داروی دوتارم یا dotarem در چه مواردی استفاده می شود ؟ (2 نکته مهم)

داروی دوتارم چیست ؟

اخیراً داروی جدیدی به نام گادوترات مگلومین (gadoterate meglumine) با نام تجاری دوتارم (Dotarem) برای تصویربرداری MRI مغز، ستون فقرات و بافت‌های مرتبط در افرادی که بالای 2 سال دارند تأیید شده است.

دوتارم ، یک داروی حاجب است که به رادیولوژیست کمک می‌کند تا ضایعات دستگاه عصبی مرکزی را بهتر ببیند.

با تأیید این دارو، پزشکان گزینه بهتری برای بررسی ناهنجاری‌های ساختاری دستگاه عصبی مرکزی خواهند داشت.

در یک مطالعه، اثر بخشی و ایمنی این دارو در 245 بزرگسال و 38 کودک بالای 2 سال که به ناهنجاری‌های دستگاه عصبی مرکزی مشکوک بودند، مورد بررسی قرار گرفت.

ابتدا برای هر بیمار یک MRI بدون استفاده از دوتارم انجام شد.

سپس بعد از تزریق دوتارم، MRI دوباره انجام شد.

نتایج نشان دادند که تصاویری که با استفاده از دوتارم در MRI به‌دست آمده، به رادیولوژیست‌ها کمک بیشتری برای تشخیص ضایعات دستگاه عصبی می‌کند.

این مطالعه همچنین بر روی بیماران دارای ناهنجاری دستگاه عصبی مرکزی انجام شد.

سایر داروهای حاجب عبارتند از:

• مگنویست 1988
• پروهنس 1992
• امنیسکن 1993
• اپتیمارک 999
• مولتی‌هنس 2004
• گاداویست 2011

نکات قابل توجه قبل از مصرف داروی دوتارم

موارد منع مصرف dotarem:

• حساسیت به نمک‌های گادولینیوم
• وجود مشکلاتی که اجازه MRI را نمی‌دهند (مانند افرادی که دارای ضربان‌ساز قلبی یا گیره‌های عروقی هستند)

موارد هشدار درباره داروی دوتارم :

در موارد زیر قبل از دریافت دوتارم به پزشک اطلاع دهید:

• سابقه واکنش آلرژیک به ماده حاجب
• سابقه آلرژی
• درمان با بتا بلوکرها
• نارسایی شدید کلیه
• سابقه تشنج یا درمان برای آن
• اگر نارسایی شدید کلیه دارید، به رادیولوژیست اطلاع دهید.

روش استفاده از دوتارم :

دوتارم باید همیشه توسط پرسنل مجرب مورد استفاده قرار گیرد.

دوز مورد نیاز به تشخیص پزشک و با توجه به نیاز هر بیمار تعیین می‌شود.

دوتارم تنها به صورت تزریق وریدی قابل استفاده است.

هر ویال فقط برای یک بار مصرف می‌شود.

اثرات جانبی احتمالی مصرف dotarem :

مانند هر دارویی، دوتارم نیز ممکن است عوارض جانبی داشته باشد.

اگر تغییراتی در رنگ یا ضخامت پوست خود مشاهده کردید، به رادیولوژیست اطلاع دهید.

عوارض شایع مصرف dotarem :

1. احساس گرما
2. سرما یا درد در محل تزریق
3. تهوع
4. استفراغ
5. قرمزی و خارش پوست

در موارد نادر، دریافت دوتارم ممکن است عوارض جدی‌تری داشته باشد.

“`html

می تواند باعث بروز واکنش های آلرژیک شود که با علائم زیر خود را نشان می دهند:

• تورم شدید، شوک
• ایست قلبی، کاهش فشار خون
• ورم حنجره، اسپاسم حنجره و راه های هوایی، ورم ریه، مشکلات تنفسی، سرفه، عطسه، آبریزش بینی و تحریک چشم
• درد در شکم و قفسه سینه
• کهیر و قرمزی پوست

این عوارض بسیار جدی هستند و ممکن است برخی از آن ها اولین نشانه واکنش آلرژیک شدید به دوتارم باشد.

