکن است متابولیسم اتوسوکسیماید را نیز مهار کند.

“`html

• سطح پلاسمایی هر دو اندازه‌گیری شود.
• داروهایی مانند فلبامات و سالیسیلات ها ممکن است سطح والپروات را افزایش دهند. بنابراین باید سطح والپروات کنترل شود.
• زمانی که با لاموتریژین مصرف می‌شود، ممکن است سطح والپروئیک اسید کاهش یابد و در عوض سطح و سمیت لاموتریژین افزایش یابد. در صورت لزوم دوز دارو باید تنظیم شود و بیمار تحت نظر باشد.
• ریفامپین می‌تواند تخلیه والپروات خوراکی را افزایش داده و کارایی آن را کاهش دهد. بنابراین ممکن است نیاز به تنظیم دوز والپروات باشد.
• استفاده هم زمان از الکل می‌تواند کارایی والپروئیک اسید را کاهش داده و عوارض ناشی از آن را بیشتر کند.

اثرات والپروئکس سدیم بر نتایج آزمایش‌های تشخیصی

این دارو ممکن است سطح برخی آنزیم‌ها مانند AST و ALT، بیلی روبین، شمارش ائوزینوفیل و زمان خونریزی را بالا ببرد و شمارش پلاکت‌ها و WBC را کاهش دهد. همچنین نتایج آزمایش کتون ادراری را به‌طور کاذب مثبت نشان می‌دهد و ممکن است بر نتایج آزمایش عملکرد تیروئید تأثیر بگذارد.

مسمومیت با والپروئکس سدیم و روش درمان آن

علائم بالینی: خواب آلودگی، کما، و مشکلات قلبی مانند بلوک قلبی.

درمان: درمان حمایتی است و باید بر روی بهبود خروجی ادراری، نظارت دقیق بر علائم حیاتی و تعادل آب و الکترولیت بیمار تمرکز شود. نالوکسون می‌تواند اثرات ناخواسته CNS و تنفسی را برطرف کند. همچنین همودیالیز و هموپرفیوژن می‌توانند در موارد خاص مورد استفاده قرار گیرند.

ملاحظات خاص در مورد والپروئکس سدیم

1ـ آزمون عملکرد کبد، شمارش پلاکت‌ها و زمان پروترومبین باید در ابتدا و هر ماه به خصوص در شش ماه اول درمان بررسی شود.
2ـ غلظت درمانی دارو در خون باید بین mcg/ml 50 تا 100 باشد.
3ـ قطع ناگهانی دارو نباید انجام شود.
4ـ در صورت بروز لرزش، دوز دارو باید کاهش یابد.
5ـ برای کاهش مشکلات گوارشی می‌توان دارو را همراه با غذا مصرف کرد.
6- قبل از شروع داروی والپروئیک اسید، از بیمار درباره ریسک فاکتورهای اختلالات سیکل اوره مانند سابقه بارداری، زایمان و مشکلات مغزی غیر منتظره، کما و عقب‌ماندگی ذهنی پرسش کنید. اگر علائم انسفالیت هیپرآمونمیک مشاهده شد، دارو را قطع کرده و درمان مناسب را آغاز کنید.
7- انفوزیون وریدی باید در مدت 60 دقیقه و با سرعت حداکثر 20 میلی‌گرم در دقیقه انجام شود.
8- مصرف فرم تزریقی والپروات سدیم برای بیش از 14 روز مطالعه نشده است. به سرعت داروی خوراکی را برای بیمار شروع کنید. هنگام تغییر از فرم خوراکی به تزریقی و بالعکس، دوز روزانه باید برابر باشد.
9- برای تغییر از “depakote” به “depakote ER” در بزرگسالان و کودکان 10 سال و بالاتر با تشنج، به دوزی بین 8 تا 20% بالاتر از دوز روزانه کل نیاز دارید.
10- اشکال دارویی Extended Release و Delayed Release دیولپروکس از نظر فراهمی زیستی یکسان نیستند.

نکات توصیه‌شده به بیمار در حین مصرف والپروئکس سدیم

1ـ برای جلوگیری از تحریک موضعی در دهان، قرص‌ها را کامل ببلعید و در صورت نیاز با غذا مصرف کنید. از مصرف دارو با نوشابه‌های گازدار خودداری کنید چرا که ممکن است قرص‌ها قبل از بلعیده شدن تجزیه شده و احساس نارضایتی ایجاد کند.
2ـ تا زمانی که این دارو را مصرف می‌کنید، از نوشیدن الکل خودداری کنید چون ممکن است باعث افزایش عوارض جانبی یا کاهش اثرگذاری دارو شود.
3- همچنین تا زمانی که اثرات توانبخشی CNS دارو معلوم نشود، از انجام کارهایی که به هوشیاری نیاز دارند، اجتناب کنید. این دارو ممکن است خواب‌آلودگی و سرگیجه ایجاد کند. مصرف آن هنگام خواب می‌تواند…

“`

دارویی که مصرف می‌کنید می‌تواند علائم افسردگی سیستم عصبی مرکزی (CNS) را کمتر کند.
4ـ اگر علائم حساسیت شدید یا عوارض جانبی غیرعادی بروز کرد، حتماً به پزشک اطلاع دهید.
5ـ در حین مصرف دارو، کارت شناسایی پزشکی خود را که نوع داروها و مشکلات مربوط به تشنج شما را نشان می‌دهد، همیشه همراه داشته باشید.
6ـ دارو را ناگهان قطع نکنید. بدون مشاوره با پزشک، دوز دارو را تغییر ندهید و به خاطر تغییر اثرات درمانی، قبل از تغییر برند یا نوع دارو، حتماً با پزشک مشورت کنید.
7ـ بیماران مسن‌تر به آرامی دارو را دفع می‌کنند، بنابراین برای آن‌ها میزان کمتری از دارو توصیه می‌شود. سعی کنید دوز دارو را به آرامی افزایش دهید و بیمار را از نظر دریافت مایعات، مواد غذایی، کم‌آبی، خواب آلودگی و هر نوع عوارض جانبی دیگری بررسی کنید.
8ـ این دارو برای کودکان زیر دو سال توصیه نمی‌شود زیرا احتمال بروز عوارض جانبی در این گروه سنی بیشتر است. در برخی موارد هیجان و حالت تهاجمی نیز گزارش شده است. ایمنی و اثر بخشی داروی Depakote ER در کودکان زیر 10 سال نیز هنوز ثابت نشده است.

شرایط نگهداری والپروئکس سدیم

• دارو را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
• دارو را در جای خشک و خنک و به دور از گرما و نور مستقیم نگهداری کنید.