تنقیه یا اماله یا حقنه چیست ؟
تنقیه یا اماله به معنای وارد کردن یک ماده خاص به روده بزرگ از راه مقعد است. این کار با استفاده از دستگاهی به نام پوآر تنقیه یا شیلنگ رکتال انجام می‌شود. در پزشکی به این عمل enema می‌گویند.
این روش معمولاً برای درمان بعضی بیماری‌ها به کار می‌رود. امروزه از این تکنیک کمتر از گذشته استفاده می‌شود و گاهی برای مشکلات گوارشی، مثل یبوست شدید یا ولولوس، به کار می‌رود.
فواید تنقیه چیست ؟
تنقیه می‌تواند مزایای زیادی داشته باشد و با پاکسازی روده از مدفوع مانده، به از بین بردن عفونت کمک زیادی می‌کند. از فواید تنقیه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خارج کردن مواد زاید از روده‌ها
- درمان یبوست مشکل‌ساز
- شستشوی روده
- درمان اسهال مشکل‌ساز
- درمان کولیت و درد پیچشی روده‌ها
- جلوگیری از خونریزی روده‌ها با تزریق مواد خاص از راه مقعد
- کاهش درد کلیه و مثانه و زخم‌های آنها مانند نفریت و سیستیت
- خارج کردن مواد زائد از ارگان‌های بالایی مانند قلب، کبد و کلیه به سمت پایین بدن
روش تنقیه یا اماله کردن
در اماله یا تنقیه، بیمار باید به گونه‌ای بخوابد که سینه‌اش روی زمین باشد و دست‌ها و پاهایش همچون شتری که روی زانو نشسته، خم شوند.
بوعلی سینا در این خصوص می‌گوید: اگر بیمار بر سینه و دست و پا بخوابد، حقنه بهتر به پیچ و خم روده می‌رسد. سپس لوله‌ای را وارد مقعد بیمار می‌کنند به طوری که به بن‌بست نرسد و مقداری داخل شود که از راست روده عبور نکند. بعد روده‌ها را با آب نمک ولرم و با فشار ملایم شستشو می‌دهند طوری که فشار آب بیش از حد زیاد نباشد و همچنین کم نباشد. این کار باعث شستشو و خارج شدن مواد زائد می‌شود.
استفاده از آب نمک ولرم یک روش عمومی است، اما در بعضی بیماری‌ها ممکن است از روغن یا مواد دارویی خاص استفاده کنند و آنها را همراه با فشار آب وارد بدن بیمار کنند تا روده‌ها را شستشو دهند.
بعد از انجام این عمل، بهتر است بیمار مدتی بر روی پشت خود استراحت کند.
امروزه این روش به راحتی با کیسه‌های مخصوصی به نام «کیسه انما» انجام می‌شود. به این صورت که کیسه حاوی آب نمک (با دمای ۳۷ درجه) آویزان می‌شود و شخص در حالی که به پشت خوابیده و پاهایش را در امتداد دیوار قرار داده، محتویات کیسه را به خود اماله (تنقیه) می‌کند.
ویدیو آموزش و انجام تنقیه
روش تنقیه کردن در خانه
تنقیه خانگی می‌تواند به دو صورت انجام شود. اگر شما کیت تنقیه دارید، این روش بهداشتی‌تر و اصولی‌تر است. روش دیگر شامل استفاده از شلنگ آب معمولی در خانه می‌باشد که در اینجا به هر دو روش اشاره می‌کنیم.