در این شرایط، ممکن است به کمک فوری پزشکی یا بستری شدن در بیمارستان نیاز باشد.

بعضی از این واکنش ها ممکن است چند روز بعد از دریافت دوتارم شناسایی شوند.

نحوه نگهداری داروی دوتارم:

• دارو را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
• برای نگهداری دارو نیاز به احتیاط ویژه ای نیست.
• از مصرف دارو پس از تاریخ انقضا که روی ویال ها یا بسته ها نوشته شده، خودداری کنید.

نکات تکنیکی در مورد مواد حاجب تزریقی در رادیولوژی

در زمان حمل و نقل داروی حاجب باید موارد زیر رعایت شود:

1. ماده حاجب تزریقی باید محلول آبکی، استریل، شفاف، بی رنگ تا حدودی زرد و بدون بو باشد. بنابراین باید پیش از تجویز، با دید مستقیم، برای تماشا کردن رسوبات و تغییر رنگ آن کنترل شود. اگر رسوبات یا تغییر رنگ مشخصی وجود داشت، نباید استفاده شود.
2. ترکیب حجم و غلظت برای استفاده باید با دقت و طبق فاکتورهایی مانند سن، وزن بیمار، اندازه رگ و سرعت جریان خون در رگ و عملکرد کلیه محاسبه شود.
3. مواد حاجب نباید با دیگر داروهای تزریقی مخلوط شوند یا در راه های تجویزی داخل وریدی که حاوی داروها، محلول ها یا ترکیبات مغذی خاص هستند، تجویز شوند.
4. رقیق کردن ماده حاجب تزریقی با سرم نرمال سالین استریل توصیه نمی شود.
5. کشیدن ماده حاجب از ظروف خود باید تنها تحت شرایط استریل و با استفاده از سرنگ ها و وسایل استریل انجام شود. رعایت تکنیک استریل در تمام تزریقات عروقی که شامل مواد کنتراست هستند، الزامی است.
6. اگر از لوازم چند بار مصرف استفاده می شود، باید مراقبت های دقیقی برای جلوگیری از آلودگی انجام شود.
7. مواد حاجب پس از باز شدن، باید به سرعت مورد استفاده قرار گیرند.
8. مواد کنتراست یددار که به صورت داخل عروقی تجویز می شوند، باید در زمان تزریق دمایی مشابه دمای بدن یا نزدیک به آن داشته باشند.

رعایت قانون 4H قبل از تزریق ماده حاجب الزامیست

1. Head up (حواس جمع بودن)
2. Have in electrocardiogram (مانیتور کردن بیمار)
3. Hydration (آب رسانی)
4. History (تاریخچه بیمار)

نکات مهم در استفاده از ماده حاجب تزریقی:

قبل از انجام آزمون، باید به بیمار توضیح داده شود که پروسیجر چگونه انجام می شود، تا بیمار آرامش و خونسردی خود را حفظ کند.

مدرک رضایت برای انجام پروسیجر و خطرات احتمالی آن باید توسط بیمار و افراد نزدیک به او قبل از انجام آزمون، تکمیل و امضا شود.

در مواردی که بیمار باردار است، باید انجام آزمون تا حد امکان به بعد موکول شود یا پروسیجرهای دیگری که به اشعه و ماده حاجب نیازی ندارند، جایگزین شوند.

بیمارانی که سابقه حساسیت دارویی، غذایی یا بیماری های خاص دارند، باید به دقت غربالگری شوند.

در بیمارانی که سابقه حساسیت به دارو یا بیماری خاص دارند، احتمال بروز واکنش ناخواسته ناشی از تزریق ماده حاجب بیشتر است.

بیماری های خاص مانند دیابت، بیماری میلوم مولتیپل، فئوکروموسایتوما، بیماری خونی داسی شکل هموزیگوس و اختلالات تیروئیدی شناخته شده شامل می شود.

بررسی آزمایشات بیمار مانند Cr، PT، PTT، BUN و INR و سایر فاکتورهای خونی الزامی است.

اقدامات پیشگیرانه برای بیماران با ریسک بالا شامل مصرف پیشگیرانه داروهایی مانند آنتی هیستامین ها و کورتیکواستروئیدها برای جلوگیری یا کاهش واکنش های آلرژیک است.

