شربت تریاک OT چیست؟
شربت تریاک OT یا همان (opium tincture) در سال ۱۳۹۰ توسط مرکز ملی مطالعات اعتیاد ایران و با همکاری جمعیت احیای انسانی کنگره ۶۰ به منظور درمان اعتیاد به مواد مخدر ایجاد شد. طی این فرآیند، ۵۰۰۰ نفر که به مواد مخدر افیونی وابسته بودند، با استفاده از روش DST و داروی شربت تریاک در طول ۱۱ ماه به درمان کامل رسیدند. امروزه درمان اعتیاد در ایران شامل استفاده از شربت تریاک به عنوان داروی مکمل کنار متادون است. طبق آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر جمهوری اسلامی ایران، از سال ۱۳۹۳ تا کنون، ۱۲۱۹ نفر با استفاده از روش کاهش تدریجی DST و شربت تریاک در کنگره ۶۰ به بهبودی دست یافته‌اند.
تاریخچه مصرف شربت تریاک OT
شربت تریاک (Laudanum) یکی از داروهای گیاهی است که از ترکیب الکل و حدود ۱۰٪ پودر تریاک تهیه می‌شود و تقریباً ۱٪ مرفین در آن وجود دارد. رنگ آن قرمز قهوه‌ای و طعم آن بسیار تلخ است. این شربت دارای تمامی آلکالوئیدهای تریاک، شامل مرفین و کدئین می‌باشد. به دلیل غلظت بالای مرفین، در طول تاریخ برای درمان بیماری‌های مختلف، از جمله تسکین درد و درمان سرفه مورد استفاده قرار می‌گرفته است. از آنجایی که این شربت تمامی ترکیبات تریاک را در خود دارد، به نام تریاک کامل هم شناخته می‌شود. در حال حاضر، این دارو به عنوان یک داروی تجویزی در آمریکا و انگلستان برای برخی بیماری‌ها، مانند درمان اسهال و کاهش درد، تجویز می‌شود. همچنین به تازگی، سازمان غذا و دارو در آمریکا اعلام کرده که دسترسی به این دارو دچار مشکلاتی شده است.
شربت تریاک به عنوان یکی از قوی‌ترین داروهای خوراکی مشتق از مرفین شناخته می‌شود و اکنون به عنوان داروی تجویزی استفاده می‌شود. به علت قدرت بالای این دارو، مصرف بیش از حد آن ممکن است خطرناک باشد. برای یک فرد سالم که وابستگی به مواد افیونی ندارد، مصرف ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی‌گرم مرفین می‌تواند کشنده باشد. همچنین، استفاده از این شربت به شدت اعتیادآورتر از تریاک است.
مزایای مصرف شربت تریاک OT
یکی از مزایای شربت تریاک این است که معتادان به مواد افیونی به آسانی می‌توانند به مصرف این ماده منتقل شوند، زیرا شناخت خوبی از آن دارند و این باعث می‌شود تا حس رضایت داشته باشند. به همین دلیل، احتمال باقی ماندن آن‌ها بر روی این درمان بالاست. مزیت دیگر شربت تریاک این است که دوز مصرف آن به راحتی تنظیم می‌شود و ویژگی‌ها و عوارض آن مشابه تریاک است، به همین دلیل اکثر معتادان با آن آشنا هستند و اثرات جانبی متادون مانند خواب آوری را ندارد. در حالی که متادون بیشتر برای معتادان تزریقی استفاده می‌شود، شربت تریاک بیشتر برای معتادان به تریاک مناسب است.
مکانیسم اثر شربت تریاک OT
شربت تریاک OT به دلیل عملکرد ترکیب مختلف آلکالوئیدها اثر می‌کند. تجربیات نشان داده‌اند که آلکالوئیدها به تنهایی نمی‌توانند این اثر را فراهم کنند. ترکیبات شربت OT اثرات مثبتی بر یکدیگر دارند و به یکدیگر کمک می‌کنند که باعث موفقیت درمانی این دارو می‌شود، بدون این که عوارض منفی بگذارد. هیچ یک از ترکیبات تریاک به تنهایی این ویژگی را ندارند.
به همین دلیل این دارو را می‌توان مولتی‌دارو نامید چرا که از ترکیب‌های دارویی مختلفی تشکیل شده که هر کدام می‌توانند در بهبود سیستم‌های آسیب‌دیده نقش خاصی ایفا کنند.
بیماری اعتیاد، طبق نظر کارشناسان، در سه بخش مختلف عمل می‌کند.
سیستم‌های عصبی و هورمون‌ها، چه آن‌هایی که به داخل بدن ترشح می‌شوند (هورمون‌های درون‌ریز) و چه آن‌هایی که به خارج از بدن ترشح می‌شوند (هورمون‌های برون‌ریز)، ممکن است آسیب ببینند و این مسائل باعث می‌شود که این سه بخش در به تعادل رساندن حالت فرد مشکل‌ساز شوند.
رفتارها و وضعیت‌های ارادی و غیر ارادی انسان وابسته به هماهنگی این سه بخش است. به‌طور کلی، بدن انسان قادر به تولید موادی به نام شبه‌افیون‌ها (مخدرهای طبیعی) است که این مسئله به هماهنگی این سه بخش کمک می‌کند. با توجه به اینکه عملکرد دقیق این موضوع در بیماری اعتیاد هنوز ناشناخته است، نیاز به تحقیقات میدانی بیشتری است تا ارتباط و هماهنگی این سه بخش مشخص شود.
