بیماری همدیگر خوری یا خودخوری در پرندگان
بیماری کانیبالیسم (cannibalism) یک رفتار غیرعادی و تهاجمی در پرندگان است که تولیدکنندگان نمی‌توانند آن را نادیده بگیرند.
این مشکل می‌تواند در پرندگان در هر سنی، از هر نژادی و در هر دو جنس مشاهده شود.
این عارضه در پرندگان خانگی رایج است و باعث می‌شود مرغ‌ها به هم نوک بزنند و جراحت ایجاد کنند که این مسئله می‌تواند منجر به تلفات زیاد شود.
این رفتار بیشتر در نژادهای سبک (مثل مرغان تخمگذار) دیده می‌شود تا نژادهای سنگین (مرغان گوشتی) و در مرغداری‌هایی که مرغ‌ها در قفس نگهداری می‌شوند، کمتر بروز پیدا می‌کند.
کانیبالیسم معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که پرندگان تحت استرس ناشی از شرایط مدیریتی ضعیف قرار می‌گیرند.
پس از اینکه پرنده در شرایط استرس‌زا قرار می‌گیرد، شروع به نوک زدن می‌کند.
تشخیص یک عامل مشخص برای این مشکل رفتاری در پرندگان دشوار است.
دلایل مختلف مدیریتی که می‌توانند باعث شروع کانیبالیسم شوند، شناخته شده‌اند.
بیشتر بخوانید::
عوامل خود خوری و همدیگر خواری در پرنده
- تراکم بالای جوجه‌ها در واحد سطح: تعداد جوجه‌ها در سالن باید به اندازه طبیعی باشد و از تراکم بیش از حد باید پرهیز کرد.
- دمای بسیار بالای محیط: وقتی گرما سالن زیاد باشد و پرندگان احساس ناراحتی کنند، پرخاشگر می‌شوند و کانیبالیسم اتفاق می‌افتد.
- نور بیش از حد: نور زیاد یا طولانی شدن زمان نور باعث بروز رفتار خشونت‌آمیز در بین پرندگان می‌شود.
هرگز از لامپ سفید بزرگتر از 40 وات برای گرم کردن پرندگان استفاده نکنید و در صورت نیاز به گرما از لامپ‌های قرمز یا مادون قرمز استفاده کنید.
برای پرندگانی که بالای 12 هفته سن دارند می‌توان از لامپ‌های 15 یا 25 واتی در بالای آبخوری و دانخوری استفاده کرد.
توصیه می‌شود مدت زمان روشنایی بیش از 16 ساعت در روز نشود، زیرا نور مداوم برای پرندگان استرس‌زا است. - ناکافی بودن تعداد آبخوری و دانخوری و عدم غذا در دانخوری برای مدت طولانی: اگر پرندگان مجبور شوند برای دسترسی به آب و دان با هم درگیر شوند، نوک زدن به یکدیگر افزایش می‌یابد.
بنابراین باید اطمینان حاصل شود که پرندگان همیشه به آب و دان دسترسی دارند. - جیره‌های نامتعادل: خوراک‌هایی که پروتئین و سایر مواد مغذی کافی، به‌خصوص متیونین و نمک ندارند، باعث می‌شوند که پرندگان به پرهای خود نوک بزنند.
خوراک‌های پلت که دارای انرژی بیش از حد و فیبر کم هستند، ممکن است باعث افزایش فعالیت و رفتار پرخاشگری پرندگان شوند.
بنابراین باید جیره غذایی پرندگان بر اساس نوع و سن آنها متعادل باشد. - رشد کم پرها، پرنده را مستعد کانیبالیسم می‌کند: در پرندگانی که پرها به آرامی رشد می‌کنند باید بیشتر احتیاط کرد و این پرندگان را جدا از سایر پرندگان نگهداری کرد.
- باقی گذاشتن پرندگان بیمار، آسیب دیده یا مرده در گله: پرندگان معمولاً به دلیل کنجکاوی به پرندگان زمین‌گیر یا مرده نوک می‌زنند.
