“`html
به طور کلی وقتی که بخشی از گیاه مادر را برای ریشه‌زایی جدا می‌کنید، در واقع از روش قلمه‌گیری استفاده کرده‌اید. بعضی از گیاهان به خاطر ویژگی‌های خاص‌شان به آسانی با قلمه‌گیری افزایش می‌یابند، اما گیاهان دیگری ممکن است به دلایل مختلف ریشه نزنند.
دلایل عدم ریشه‌زنی قلمه
قلمه‌زنی که به آن Cutting نیز گفته می‌شود، یک روش غیرجنسی برای تکثیر گیاه است که در کشاورزی و مهندسی فضای سبز به‌طور گسترده‌ای استفاده می‌شود. قلمه زدن به معنی رشد و توسعه قسمتی از گیاه است که از پایه گیاه اصلی جدا شده است و اکنون به‌عنوان یک روش رایج برای تکثیر گیاهان شناخته می‌شود.
در واقع قلمه می‌تواند از قسمتی از برگ، ساقه یا ریشه گیاه باشد. معمولاً در قلمه‌های ساقه، لازم است تا ریشه در آنها شکل بگیرد و برای قلمه زدن ریشه نیز باید ساقه جدید ساخته شود. همچنین در قلمه زدن برگ، هم برگ و هم ساقه باید شکل بگیرند.
انواع قلمه
قلمه انواع مختلفی دارد و به سه دسته تقسیم می‌شود: قلمه ریشه، قلمه برگ و قلمه شاخه. در ادامه هر یک از این انواع را توضیح می‌دهیم.
- قلمه ریشه:
معمولاً گیاهانی مانند گل ابریشم و بگونیا از طریق قلمه ریشه تکثیر می‌شوند و این قلمه‌ها معمولاً به صورت افقی یا عمودی کاشته می‌شوند. اگر عمودی کاشته شوند، باید دقت کنید که طرفی از ریشه که به طوقه نزدیک‌تر است، بالاتر قرار نگیرد.
- قلمه شاخه:
این روش یکی از متداول‌ترین روش‌هاست و در آن بخشی از شاخه که دارای جوانه جانبی یا انتهایی است از گیاه مادر جدا شده و برای ریشه‌زنی در یک محیط مناسب قرار می‌گیرد. پس از ریشه‌زنی، آن را به‌صورت مستقل می‌کارند. شاخه‌هایی که برای تهیه قلمه استفاده می‌شوند، می‌توانند از نوع خشبی، نیمه خشبی یا علفی باشند.
در قلمه خمیدگی، معمولاً از قسمت خشکی ساقه گیاه مادر که خوب رشد کرده‌است استفاده می‌شود. در نوع نیمه خشکی، از قسمتی که نیمه خشکی دارد، قلمه می‌گیرند و در قلمه علفی نیز عموماً از جوان‌ترین قسمت ساقه قلمه انتخاب می‌شود.
- قلمه برگ:
شاید از قلمه برگ برای تکثیر گیاهان مختلف استفاده شود، به‌عنوان مثال لیموترش و پرتقال، البته به شرطی که مقداری از ساقه پایه مادری به همراه برگ باشد. قلمه برگ نیاز به مراقبت‌های خاصی برای موفقیت در رشد دارد.
گیاهان نمی‌توانند در هر شرایطی رشد کنند، به خصوص وقتی که بخشی از آنها تازه از گیاه اصلی جدا شده‌است. بنابراین شرایط محیطی باید به‌خوبی شناخته شده و فراهم شود و قلمه نیز باید ویژگی‌های مناسب داشته باشد.
علل ریشه نزدن قلمه‌ها
به طور کلی ممکن است پس از کاشت قلمه‌ها، با مشکل ریشه نزدن مواجه شوید که این می‌تواند به دلایل مختلفی مربوط باشد. در ادامه تمام عوامل موثر در ریشه نزدن قلمه‌ها را بررسی می‌کنیم.
معمولاً قلمه‌ها برای رشد ترکیبی از خاک‌های ماسه بادی رودخانه‌ای یا پرلیت یا ترکیبی از این دو همراه با خاک برگ را ترجیح می‌دهند. اگر از این خاک‌ها برای بستر قلمه‌ها استفاده نکنید، ممکن است با مشکل ریشه نزدن قلمه‌ها مواجه شوید.
قلمه‌ها نسبت به کم‌آبی حساس هستند و نباید به این موضوع بی‌توجه باشید. همچنین اگر بستر کشت زهکشی مناسبی نداشته باشد، ریشه‌زنی قلمه‌ها امکان‌پذیر نخواهد بود چرا که آب اضافی از ته گلدان خارج نمی‌شود.
نکات مهم برای ریشه‌زنی قلمه‌ها
اگر قلمه‌زنی در فصل مناسب گیاهی که دارید انجام نشود، ممکن است با ریشه نزدن قلمه‌ها روبرو شوید.
چون قلمه‌ها نسبت به نور غیر مستقیم و دمای نامناسب حساس هستند، اگر در این شرایط قرار بگیرند، ریشه نخواهند زد.
“`
برای اینکه قلمه‌ها به درستی ریشه بزنند، باید به صورت اریب برش داده شوند. اگر این کار را نکنید، آنها نمی‌توانند به خوبی آب جذب کنند و در نتیجه ریشه‌زایی انجام نمی‌شود. همچنین، اگر قلمه‌ها بیشتر از ۲ یا ۳ برگ داشته باشند، فرآیند ریشه‌زایی سخت‌تر می‌شود. بنابراین بهتر است قبل از کاشت، تمام برگ‌های پایینی قلمه را حذف کنید.
نبود رطوبت کافی در محیطی که قلمه‌های تازه کاشته شده قرار دارند، می‌تواند باعث ایجاد مشکل در فرآیند ریشه‌زایی شود. بنابراین پیشنهاد می‌شود که یک کیسه پلاستیکی شفاف بر روی گلدان یا بستر قلمه‌ها بگذارید تا شرایطی مشابه گلخانه ایجاد شود. فراموش نکنید که هر چند وقت یک بار کیسه را بردارید تا هوا تبادل شود، یا در آن چند سوراخ ایجاد کنید.
همچنین باید به میزان آبی که به بستر قلمه‌ها می‌دهید توجه کنید، زیرا آبیاری بیش از حد هم می‌تواند باعث عدم ریشه‌زایی شود. دمای مناسب برای ریشه‌زایی قلمه‌های تازه کاشته شده حدود ۲۵ درجه سانتی‌گراد است. اگر دما کمتر یا بیشتر از این مقدار باشد، قلمه‌ها ریشه نمی‌زنند. البته توجه داشته باشید که این دما ممکن است بسته به نوع گیاه متفاوت باشد. به عنوان مثال، گیاهان استوایی برای ریشه‌زایی بهتر به دمای ۳۵ درجه سانتی‌گراد نیاز دارند.