معرفی آنتی بیوتیک آزیترومایسین
آزیترومایسین یک نوع آنتی‌بیوتیک است که به گروه ماکرولیدها تعلق دارد و برای درمان عفونت‌های باکتریایی مختلف مانند عفونت گوش میانی، گلودرد به دلیل باکتری استرپتوکوک، عفونت ریه، اسهال ناشی از سفر و بعضی از التهاب‌های معده و روده استفاده می‌شود. این دارو همچنین برای درمان برخی بیماری‌های آمیزشی مانند عفونت کلامیدیا و سوزاک تجویز می‌گردد. به طور خاص، در برخی موارد برای درمان مالاریا هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو می‌تواند به صورت خوراکی یا از طریق تزریق وریدی مصرف شود.
مکانیسم اثر آزیترومایسین
آزیترومایسین با اتصال به RNA 50 S ریبوزومی باکتری‌ها، روند ساخت پروتئن آن‌ها را متوقف می‌کند و به این ترتیب از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کند.
فارماکوکینتیک آزیترومایسین
- نیمه عمر این دارو 68 ساعت است.
- این دارو در بدن تجزیه نمی‌شود و بیشتر از طریق مدفوع و صفرا دفع می‌گردد. کمتر از 10 درصد آن از طریق ادرار دفع می‌شود.
نحوه مصرف آزیترومایسین
آنتی‌بیوتیک‌ها را حتماً طبق نظر پزشک مصرف کنید و دوره درمان را کامل کنید، حتی اگر احساس بهبودی دارید، چون ممکن است برخی از باکتری‌ها هنوز در بدن باقی مانده باشند و این مسئله می‌تواند منجر به بروز مقاومت میکروبی شود.
مقاومت میکروبی یک مشکل جهانی است که به سرعت در حال افزایش است. اگر مصرف بی‌رویه و نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها ادامه یابد، ممکن است با مشکلات جدی و تهدیدکننده زندگی مواجه شویم. وقتی این داروها بدون نسخه پزشک و به مقدار یا مدت نامناسب مصرف شوند، نه تنها تاثیری در بهبود فرد ندارد، بلکه می‌تواند باکتری‌ها را در بدن فرد قوی‌تر کند. این مسأله موجب بروز نسل جدیدی از میکروب‌ها می‌شود که دیگر به آسانی به داروهای آنتی‌بیوتیکی پاسخ نمی‌دهند.
- از آنجا که بیشتر عفونت‌ها مسری هستند، استفاده بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند نه تنها برای بیمار بلکه برای سایر افراد جامعه نیز مشکل ایجاد کند.
- مصرف خوراکی این دارو ممکن است به صورت یک نوبت یا به مدت ۳ تا ۵ روز باشد، بنابراین حتماً مقدار و زمان مصرف را از پزشک یا داروساز خود بپرسید.
- در کودکان معمولاً آزیترومایسین به صورت سوسپانسیون تجویز می‌شود و مقدار آن بسته به وزن و وضعیت کودک توسط پزشک مشخص می‌شود. به دلیل طعم تلخ این دارو، می‌توانید بعد از مصرف آن کمی آب میوه به کودک خود بدهید.
- برای مصرف کپسول آزیترومایسین، بهتر است آن را با معده خالی (یک ساعت قبل یا دو ساعت پس از غذا) میل کنید، اما در صورت درد معده می‌توان همراه با غذا مصرف کرد. فرم قرص و سوسپانسیون این دارو می‌تواند قبل یا بعد از غذا مصرف شود.
- بین مصرف این دارو و شربت‌های ضداسید معده حداقل دو ساعت فاصله بیندازید.
- اگر قصد واکسیناسیون دارید، پزشک خود را از مصرف این دارو مطلع کنید.
مقدار و موارد مصرف آزیترومایسین
الف) برای درمان بدتر شدن COPD ناشی از عفونت باکتریایی حاد، که ممکن است مربوط به باکتری‌های هموفیلوس آنفلوانزا، موراکسلا کاتارالیس، استرپتوکوک پیوژنس و استرپتوکوک آگالاکتیه باشد، و همچنین به عنوان درمان دوم برای فارنژیت یا تونسیلیت ناشی از استرپتوکوک پیوژنس.