بخش عصبی شامل ناقل‌های عصبی و نورترنسمیترهاست که در فضاهای سیناپسی عمل می‌کنند.
بخش هورمونی به دو قسمت تقسیم می‌شود: 1- هورمون‌های درون‌ریز و 2- هورمون‌های برون‌ریز.
هورمون‌های درون‌ریز مستقیماً وارد گردش خون شده و به بافت‌های هدف می‌روند و نیاز این بافت‌ها را برآورده می‌کنند. بخشی از عملکرد این بافت‌ها نیز به هورمون‌های برون‌ریز مربوط می‌شود.
اکنون سوال این است که چرا اپیوم یا اپیوم تینکچر به‌خوبی با این سیستم‌ها کار می‌کند و چرا بیماری اعتیاد نسبت به سایر مواد را به‌خوبی درمان می‌کند؟
تحقیقات نشان داده‌اند که ساختار این سیستم‌ها در گیاهان، حیوانات و انسان‌ها شباهت‌هایی دارد. به همین دلیل، اپیوم گیاهی که شبیه به مواد شیمیایی تولیدشده توسط بدن است، در درمان اثرگذار است.
تا حالا داروهای زیادی برای درمان اعتیاد تولید و استفاده شده که موفق نبوده‌اند و حتی به مشکل برای مصرف‌کنندگان تبدیل شده‌اند. ترکیبات گیاه خشخاش که به‌صورت هماهنگ عمل می‌کنند، سبب پیشرفت در درمان می‌شود و این یکی از ویژگی‌های بارز آن‌هاست. ما می‌دانیم که داروهای شیمیایی و گیاهی تفاوت‌هایی با هم دارند. داروهای شیمیایی در آزمایشگاه ساخته می‌شوند و ترکیبات طبیعی خود را از دست می‌دهند، اما داروهای گیاهی مانند اپیوم خالص هستند زیرا تغییرات کمتری در ساختار آن‌ها ایجاد می‌شود.
در اپیوم (تریاک) بیش از ۲۵ نوع آلکالوئید دارویی و ترکیبات دیگری مانند اسیدها و مواد قندی وجود دارد که با هم کار می‌کنند و عملکرد متعادل و هماهنگی دارند. هر یک از این ترکیبات وظیفه خاص خود را دارند. اگر یکی از این آلکالوئیدها حذف شود، داروی اپیوم تأثیر اصلی خود را نخواهد داشت. به همین دلیل ممکن است مرفین یا کدئین که از ترکیبات اپیوم هستند، عوارض خاصی داشته باشند، اما در داروی اپیوم، عوارض آن‌ها به حداقل می‌رسد چون این ترکیبات با هم تعامل دارند (نکته مهم).
آلکالوئیدهای موجود در اپیوم تأثیرات متفاوتی دارند. ممکن است یک نوع آلکالوئید گیرنده‌های ناقل‌های عصبی را تحریک کند، در حالی که دیگری سطح آدرنالین را افزایش یا کاهش دهد. مهم‌ترین نکته در مورد آلکالوئیدها این است که اکثر آن‌ها اثرات یکدیگر را تعدیل و اثرات اضافی را خنثی می‌کنند. یکی سطح دوپامین را افزایش می‌دهد و دیگری ترشح آن را مهار می‌کند.
طبق پژوهش‌ها، ترکیبات اپیوم شامل مواد شیمیایی مختلف و ترکیبات گوناگون است. میزان آلکالوئیدها و مواد شیمیایی اپیوم وابسته به روش تهیه آن در مکان‌های مختلف است. اپیوم علاوه بر آلکالوئیدهای درمانی موثر، حاوی مواد دیگری مانند پرسیلاژ، پکتین، مواد آلبومینوئیدی، کائوچو، رزین و املاح معدنی مانند کلسیم، منیزیم و پتاسیم، به‌صورت سولفات و فسفات و… و مواد قندی است. این ترکیبات سه‌چهارم وزن اپیوم را تشکیل می‌دهند و یک چهارم باقی‌مانده اجزای فعالی هستند که خواص درمانی دارند. اجزای فعال به آلکالوئیدها گفته می‌شود. اگرچه آلکالوئیدها خواص درمانی دارند، اما سایر ترکیبات ممکن است دارای خواص دارویی خاص و شناخته‌شده‌ای نباشند.
ترکیبات موجود در شربت تریاک OT
شربت اپیوم تینکچر دارای بسیاری از مواد شیمیایی به نام آلکالوئیدها است. این شربت توسط مرکز مطالعات اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی تولید شده و برای بیمارانی که به آن نیاز دارند در دسترس قرار گرفته است. در این شربت حدود 25 نوع آلکالوئید دارویی وجود دارد که میزان هر کدام متفاوت است. به طور کلی، آلکالوئیدها حدود 25 درصد از اپیوم را تشکیل می‌دهند.
از جمله آلکالوئیدهای موجود در این شربت می‌توان به موستیلیین، نوسکاتین، کدئین، پاپاوارین، تبائین، آلوکریتیوئین، بربرین، کانادین و کوپتیسین اشاره کرد. به همین دلیل، دارویی که اکنون تحت عنوان اپیوم تینکچر یا شربت تریاک OT در دسترس ماست، تمامی این ترکیبات و آلکالوئیدها را به صورت کامل و به خوبی ترکیب کرده است. این دارو، بهترین، ارزان‌ترین، تنها، سالم‌ترین، بی‌خطرترین و قوی‌ترین دارو برای درمان اعتیاد به هر نوع مواد مخدر است.
بیشتر بخوانید:
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله رضیم