اگر نوک زدن آغاز شود، ممکن است به سرعت به یک عادت بد تبدیل شود.
عوامل دیگر مانند وجود انگل‌های خارجی (مثل شپشک و کنه)، تهویه ناکافی، مخلوط کردن پرندگان با نژادها و سنین مختلف، مشکلات بهداشتی مانند پرولاپس در مرغ‌های تخمگذار و استرس‌های ناشی از جابه‌جایی پرندگان نیز می‌توانند در بروز این عارضه مؤثر باشند.
بیشتر بخوانید::
انواع بیماری کانیبالیسم (پرخوری)
1. نوک زدن به مقعد
این مشکل در مرغ‌های تخمگذار تازه‌کار یا آنهایی که تخم مرغ بزرگ یا دو زرده می‌گذارند رخ می‌دهد. زمانی که مقعد به علت عبور تخم زخمی شده و خونریزی می‌کند، ممکن است دیگر مرغ‌ها برای خوردن آن حرکاتی انجام دهند که حتی ممکن است باعث آسیب بیشتر به عضو تولید مثل شود.
2. نوک زدن به ناخن‌ها
این وضعیت در جوجه‌های کوچک مشاهده می‌شود. دلیل آن این است که دانخوری از منابع حرارتی فاصله دارد یا اینکه دانخوری‌ها از سطح زمین بالا هستند، بنابراین جوجه‌ها به بستر خود نوک می‌زنند و همچنین به ناخن سایر جوجه‌ها هم آسیب می‌زنند.
برای جلوگیری از این مشکل، در ۵ روز اول کف بستر را با کاغذ بپوشانید و بر روی آن به مقدار مناسب به ازای هر جوجه دانه بریزید.
3. پرخوری در پرنده
این حالت در گله‌هایی مشاهده می‌شود که دچار کمبود مواد غذایی مانند روی هستند. همچنین، برخی انگل‌های خارجی نیز می‌توانند باعث ایجاد این وضعیت شوند. اگر پرها به اندازه‌ای بزرگ شوند که بتوانند مانع تنفس پرنده شوند، خطر جدی برای حیوان به وجود می‌آورد.
4. نوک زدن به سر
این مشکل اغلب بعد از زخم شدن تاج و ریش به دلیل سرما یا دعوا آغاز می‌شود و با دیدن لکه‌ای از خون بر روی سر، پرنده‌ها تحریک می‌شوند و به هم نوک می‌زنند.
بیشتر بخوانید::
پیشگیری و درمان کانی بالیسم (خودخوری و همدیگر خواری) در پرندگان
- افزایش مقدار پروتئین در تغذیه.
- افزایش فیبر در تغذیه (استفاده از گیاهان تازه مانند شبدر یا علف هرز باعث می‌شود پرنده احساس سیری کند و راضی باشد).
- کاهش شدت و مدت نور محیط.
- بررسی دان از نظر وجود کپک و قارچ.
- کاهش جمعیت پرنده‌ها به ویژه در قفس.
- اضافه کردن نمک به آب.
- نوک چینی (کوتاه کردن نوک پرنده‌ها).
- مبارزه با انگل‌های خارجی با استفاده از سم‌پاشی.
- استفاده از لامپ‌های قرمز در محیط، تا پرنده‌ها نتوانند به راحتی لکه خون را ببینند.
- جدا کردن مرغ‌های زخمی از بقیه، که می‌تواند در جلوگیری از گسترش این بیماری موثر باشد. همچنین افزودن مکمل‌های ویتامینی و معدنی به غذا نیز مفید است.
- تحلیل رفتار پرندگان با قرار دادن آنها در فضای آزاد (این کار آنها را مشغول نگه می‌دارد و به جای نوک زدن به دیگر پرنده‌ها، به گیاهان و حشرات نوک می‌زنند).