مقدمه ای در مورد ورم پا
ورم پای به معنای جمع شدن مایع در پاهاست، معمولاً بدون درد. این ورم می‌تواند به خاطر مشکلات قلبی، کلیوی و کبدی پیش بیاید. شرایط کبدی معمولاً باعث ورم شکمی می‌شود، اما در مراحل پیشرفته ممکن است پاها نیز متورم شوند.
در بعضی مواقع، ورم پا بر اثر مشکلات عروقی مانند واریس و لخته شدن خون در پاها ایجاد می‌شود. ورم دردناک در پا ناشی از التهاب مفاصل است که معمولاً نیاز به درمان‌های پزشکی دارد و تحت نظر پزشک قرار می‌گیرد.
مهمترین علل ورم پا
نارسایی کلیوی
زمانی که کلیه‌ها به درستی کار نکنند، قادر نیستند آب را به خوبی از بدن خارج کنند. این موضوع منجر به جمع شدن آب و در نتیجه ورم بدن می‌شود. به این ورم، ادم می‌گویند. معمولاً به خاطر جاذبه، این ورم بیشتر در پاها به ویژه در مچ و ساق پا ظاهر می‌شود. بیمارانی که نارسایی کلیوی دارند، وقتی دراز می‌کشند، آب جمع شده در پاها به سایر قسمت‌های بدن منتقل می‌شود. این بیماران صبح‌ها کمی ورم در ساق پا دارند، اما صورت آن‌ها متورم و پف کرده‌تر است.
نارسایی قلبی
قلبی که به درستی کار نمی‌کند، نمی‌تواند خون را به خوبی پمپ کند. این موضوع باعث می‌شود تا خون در قسمت‌های مختلف بدن، به ویژه در ساق و مچ پا جمع شود. با دراز کشیدن و بالا نگه داشتن پا، ورم در این قسمت‌ها کاهش می‌یابد.
تورم دوطرفه ساق
کاهش پروتئین خون
نقص در تولید پروتئین خون می‌تواند به خاطر بیماری کبدی، مشکل در کلیه، سوء تغذیه یا برخی بیماری‌های گوارشی باشد. کاهش پروتئین باعث می‌شود که مایع بیشتری از رگ‌ها به فضای بین سلولی نشت کند و در نتیجه ورم ایجاد شود.
بیماری‌های مزمن ریه مانند آمفیزم و برونشیت مزمن
این بیماری‌ها فشار در رگ‌های ریوی را افزایش می‌دهند، که ممکن است به وریدهایی که قبل از قلب هستند منتقل شود و باعث ورم شود.
کم خونی
مصرف داروهای ضد التهاب مانند بروفن و برخی داروهای ضد فشار خون
کم‌کاری غده تیروئید
فشار خون بارداری
در بعضی مواقع، ورم پا می‌تواند به خاطر کاهش سرعت جریان خون در رگ‌های آن ایجاد شود، به طوری که خون در آن‌ها جمع می‌شود. این وضعیت را استاز می‌گویند. علل شایع استاز شامل:
نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت، فلج بودن پاها، و چاقی مفرط.
درمان ورم پا
به آنچه می‌خورید توجه کنید. فکر نکنید که نوع غذاهایی که می‌خورید هیچ تاثیری بر ورم پا ندارد. افراد زیادی که دچار ورم پا هستند، عموماً تغذیه‌ی خوبی ندارند. به‌طور مثال، آن‌ها از چربی‌های زیاد و غذاهای ناسالم استفاده می‌کنند و به میوه‌ها و سبزیجات تازه توجهی ندارند. در واقع، برخی از رژیم‌های غذایی می‌توانند از حبس آب و در نتیجه ورم پا جلوگیری کنند.
هر روز پروتئین کافی بخورید
بهترین مقداری که روزانه باید پروتئین مصرف کنید، 7/5 تا 1 گرم برای هر کیلوگرم از وزن بدن است.
برای مثال، اگر وزنتان 55 کیلوگرم باشد، به حدود 38.5 تا 55 گرم پروتئین در روز نیاز دارید. 100 گرم گوشت مرغ تقریباً 25 گرم پروتئین دارد و 100 گرم ماهی پخته حدود 20 گرم پروتئین می‌دهد. وقتی بدن پروتئین کافی نداشته باشد، ممکن است آب در پاها و عروق تجمع پیدا کند.
از غذاهای حاوی ویتامین E و D استفاده کنید
موادی مانند گردو، بادام، دانه‌های انگور و ماهی‌های آب سرد، منابع خوبی از ویتامین E هستند. همچنین، ویتامین D به حفظ استخوان‌ها کمک می‌کند و می‌تواند از عروق خونی هم محافظت کند و میزان نفوذ پذیری سلولی را کاهش دهد.
مواد غذایی اسفنجی را کمتر مصرف کنید
برخی مواد غذایی مثل گلوتن، کازئین و بعضی افزودنی‌ها مانند امولیاست و امولزیفیانت می‌توانند باعث تجمع آب در بدن شوند، به همین خاطر بهتر است از مصرف آن‌ها پرهیز کنید.