برای بزرگسالان و نوجوانان بالای 16 سال: در روز اول، 500 میلی‌گرم مصرف شود، سپس از روز دوم تا پنجم، 250 میلی‌گرم در هر روز ادامه یابد. مقدار کل دارو 1.5 گرم است. در صورت تشدید بیماری COPD، می‌توان 500 میلی‌گرم به مدت 3 روز مصرف کرد.
ب) برای پنومونی اکتسابی از جامعه به علت کلامیدیا پنومونیه، هموفیلوس آنفلوانزا، مایکوپلاسما پنومونیه و استرپتوکوک پنومونیه در بزرگسالان و کودکان؛ در صورت احتیاج، فرم وریدی نیز برای عفونت‌های ناشی از لژیونلا پنوموفیلا، موراکسلا کاتارالیس و استافیلوکوک اورئوس می‌تواند استفاده شود.
برای بزرگسالان و نوجوانان بالای 16 سال: 500 میلی‌گرم در روز اول به‌صورت تک دوز و پس از آن 250 میلی‌گرم روزانه از روز 2 تا 5 ادامه یابد. مقدار کل دارو 1.5 گرم است. اگر به درمان وریدی نیاز باشد، 500 میلی‌گرم روزانه به‌مدت 2 روز مصرف کرده و سپس 500 میلی‌گرم به‌صورت خوراکی روزانه به مدت 7 تا 10 روز ادامه یابد. تبدیل دارو از فرم وریدی به خوراکی بستگی به وضعیت بیمار دارد.
برای کودکان بزرگتر از 6 ماه: در روز اول 10 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن (حداکثر 500 میلی‌گرم) به‌صورت تک دوز خوراکی و سپس از روز 2 تا 5، 5 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم (حداکثر 250 میلی‌گرم) روزانه مصرف شود.
پ) برای عفونت‌های اورتریت یا سرویسیت غیرگونوکوکی به‌دلیل کلامیدیا تراکوماتیس
برای بزرگسالان و نوجوانان بالای 16 سال: 1 گرم به‌صورت خوراکی به‌صورت تک دوز مصرف شود.
ت) برای عفونت‌های التهابی لگن ناشی از کلامیدیا تراکوماتیس، نایسریا گونورهآ یا مایکوپلاسما هومینیس در بیمارانی که به درمان وریدی نیاز دارند.
بزرگسالان: 500 میلی‌گرم به‌صورت وریدی به‌مدت 1 تا 2 روز و سپس 250 میلی‌گرم روزانه به‌مدت 1 تا 2 روز و بعد از آن 250 میلی‌گرم روزانه به‌مدت 7 روز مصرف می‌شود. تبدیل فرم وریدی به خوراکی بستگی به پاسخ بیمار دارد.
ث) برای اوتیت مدیا
برای کودکان بزرگتر از 6 ماه: 30 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم به‌صورت خوراکی به‌صورت تک دوز یا 10 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم به‌صورت خوراکی برای 3 روز یا 10 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم روز اول و سپس 5 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم روزانه از روز 2 تا 5 مصرف شود.
ج) برای فارنژیت و تونسیلیت
برای کودکان بزرگتر از 2 سال: 12 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم به‌صورت خوراکی روزانه برای 5 روز.
چ) برای پیشگیری از اندوکاردیت در بیماران با خطر متوسط تا بالا که حساس به پنیسیلین هستند.
برای بزرگسالان: 500 میلی‌گرم یک ساعت قبل از عمل استفاده می‌شود.
