بورس چیست ؟
بورس یا بهابازار به جایی گفته می‌شود که در آن قیمت گذاری و خرید و فروش کالاها و اوراق بهادار انجام می‌شود.
بورس به دو نوع بورس کالا و بورس اوراق بهادار تقسیم می‌شود. در بورس کالا، کالاها مورد معامله قرار می‌گیرند و در بورس اوراق بهادار، سهام و اوراق قرضه خرید و فروش می‌شوند. هرچند که به طور کلی، واژه بورس بیشتر برای بورس اوراق بهادار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چگونه وارد بورس شویم ؟
برای خرید و فروش در بورس، هر شخص حقیقی یا حقوقی به یک کارگزار رسمی و کد معاملاتی نیاز دارد. کارگزار در واقع فردی است که میان معامله‌گر و بورس واسطه می‌شود. افراد عادی نیز می‌توانند با گرفتن کد معاملاتی از کارگزاری‌های معتبر، به خرید و فروش سهام و اوراق بهادار بپردازند. امکان انجام معاملات آنلاین و پیگیری قیمت‌ها از طریق اینترنت، باعث شده مردم بیشتر به بورس علاقه‌مند شوند.
بورس کالا
بورس کالا، یک بازار منظم است که در آن فروشندگان کالاها و محصولات خود را ارائه می‌دهند. این کالاها بعد از ارزیابی و تعیین ارزش توسط کارشناسان، برای خرید مشتریان آماده می‌شوند. در این نوع بورس، بیشتر مواد اولیه و کالاهای خام خرید و فروش می‌شوند. نام هر بورس کالا معمولاً از نام کالایی که در آن معامله می‌شود گرفته می‌شود؛ مثلاً بورس فرش، بورس اتومبیل و غیره.
بورس ارز
در این بورس، ارزهای خارجی مبادله می‌شوند. اما متاسفانه در ایران این نوع بورس فعال نیست.
بورس اوراق بهادار
در بورس اوراق بهادار، برگه‌های مشارکت یا سهام خرید و فروش می‌شوند. در ایران، این اوراق به طور رسمی و مداوم در یک مکان خاص داد و ستد می‌شوند که به آن بورس اوراق بهادار می‌گویند. شرکت‌های مختلف ابتدا وارد این بازار می‌شوند و پس از انجام تحقیقات لازم برای ارزیابی عملکردشان، اجازه ورود به بازار بورس را می‌گیرند.
این شرکت‌ها موظفند که اطلاعات مالی خود را در زمان‌های معین جمع آوری کرده و به سازمان بورس اعلام کنند و چنانچه از انجام این کار خودداری کنند، بر اساس قوانین با آنها برخورد می‌شود.
تالار بورس چه محلی است؟
بورس در ایران از سال ۱۳۴۶ شروع به کار کرده و ساختمان اصلی آن در خیابان حافظ قرار دارد. اصلی‌ترین تالار بورس در ایران، تالار حافظ است. سهامداران در این تالار حاضر می‌شوند و با نگاه به نمایشگرهایی که نصب شده، به‌صورت لحظه‌ای تغییرات قیمت سهام و شاخص‌ها را مشاهده می‌کنند.
حاضران در این تالار همچنین از میزان سفارشات و مقدار عرضه و تقاضا برای هر سهام مطلع می‌شوند. در این تالار، بروشورهای خبری نیز توزیع می‌شود که افراد می‌توانند از آنها استفاده کنند.
علاوه بر تالار حافظ، تالارهای دیگری در شهرهای مختلف وجود دارد که توسط سازمان بورس راه‌اندازی شده و به سرمایه‌گذاران خدمات می‌دهند.
آیا حتما باید در تالار بورس حاضر بشویم ؟
خوشبختانه پاسخ به این سوال منفی است؛ امروزه مردم می‌توانند به راحتی از خانه یا محل کار خود به صورت آنلاین به خرید و فروش سهام بپردازند و نیازی نیست که حتماً به تالار بورس بروند. این امر موجب صرفه‌جویی در وقت آنها شده است. مهم نیست چه زمانی از روز باشد یا اینکه کجا هستید، با اتصال به اینترنت می‌توانید هر تحقیقی که می‌خواهید درباره سهام خود انجام دهید.
شاید برایتان سوال باشد که چرا تالار بورس همیشه شلوغ و پرهمهمه است؟ دلیل آن این است که برخی از سهامداران برای اینکه نظر سایرین را درباره وضعیت سهام مختلف جویا شوند، به تالار می‌آیند و با آنها مشورت می‌کنند.
اصول سرمایه‌گذاری در بورس چیست؟
بازار بورس هم مانند هر بازار دیگری قوانین و شرایط خاصی دارد. اگر این قوانین را در نظر بگیریم و رعایت کنیم، می‌توانیم با کمترین ریسک سرمایه‌گذاری کنیم.