1- مراحل تنقیه کردن در خانه با استفاده از کیت تنقیه
برای این کار به موارد زیر احتیاج دارید:
- یک سوم فنجان آب لیمو
- یک قاشق غذاخوری نمک
- یک لیتر آب گرم
- سرنگ تنقیه
- کیسه تنقیه
- لوله تنقیه
- گیره
مراحل تنقیه کردن با استفاده از کیت تنقیه به صورت زیر است:
- مکانی مناسب و گرم برای این کار استفاده کنید
محل تنقیه باید خصوصی باشد و نزدیک به دستشویی باشد زیرا بعد از انجام این کار بدن به سرعت نیاز به تخلیه دارد. - کیت تنقیه را طبق دستورالعمل سر هم کنید
کیت تنقیه شامل کیسه آب، قلاب، شیلنگ و نوک رکتوم می‌باشد. - قبل از شروع تنقیه، مقعد و سر شیلنگ را با روغن چرب کنید
چرب کردن کمک می‌کند تا شلنگ به راحتی وارد شود و ناحیه ورودی باید کاملاً نرم باشد. - نمک و آب لیمو را در آب حل کنید
برای تنقیه می‌توانید از آب لیمو، سرکه سیب، چای سبز، چای بابونه و ریشه گیاه بابا آدم استفاده کنید. هر کدام از این مواد که در دسترس دارید را انتخاب کنید و شروع به کار کنید. مواد باید به صورت رقیق باشند و آب ماده اصلی است و مواد دیگر فقط برای کمک هستند. - فرو کردن شلنگ
سرنگ تنقیه را با آب پر کرده و آن را به آرامی درون رکتوم قرار دهید. کیسه تنقیه باید حدود ۵۰ سانتی متر بالاتر از رکتوم قرار گیرد. به آرامی گیره را باز کنید و لوله را با محلول پر کنید و تمام…
“““html
هوای موجود در آن را خارج کنید. به یک طرف دراز بکشید و به آرامی نازل را وارد رکتوم کنید. به آرامی گیره را باز کنید تا محلول تنقیه به درون روده بزرگ برود. این کار را ادامه دهید تا تمام یا بیشتر محلول تنقیه داخل روده باشد. برای ۸ تا ۱۰ دقیقه محلول را در خود نگه دارید و سپس برای دفع آماده شوید.
نکته: اگر فکر می‌کنید انجام این کار در خانه برایتان مشکل است، به پزشک مراجعه کنید.
2- تنقیه در محل حمام بدون کیت تنقیه
می‌توانید عمل تنقیه را در حمام انجام دهید.
- اجازه دهید روده‌ها به طور طبیعی تخلیه شوند.
- اگر از شلنگ آب استفاده می‌کنید، دمای آب را روی ولرم و فشار آب را کمی بیشتر از حداقل تنظیم کنید.
- به حالت دو زانو نشسته، ساعد دست چپ را روی زمین قرار دهید و پیشانی را روی ساعد بگذارید. با این کار فشار از روی روده‌ها کاهش می‌یابد و آب به راحتی در روده‌ها حرکت می‌کند.
- سر شلنگ پاک را در ورودی مقعد قرار داده و اجازه دهید آب به آرامی داخل روده‌ها برود.
- وقتی احساس فشار کردید، جریان آب را قطع کرده و در حالت دستشویی، آب را تخلیه کنید.
- این کار را ادامه دهید تا روده‌ها کاملاً تمیز شوند و آب به رنگ طبیعی برگردد.
- در آخرین مرحله اجازه دهید مقداری آب در داخل روده‌ها باقی بماند تا با مشکل خشکی مواجه نشوید.
اگر شلنگ ندارید، می‌توانید رابط شلنگ‌خور بخرید و آن را بین شیر و علمک حمام نصب کنید. اگر این روش در توالت انجام شود، باید به نکات بهداشتی کاملاً توجه شود.
مضرات تنقیه چیست؟
طبیعی بودن تنقیه به معنای بی‌خطری آن نیست. همیشه قبل از انجام چنین کارهایی برای پاکسازی روده، بهتر است با پزشک مشورت کنید. چند عارضه جانبی ممکن است پیش بیاید:
- احساس تهوع، استفراغ، درد و انقباضات شکمی؛
- سرگیجه به عنوان نشانه‌ای از کم آبی؛
- بر هم خوردن تعادل مواد معدنی؛
- سوراخ شدن روده؛
- عفونت؛
- نارسایی کلیوی؛
- اختلال در جذب داروها؛
- از بین رفتن میکروارگانیسم‌های مفید روده (این مشکل را می‌توان با مصرف پروبیوتیک‌ها رفع کرد).
در موارد زیر، از تنقیه خودداری کنید:
- دیورتیکول
- کولیت اولسراتیو
- بیماری کرون
- هموروئید شدید
- تومور در مقعد یا روده
- اگر اخیراً جراحی روده انجام داده‌اید
- بیماری‌های قلبی یا کلیوی، مگر با تایید پزشک
خطر بر هم خوردن تعادل مواد معدنی در کودکان بیشتر است، بنابراین لازم است احتیاط کنید.