زیاد سرپا نایستید
اگر شما دچار ورم پا هستید، اولین توصیه پزشک ممکن است پوشیدن جوراب‌های مخصوص واریس باشد. این جوراب‌ها شاید خیلی زیبا یا راحت نباشند، اما استفاده از آن‌ها ضروری است. می‌توانید این جوراب‌ها را از داروخانه تهیه کنید. همچنین، بدانید که ایستادن طولانی مدت می‌تواند ورم را تشدید کند، پس بهتر است از ایستادن‌های طولانی خودداری کنید.
ورزش مناسب برای ورم پا
این تمرین‌ها را هر روز به طور مرتب انجام دهید:
روی یک صندلی نشسته و یک توپ تنیس را زیر پای خود قرار دهید و آن را به آرامی بچرخانید. این کار را برای هر پا به مدت یک دقیقه انجام دهید.
سرپا جلوی یک پنجره یا در هوای آزاد بایستید. در حالی که به دوردست نگاه می‌کنید، دستان خود را به عقب ببرید تا قفسه سینه باز شود و به مدت یک دقیقه نفس عمیق بکشید.
سرپا بایستید
-
- یک پا را روی لبه پله بگذارید به طوری که فقط پنجه روی پله باشد و پاشنه بالاتر باشد. پای دیگر را پشت پایی که روی پله است قرار دهید و سعی کنید خود را تا جایی که ممکن است بالا بکشید. سپس به حالت اولیه برگردید و این بار پاشنه را پایین‌تر از بلندی پله بیاورید. این حرکت را برای هر پا 20 بار تکرار کنید.
دست‌ها را از هم باز کنید
یکی از زانوها را به سمت بالا بیاورید و آن را به سینه نزدیک کنید و به مدت یک دقیقه در همین حالت بمانید. سپس همین کار را با پای دیگر انجام دهید.
روی زمین نشسته و پاها را دراز کنید
دست‌ها را در کنار خود روی زمین قرار دهید. حالا به مدت یک دقیقه سرپنجه‌ها را به سمت خود بکشید. این تمرین را روزانه به مدت یک دقیقه انجام دهید.
داروهایی مثل:
بعضی از داروهای ضدافسردگی
داروهای دیابت (مثل پیوگلیتازون) و داروهای فشار خون بالا (مثل برخی مسدود کننده‌های کانال کلسیم)
نشستن طولانی مدت مثل سفرهای طولانی (اگر برای آرام شدن پا بعد از چند ساعت فعالیت عادی کافی نبود، باید دلیل آن بررسی شود)
ایستادن برای مدت طولانی یا ترومبوفلبیت (وجود لخته خون، معمولاً در پاها) واریس و مصرف زیاد نمک یا غذاهای شور (که می‌تواند باعث ورم شود)
شرایطی که می‌توانند باعث التهاب در پا شوند، شامل این موارد هستند:
پارگی تاندون آشیل
(تاندون آشیل در پشت پا قرار دارد و عضلات پشتی و پایین پا را به استخوان پاشنه متصل می‌کند)
آسیب ACL(پارگی رباط صلیبی قدامی در زانو)
کیست بیکر(کیستی پر از مایع در پشت زانو)
شکستگی مچ پا، نقرس(التهاب مفاصل ناشی از افزایش اسید اوریک)
زخم و عفونت در پا، بورسیت زانو(بورسیت به التهاب کیسه‌های کوچک پر از مایع در مفصل گفته می‌شود)
استئوآرتریت(که به آن ارتروز می‌گویند و به دلیل تخریب غضروف مفاصل ایجاد می‌شود)
پیچ‌خوردگی مچ پا و رماتیسم مفصلی(ارتریت روماتوئید).
ورم پا ممکن است دلایل دیگری نیز مانند هیپوتیروئیدی(کم کاری غده تیروئید) داشته باشد.
برای تعیین علت دقیق ورم پا باید به پزشک مراجعه کرد. بیماری‌ها و ورم‌های پا مانند آرتروز، بورسیت، پیچ‌خوردگی مچ پا، آسیب رباط ACL و کیست بیکر توسط متخصصین طب فیزیکی درمان می‌شوند. درمان‌های ورم پا شامل استفاده از جوراب واریس، ماساژ و استفاده از دستگاه‌هایی که با فشارهای متناوب ورم پا را کاهش می‌دهند، در مراکز طب فیزیکی و توانبخشی انجام می‌شوند.
ویدئوهای مرتبط با ورم پا
آدرس پزشکان متخصص درمان ورم پا
دکتر سیروس افشار برای درمان ورم پا
آدرس: تهران، خیابان شریعتی، بالاتر از میرداماد، در کنار ایستگاه مترو شریعتی، ساختمان پزشکان “نیکان”، طبقه اول، واحد 1 021-22265252 – 021-22265999 – 09309980194
دکتر سپهریان
شماره تلفن کلینیک دکتر سپهریان: 021-66576991
09128940331
ساعت کار کلینیک 1: روزهای شنبه تا دوشنبه هر هفته از ساعت 16 تا 21
آدرس: تهران-ستارخان. بعد از باقرخان. ابتدای پاتریس لومومبا. پلاک 14
ساعت کار کلینیک 2: روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه بعد از ظهر 16 تا 21 و پنج‌شنبه صبح: 10 تا 14
ستارخان. بین فلکه اول و دوم صادقیه. پلاک 1166. کنار بانک آینده. طبقه 4.
مجموعه‌ای از اطلاعات گردآوری شده توسط مجله اینترنتی رضیم
نویسنده: مرجان امینی