ح) برای افتالمیا کلامیدیایی در نوزادان
برای نوزادان: 20 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم روزانه به‌مدت 3 روز
خ) برای شانکروئید ناشی از هموفیلوس دوکرئی
- برای بزرگسالان و نوجوانان: 1 گرم به‌صورت خوراکی به‌صورت تک دوز
- برای نوزادان و کودکان: 20 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم (حداکثر 1 گرم) به‌صورت خوراکی به‌صورت تک دوز
د) برای پیشگیری از عفونت مایکوباکتریوم آویوم در بیماران مبتلا به HIV پیشرفته
- برای بزرگسالان و نوجوانان: 1.2 گرم به‌صورت خوراکی به‌مدت هفتگی به‌تنهایی یا همراه ریفابوتین.
- برای کودکان: 20 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم (حداکثر 1.2 گرم) به‌صورت خوراکی به‌صورت هفتگی یا 5 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم (حداکثر 250 میلی‌گرم) به‌صورت خوراکی روزانه مصرف می‌شود.
- برای کودکان بزرگتر از 6 سال: همچنین ریفابوتین 300 میلی‌گرم به‌صورت خوراکی روزانه نیز مصرف کنند.
ذ) برای درمان عفونت MAC منتشر در بیماران مبتلا به HIV پیشرفته
برای بزرگسالان: روزانه 600 میلی‌گرم از دارو به همراه 15 میلی‌گرم از اتامبوتول مصرف می‌شود.
ر) سینوزیت حاد باکتریایی با شدت خفیف تا متوسط که دلیل آن هموفیلوس آنفلوانزا، موراکسلا کاتارالیس یا استرپتوکوک پنومونیه باشد. همچنین، پنومونی که از جامعه به دست می‌آید و به خاطر کلامیدیا پنومونیه، هموفیلوس آنفلوانزا، مایکوپلاسما پنومونیه یا استرپتوکوک پنومونیه ایجاد شده است.
برای بزرگسالان: 2 گرم از دارو به صورت تک دوز یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا مصرف می‌شود.
آزیترومایسین برای کودکان
در عفونت‌های حاد گوش میانی یا پنومونی که ناشی از باکتری‌های حساس در کودکان و نوزادان 6 ماه تا 12 سال باشد، باید به صورت خوراکی 10 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن در روز اول و حداکثر تا 500 میلی‌گرم مصرف شود. از روز دوم تا پنجم، 5 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم و حداکثر تا 250 میلی‌گرم مصرف کنید. برای نوزادان زیر شش ماه هنوز ایمنی و تاثیر این دارو بررسی نشده است.
برای فارنژیت و تونسیلیت استرپتوکوکی در کودکان 2 تا 12 سال، 12 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم و حداکثر 500 میلی‌گرم یک بار در روز به مدت پنج روز باید مصرف شود. ایمنی و تاثیر دارو برای کودکان زیر دو سال هنوز مشخص نشده است.
برای درمان تراخم در کودکان 2 تا 10 سال، 20 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم به صورت تک دوز باید مصرف شود. ایمنی و تاثیر این دارو نیز برای کودکان زیر دو سال تأیید نشده است.
مصرف آزیترومایسین در دوران بارداری
این دارو در گروه B قرار دارد و تاثیرات آن بر روی جنین در دوران بارداری هنوز به طور کامل مشخص نشده است. مصرف این دارو در دوران بارداری باید با مشورت پزشک باشد. برخی پزشکان بر این باورند که مصرف آزیترومایسین در دوران بارداری ممکن است سبب تغییر رنگ دندان‌های جنین در آینده شود که این مورد هنوز به صورت قطعی تأیید نشده است.
مصرف آزیترومایسین در دوران شیردهی
تأثیر این دارو در دوران شیردهی بر روی نوزاد به صورت کامل بررسی نشده است. قبل از مصرف دارو یا هنگام شیردادن به نوزاد، حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.
اگر یک وعده مصرف آزیترومایسین را فراموش کنم، چه باید بکنم؟
اگر مصرف داروی خود را فراموش کردید، به محض یادآوری، آن را مصرف کنید. اگر وقت مصرف بعدی نزدیک است، دوز فراموش شده را نادیده بگرفته و دوز بعدی را در زمان معین مصرف نمایید.