تنقیه قبل از زایمان چیست و چگونه انجام می‌شود؟
قبل از زایمان باید روده از مدفوع خالی شود. امروزه تنقیه قبل از زایمان کمتر انجام می‌شود و معمولاً پزشک با تجویز دارو، معده را تخلیه می‌کند، اما گاهی نیاز به تنقیه پیش می‌آید. تنقیه برای زایمان این گونه انجام می‌شود.
قبل از شروع دردهای اصلی زایمان، پرستار از فرد می‌خواهد که به پهلو دراز بکشد. سپس یک شلنگ بسیار نازک که احساس نمی‌شود، را وارد مقعد کرده و مایعی را به داخل روده بزرگ پمپاژ می‌کند. پس از این کار، فرد باید مدفوع کند و به این ترتیب روده‌ها تخلیه می‌شوند.
بدین ترتیب، در حین زایمان فرد هیچ چیزی دفع نخواهد کرد.
“““html
شاید شما در مورد انجام این کار نگرانی داشته باشید، اما باید بگویم که اصلاً نیازی به نگرانی نیست و این کار به سادگی انجام می‌شود.
تنقیه قبل از رابطه مقعدی
رابطه مقعدی عوارض جانبی زیادی دارد و از نظر پزشکی این نوع رابطه تأیید نشده است؛ به همین دلیل اگر به سلامت خود اهمیت می‌دهید، بهتر است از این نوع رابطه دوری کنید و رابطه جنسی از طریق واژن را انتخاب کنید.
اما اگر تصمیم دارید که رابطه مقعدی داشته باشید، می‌توانید قبل از آن برای جلوگیری از خروج مدفوع، تنقیه کنید. تنقیه قبل از رابطه مقعدی می‌تواند به کاهش بیماری‌ها و عفونت‌های ناشی از این نوع رابطه کمک کند.
به طور کلی توصیه می‌شود که از این نوع رابطه پرهیز کنید و تا جایی که ممکن است این کار را انجام ندهید.
دیدگاه اسلام درباره تنقیه کردن
در حدیث حضرت امام محمد باقر علیه‌السلام، حقنه به عنوان یکی از بهترین داروها شناخته شده است.
حضرت صادق علیه‌السلام نیز به آن اشاره کرده و آن را از جمله داروهای مهم دانسته‌اند و یکی از خواص آن را بزرگ‌کردن شکم ذکر کرده‌اند. (این خاصیت برای کسانی است که نمی‌خواهند لاغر بمانند)
حضرت علی علیه‌السلام هم فرموده‌اند: «بهترین چیزی که می‌توانید برای درمان استفاده کنید، حقنه است؛ که شکم را فربه می‌کند، دردهای داخلی را پاک می‌سازد و بدن را تقویت می‌کند».
همچنین ائمه ما علیهم‌السلام در احادیث مختلف، حقنه را از اصول طب و یکی از اساسی‌ترین درمان‌ها شمرده‌اند.
وقتی از حرث بن کلده ثقفی می‌پرسند: «چگونه بادها را درمان کنیم؟» او پاسخ می‌دهد: با چیزهای نرمی که حقنه می‌شوند و با روغن‌ها و ملین‌های گرم.
سپس می‌پرسند: آیا به حقنه اشاره می‌کنی؟ و او جواب مثبت می‌دهد و می‌افزاید که این کار شکم را پاکسازی می‌کند و بیماری‌ها را از آن خارج می‌کند.
جناب چغمینی در کتاب قانونچه در طب، در فصل دهم بیان می‌کند که بیماری‌های خطرناکی مانند قولنج و پیچش روده را می‌توان با تنقیه درمان کرد و همچنین می‌گوید: تنقیه، شکم و امعاء را از اخلاط پاک می‌کند.
شیخ الرئیس بوعلی سینا در کتاب قانون خود، در فصلی که به اماله مربوط می‌شود، می‌نویسد:
اماله برای پاک کردن (دفع) مواد زائد در روده‌ها، برای آرام کردن درد کلیه و مثانه و زخم‌های آن، برای درمان بیماری قولنج و خارج کردن مواد زائد از نواحی بالای بدن بسیار مفید است و همچنین می‌گوید: کسی که اماله می‌شود، بهتر است به پشت بخوابد و سپس بر روی سمت دردمند دراز بکشد. (این توصیه مربوط به استراحت بعد از عمل تنقیه است که بیمار نیاز به استراحت دارد)
مطالب مرتبط:
سایت رضیم
“`