البته این داروها ممکن است از بروز واکنش های شدید و تهدید کننده زندگی جلوگیری کنند.

“““html

این کار ممکن است جلوگیری نکند، اما می‌تواند شیوع و شدت آنها را کاهش دهد.

در مورد بیمارانی که دارای چنین سوابق یا اختلالاتی هستند، باید احتیاط بسیار بیشتری انجام شود.

باید از آنژیوکت یا وسیله‌ای که برای تزریق مناسب سن، نوع و اندازه رگ، نوع پروسیجر و سرعت جریان خون مناسب باشد، استفاده گردد.

بهتر است از شریان یا ورید مناسب (مانند ورید پروگزیمال ساعد دست در قسمت داخلی) برای تزریق در سیستم کلیوی، کبدی و صفراوی در سی تی و رادیوگرافی استفاده شود.

همچنین، خالی بودن مثانه قبل از انجام آزمون ضروری است.

پروسیجرهای تشخیصی که نیاز به استفاده از مواد حاجب یددار دارند، باید به صورت مستقیم توسط افراد با تجربه و ماهر انجام شوند.

ترالی اورژانس به طور کامل باید مجهز باشد و همچنین افراد کارآمد برای تشخیص و درمان واکنش‌های ناخواسته به ماده حاجب از انواع آن همیشه باید آماده باشند.

تزریق ماده حاجب نباید به تنهایی و در مکان‌های خلوت و بدون امکانات انجام شود.

اگر در حین تزریق پارگی رگ یا نشت ماده حاجب پیش بیاید، باید فوراً تزریق را متوقف کرده و رگ دیگری جایگزین شود.

اگر در طول تزریق واکنش ناخواسته‌ای پیش آمد، تزریق باید بلافاصله متوقف گردد.

بیمارانی که مواد کنتراست را دریافت می‌کنند، به ویژه بیمارانی که وضعیت سلامتی ناپایداری دارند، باید تحت نظارت نزدیک باشند.

باقی ماندن آنژیوکت (باز بودن رگ) و کنترل محل تزریق حداقل تا نیم ساعت پس از آزمون، نکات مهمی است که باید رعایت شود.

به دلیل اینکه وقوع حساسیت می‌تواند از زمان تزریق تا 40 دقیقه بعد از آن به حداکثر برسد، در برخی منابع این واکنش‌ها تا 48 ساعت بعد از تزریق مواد حاجب گزارش شده است.

در بیمارانی که اختلال در عملکرد کلیه دارند، همچنین بیماری‌های همزمان کلیه و کبد، بیماری کلیوی قلبی، تیروتوکسیکوز شدید، میلوم های دیگر یا آنوری، تجویز مواد حاجب باید با احتیاط بیشتری انجام شود.

در مواردی که کراتنین بیمار بالا است، باید مراقب بود؛ از ماده کنتراست غیر یونی با اسمولاریته پایین استفاده کرد و در صورت لزوم با بخش دیالیز هماهنگی انجام داد. همچنین، جایگزینی با روش‌های تشخیصی دیگر نیز مناسب است.

برای افرادی که ماده حاجب کوله سیستوگرافی دریافت کرده‌اند، تزریق ماده حاجب ممکن است خطر آسیب به کلیه و کبد را افزایش دهد.

مسمومیت کلیوی در چندین بیمار مبتلا به اختلال کبد که ماده کنتراست خوراکی کوله سیستوگرافی و بعد از آن مواد کنتراست داخل عروقی دریافت کرده‌اند، مشاهده شده است.

بنابراین، تجویز هر نوع ماده حاجب داخل عروقی برای بیمارانی که اخیراً ماده کنتراست کوله سیستوگرافی دریافت کرده‌اند، باید به تأخیر بیفتد.

تجویز مواد حاجب یددار به صورت داخل عروقی در بیماران مبتلا به میلوم مولتیپل یا دیگر بیماری‌های پاراپروتئیناسئوس که ممکن است به نارسایی و یا بی‌کفایتی کلیوی ناشی از دارو دچار شوند، می‌تواند خطرناک باشد.

علاوه بر این، ترکیب تزریق ماده کنتراست و کم آبی می‌تواند باعث تشدید علائم بیماری میلوم شود.