عوارض جانبی آزیترومایسین
این دارو مانند همه داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. این عوارض در افراد مختلف متفاوت است و ممکن است شما هیچ کدام از این عوارض را تجربه نکنید.
اگر با مصرف آزیترومایسین علائمی از آلرژی و حساسیت را تجربه کردید، بلافاصله با اورژانس یا پزشک تماس بگیرید. عوارضی مانند تنگی نفس، خارش و سوزش چشم، قرمزی، تورم صورت و لب‌ها، ورم زبان، خارش گلو، پوسته پوسته شدن پوست و احساس خارش شدید، تب بالا، تورم غدد لنفاوی، درد شدید عضلات، کبودی بی‌دلیل روی پوست و زردی پوست یا چشم‌ها را شامل می‌شود.
اگر عوارض زیر را داشتید و این عوارض پس از مدتی برطرف نشد، حتماً با پزشک تماس بگیرید:
- درد شدید معده
- اسهال خونی
- افزایش ضربان قلب و احساس کردن ضربان قلب
- درد قفسه سینه
- احساس تهوع
- تنگی نفس و احساس گیجی که باعث می‌شود نتوانید تعادل خود را حفظ کنید
- درد شدید معده
- کاهش اشتها
اگر داروهایی مانند وارفارین، کومادین یا یانوتوون (Jantoven) مصرف می‌کنید و پزشک آزیترومایسین را تجویز کرده، حتماً به او اطلاع دهید.
مواردی که باید از مصرف آزیترومایسین خودداری کنید
- اگر بیماری کبدی دارید
- اگر دچار بیماری کلیوی هستید
- اگر مشکلات ریتم قلب دارید
- اگر سطح پتاسیم خون شما پایین است
- اگر به بیماری میاستنی گراویس مبتلا هستید
- اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید
- اگر در حال شیردهی هستید
راهنماهای مهم هنگام مصرف آزیترومایسین
- حتی اگر احساس بهبودی کردید، دوره کامل دارو را مصرف کنید تا عفونت به طور کامل درمان شود و از برگشت بیماری جلوگیری شود.
- اگر بعد از ۳ روز از شروع درمان با آزیترومایسین بهبودی مشاهده نکردید، باید با پزشک خود مشورت کنید.
- مهم است که دارو را به موقع و به طور کامل مصرف کنید. حتی اگر احساس بهبودی می‌کنید، قطع ناگهانی دارو ممکن است باعث بازگشت علائم شما شود.
- اگر یک نوبت دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اما اگر نزدیک زمان نوبت بعدی است، آن نوبت را رها کنید.
- مصرف این دارو برای سالمندان در دوره‌های کوتاه مدت مشکلی ایجاد نمی‌کند.
نکات پزشکی و پرستاری در مورد آزیترومایسین
- علامت‌های مسمومیت کبدی با آزیترومایسین شامل درد شکم، تهوع، استفراغ، تب، افزایش تعداد گلبول‌های سفید و ائوزینوفیلی است. ممکن است زردی وجود نداشته باشد.
- اگر بعد از مصرف دارو دچار اسهال آبکی شدید، این موضوع باید جدی گرفته شود، زیرا ممکن است خطر بروز کولیت پسودومامبرانوس وجود داشته باشد و باید در این حالت مصرف دارو قطع شود.
- در بیمارانی که همزمان داروهای رقیق‌کننده خون می‌خورند، در طول درمان باید تست‌های انعقادی انجام شود.
توجهات بیماران و خانواده هنگام مصرف آزیترومایسین
- دارو را با معده خالی (حدود یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا) مصرف کنید.
- بین مصرف آزیترومایسین و آنتی‌اسیدهایی که حاوی آلومینیوم و منیزیم هستند، باید حداقل دو ساعت فاصله باشد.
- اگر بعد از مصرف آزیترومایسین دچار اسهال آبکی شدید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
شرایط نگهداری آزیترومایسین
دارو را در ظروف بسته و در دمای بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید.
بیشتر بخوانید:
جمع‌آوری شده توسط بخش سلامت
مجله رضیم