سرمایه‌گذاری با ”سرمایه مازاد“
اولین و مهم‌ترین اصل این است که همیشه با سرمایه اضافی خود سرمایه‌گذاری کنیم. این موضوع توسط مسئولان و افراد با تجربه در بازار همیشه تاکید می‌شود. چون بازار بورس به دلیل نوسانات زیاد، اوضاع ثابتی ندارد. افرادی که با سرمایه اضافی در این بازار هستند، معمولاً می‌توانند نوسانات مقطعی را بهتر تحمل کنند و در عین حال نیازهای اولیه زندگی خود را نیز برطرف کنند (مانند مسکن، خودرو و لوازم خانگی). از قرض کردن برای سرمایه‌گذاری در بورس خودداری کنید تا راحتی و آرامش شما از بین نرود.
تشکیل سبد سهام
دومین اصل مهم برای کاهش ریسک در سرمایه‌گذاری در بورس، پرهیز از خرید تنها یک سهم و تشکیل سبد سهام است. زیرا نوسانات قیمت سهام شرکت‌ها معمولاً متفاوت است. بهتر است بخواهیم برای خرید سهام از سرمایه موجود خود، در چند شرکت از صنایع مختلف سرمایه‌گذاری کنیم تا ریسک سرمایه‌گذاری کمتر شود.
دیدگاه بلندمدت
سومین اصل سرمایه‌گذاری در بورس، نگاه بلندمدت به سرمایه‌گذاری است. تجربیات گذشته در بورس نشان داده که در هیچ دوره سه ساله، سهامداران دچار ضرر نشده‌اند. بنابراین هر چه نگاه سرمایه‌گذاران به سرمایه‌گذاری بلندمدت‌تر باشد، ریسک کمتری خواهند داشت.
عدم قطعیت
عدم قطعیت در بازار نیز اصل دیگری است که سهامداران باید همیشه به آن توجه داشته باشند. گاهی اوقات، افرادی تنها به دلیل عملکرد گذشته یک شرکت یا شاخص‌های بورس به این بازار وارد می‌شوند و انتظار دارند این روند ادامه داشته باشد. در حالی که بورس به عنوان یک “تالار شیشه‌ای” شناخته می‌شود و ممکن است با کوچک‌ترین تغییر، افت کند. بنابراین نمی‌توان وضعیت مثبت یا منفی یک دوره بورس را به آینده تعمیم داد. در واقع، در این بازار اصل “تنها ثابت در جهان تغییر است” کاملاً مصداق دارد.
انواع تحلیل
برای به‌دست آوردن بازده مناسب در بورس، رعایت نکات بالا ضروری است. علاوه بر این، با استفاده از تحلیل‌های معمول (تحلیل بنیادی و تکنیکی) می‌توان شرایط را برای حداکثر کردن سود در کمترین زمان ممکن فراهم کرد. استفاده از تئوری مدرن پرتفولیو (MPT) نیز می‌تواند در بهینه‌سازی سبد سهام و تعادل میان ریسک و بازده مؤثر باشد.
کارگزاری چیست؟
در مرحله اول، باید بدانید که کارگزاران افراد یا مؤسسات هستند که به عنوان واسطه بین خریدار و فروشنده در بورس عمل می‌کنند. آنها مسئول پیدا کردن خریدار برای فروشنده و بالعکس هستند. به‌عبارتی دیگر، آنها مسئول تطابق عرضه و تقاضا هستند و به دو دسته خصوصی و دولتی تقسیم می‌شوند. خرید و فروش سهام شرکت‌های بورس تنها از طریق کارگزاران رسمی سازمان بورس امکان پذیر است. بنابراین اطلاعات مربوط به معاملات، مانند تعداد سهام، قیمت معامله و تعداد خریدار و فروشنده هر روز در دسترس قرار می‌گیرد.
کارگزاران پس از گذراندن تشریفات و آزمون‌های متعدد، مجوز فعالیت را از سازمان بورس دریافت می‌کنند. آنها به حساب مشتریان خود در بازار وارد می‌شوند و به نمایندگی از آنها معامله می‌کنند. بدون انتخاب یک کارگزار، نمی‌توانید در بورس فعالیت کنید. هر کسی که بخواهد در بورس فعالیت کند، باید یک کارگزار مناسب برای خود انتخاب کند.
کدام کارگزار مناسب من است؟
سرمایه‌گذاران بزرگ و دائمی بورس معمولاً با کارگزاران خاصی کار می‌کنند. به جز کارگزارانی که به‌تازگی مجوز مشاوره و سبدگردانی را گرفته‌اند، سایر کارگزاران می‌توانند به سرمایه‌گذاران مشاوره دهند. اما نکته مهم این است که برای آنها تفاوتی ندارد که سرمایه‌گذار چقدر بزرگ یا کوچک باشد.