احتیاطات ویژه در این مورد شامل: حفظ هیدراسیون طبیعی و کنترل دقیق کراتنین سرم بیمار است.

گزارش‌هایی در مورد طوفان تیروئیدی بعد از تزریق ماده حاجب یددار داخل عروقی در بیماران هیپوتیروئیدی یا دارای ندول تیروئید با عملکرد خودکار ثبت شده است که نشان می‌دهد این خطر اضافی باید در این بیماران قبل از استفاده از هر ماده کنتراست ارزیابی شود.

در بیماران با ندول تیروئید، تزریق ماده حاجب یددار می‌تواند باعث بروز هیپرتیروئیدیسم شود.

تزریق ماده حاجب می‌تواند نتیجه تست‌های تیروئیدی را تحت تأثیر قرار دهد، بنابراین آزمون‌های تیروئیدی باید یک هفته به تعویق بیفتند.

در بیماری فئوکروموسایتوما، تزریق ماده حاجب ممکن است باعث افزایش فشار خون شود.

در این حالت، رعایت موارد زیر توصیه می‌شود

1. از سایر روش‌های تشخیصی که به ماده کنتراست نیاز ندارند، استفاده شود.
2. اگر بر اساس قضاوت پزشک، انجام پروسیجر سود بیشتری نسبت به خطرات آن دارد، می‌تواند انجام شود و در غیر این صورت، ابتدا باید به درمان بیماری مربوطه پرداخته شود و سپس پروسیجرهای حاوی مواد کنتراست یددار انجام شوند.
3. مقدار ماده حاجب باید در حداقل ممکن حفظ شود.
4. فشار خون بیمار در حین پروسیجر باید کنترل شود و اقدامات و وسایل لازم برای درمان بحران های هیپرتانسیون باید در دسترس باشد.
5. قبل از انجام آزمون، به بیمار داروهای پیش‌مدیکاسیون (آلفا و بتا بلوکر) داده شود.

“““html

مواد کنتراست که در عروق تزریق می‌شوند، ممکن است باعث تشدید بیماری داسی شکل در افرادی شوند که به نوع هموزیگوس این بیماری مبتلا هستند.

در بیماران دیابتی، لازم است که مصرف داروی متفورمین ۴۸ ساعت قبل و بعد از تزریق ماده حاجب متوقف شود، زیرا ماده حاجب یددار می‌تواند موجب افزایش اسیدوز لاکتیک شود و باید احتیاطات لازم در این زمینه رعایت شود.

در بیماری میاستنی گراو، تزریق ماده حاجب ممکن است علائم بیماری را بدتر کند.

برای بیمارانی که تحت درمان با داروی ضد تومور اینترلوکین ۲ هستند و عوارضی شبیه آنفلوانزا دارند، تزریق ماده حاجب می‌تواند این علائم را تشدید کند.

این علائم شامل تب، لرز، تهوع، استفراغ، خارش، راش، اسهال، افت فشار خون، ادم و الیگوری هستند.

بروز این علائم ممکن است در ساعات اولیه بعد از تزریق و حتی تا چند ماه بعد از آخرین دز اینترلوکین ۲ اتفاق بیفتد.

استفاده از مواد حاجب در زمان حاملگی و شیردهی باید با احتیاط انجام شود.

اگر بیمار سابقه آلرژی، اختلالات ایمنی، بیماری‌های خودایمن یا نقص ایمنی دارد و همچنین قبلاً به تزریق ماده حاجب واکنش نشان داده، تست حساسیت پوستی نمی‌تواند برای پیش‌بینی واکنش‌های شدید قابل اعتماد باشد.

زیرا انجام این تست خود ممکن است برای بیمار خطرناک باشد.

تاریخچه دقیق پزشکی بیمار، به ویژه در مورد موارد ذکر شده، ممکن است در پیش‌بینی واکنش‌های جانبی دقیق‌تر از تست قبلی باشد.

پیش از انجام هر آزمایش، پزشک باید از تمامی درمان‌ها (از جمله داروهای بدون نسخه) که بیمار در حال حاضر مصرف می‌کند، مطلع باشد.

بیشتر بخوانید :