زمانی که شما قصد خرید و فروش سهام را دارید، کارگزاری تنها کارمزد خود را دریافت می‌کند. بنابراین، سرمایه‌گذار باید بر اساس نیازهای خود، یک کارگزار انتخاب کند. سرعت انجام سفارشات مشتری، اطلاعات کافی و مناسب، سیستم‌های داخلی خوب و مقدار سرمایه از جمله مهم‌ترین نکاتی هستند که باید در انتخاب کارگزار در نظر گرفته شوند.
در انتخاب کارگزار بسیار مهم است که بدانید این کارگزار برای چه مقدار سرمایه‌ای فعالیت می‌کند و آیا سرمایه‌ای که شما دارید، برای او مهم است یا نه. به طور کلی، کارگزاران بر اساس حجم سرمایه مشتریان اولویت‌بندی می‌کنند. به عنوان مثال، اگر یک کارگزاری بیشتر مشتریانش دارای سرمایه‌های بالای یک میلیارد ریال هستند، کار کردن با کارگزاری برای سرمایه‌گذارانی که فقط 100 میلیون ریال سرمایه دارند، مناسب نیست.
تعداد مشتریان یک کارگزار نیز نکته مهمی است. اگر یک کارگزار نتواند تقاضای همه مشتریان را به موقع بررسی کند، ممکن است درخواست‌های خرید و فروش به روزهای بعد موکول شود. این موضوع در معاملات بورس که زمان بسیار اهمیت دارد، ممکن است باعث از دست رفتن فرصت‌های مهم شود. افراد حقیقی با سرمایه محدود بهتر است به سراغ کارگزاری‌هایی بروند که مشتریان بزرگ‌تری دارند.
کارگزار با خدمات محدود
کارگزارهای با خدمات محدود فقط خرید و فروش انجام می‌دهند و کارمزد کمتری هم می‌گیرند. این نوع کارگزاران خدمات کمی را به مشتریان ارائه می‌کنند. خدمات آنها شامل قیمت‌های لحظه‌ای سهام، عرضه و تقاضای بازار و حجم معاملات روزانه می‌باشد. همچنین ممکن است در برخی موارد به سرمایه‌گذاران مشاوره دهند. تازه‌واردان به بورس می‌توانند از این نوع کارگزاران استفاده کنند، ولی پس از مدتی بهتر است به دنبال کارگزار با خدمات کامل بروند.
کارگزار با خدمات کامل
کارگزاران با خدمات کامل، خدمات متنوعی را به مشتریان ارائه می‌دهند. این خدمات شامل مشاوره، برنامه‌ریزی مالی و مدیریت سبد سهام است. این کارگزاران علاوه بر خدمات خرید و فروش، تحلیل‌های روزانه، هفتگی و ماهانه، و مشاوره در مورد ریسک و بازده سرمایه‌گذاری نیز دارند. اگر کسی به دنبال فعالیت مستمر و قوی در بورس است، بهتر است به سراغ این نوع کارگزاری‌ها برود.
کارگزاری‌ها کجا هستند؟
در اکثر شهرهای بزرگ کشور، کارگزاری‌های رسمی بورس وجود دارد. برای پیدا کردن آدرس و اعتبار آنها، می‌توانید به وب‌سایت سازمان بورس مراجعه کنید. اگر در شهری کارگزاری وجود نداشته باشد، شعبه‌های مخصوص بانک ملی این وظیفه را بر عهده دارند.
شما نمی‌توانید به طور مستقیم سهام یک شرکت را در بورس بخرید؛ برای این کار نیاز دارید تا سفارش خود را به یک کارگزار بدهید. معاملات در بورس اوراق بهادار تهران از طریق کارگزاران انجام می‌شود. این کارگزاران به عنوان نماینده خریدار یا فروشنده نقش‌آفرینی می‌کنند. کارگزاران باید از طرف سازمان بورس مجوز داشته باشند و سرمایه‌گذار می‌تواند با توجه به مواردی چون انجام به موقع سفارشات و بهترین قیمت‌ها، کارگزار خود را انتخاب کند.
واریز وجه به حساب کارگزار
پس از اینکه تصمیم نهایی برای خرید سهام به کارگزار اعلام شد و فرم‌های مربوطه پر شد، کارگزار شماره حساب بانکی را به سرمایه‌گذار اعلام می‌کند که باید مبلغ خرید سهام به آن واریز شود. اگر مبلغ واریزی پس از خرید سهام کمتر یا بیشتر از مبلغ کل باشد، تفاوت آن با سرمایه‌گذار محاسبه خواهد شد.
تهیه شده مجله اینترنتی رضیم
مرضیه ملایری