لیچی یا سرخالو
لیچی متعلق به جنوب چین است و در اواخر قرن ۱۷ به هند وارد شده است. چین و هند بزرگ‌ترین تولیدکنندگان لیچی هستند و کشورهای دیگری مثل تایوان و آمریکا نیز در این زمینه فعالیت دارند. این میوه در ابتدا در جنگل‌ها پیدا می‌شد، اما مردم جنوب چین و کشورهای اطراف هند تصمیم گرفتند آن را کشت کنند و باغ‌های لیچی درست کردند که هم برای تفریح مناسب بود و هم می‌شد میوه‌اش را برداشت و صادر کرد.
امروزه این میوه خوشمزه در کشورهای تایلند، فیلیپین، هند، آفریقای جنوبی، آمریکا، نیوزلند، ژاپن، استرالیا و پاکستان تولید می‌شود، اما نوع مرغوب آن بیشتر در شبه قاره هند، به ویژه پاکستان یافت می‌شود. درخت لیچی میوه‌ای بسیار خوشمزه دارد که در ایران به اندازه دیگر کشورها وجود ندارد.
خصوصیات گیاهشناسی درخت لیچی
لیچی یک درخت مناطق گرمسیری است. برگ‌های آن پهن و بیضی شکل‌اند و از دو طرف باریک و نوک تیز هستند. گل‌های آن کوچک و میوه آن قرمز و به اندازه یک سیب است که از آن نوشیدنی خوشمزه‌ای درست می‌کنند. پوست میوه سرخ و شبیه به پوست توت فرنگی است.
میوه لیچی از نوع شفت است و اجزای آن شامل پوست میوه (اگزوکارپ)، گوشت میوه (مزوکارپ) و اندوکارپ است که درون آن یک دانه وجود دارد. پوست میوه ضخیم و ترد است و رنگ آن بسته به نوع، یا تیره و یا صورتی است و سطح آن با برآمدگی‌های کوچک پوشیده شده. قسمت گوشتی لیچی که آریل نامیده می‌شود، سفید، آبدار و نیمه شفاف است و جدا از دانه قرار دارد.
شرایط محیط رشد درخت لیچی
لیچی از گیاهان مناطق نیمه گرمسیری است و وقتی درخت در زمستان با یک دوره خشکی یا هوای خنک مواجه شود، گلدهی و میوه‌دهی آن بیشتر می‌شود. این شرایط در مناطق نیمه گرمسیر به خوبی به وجود می‌آید.
رشد این درخت نسبتا کند است و حدود ۶ سال بعد از کاشت میوه می‌دهد. بنابراین، می‌توان در کنار باغ‌های لیچی از سبزیجات خانواده بقولات یا گیاهان سایه دوست استفاده کرد که به درآمد باغدار کمک کرده و خاک را نیز حاصلخیز می‌کند. می‌توان از درختان پاپایا و آناناس به عنوان درختان پرکننده برای لیچی استفاده کرد.
روش کاشت و تکثیر درخت لیچی
تکثیر لیچی از طریق بذر به دلیل پراکندگی صفات و مدت زمان طولانی نونهالی (۶ سال) و کیفیت پایین میوه، توصیه نمی‌شود. روش اصلی تکثیر آن خواباندن هوایی است که بهترین زمان برای این کار در خرداد ماه است و برای بهبود ریشه‌زایی می‌توان از IBA بهره برد.
تکثیر لیچی از طریق نهال هم ممکن است. کاشت نهال خیلی آسان است و روش‌های آن بر اساس انواع مختلف آن متفاوت است که در زیر به آنها اشاره می‌شود.
نهال ریشه لخت :
در این روش، ابتدا یک گودال درست کنید، سپس کمی خاک در آن بریزید و نهال را داخل آن بگذارید و اطرافش را با خاک مناسب پر کنید و در نهایت گیاه را آبیاری کنید.
نهال گلدانی :
در این روش نیز ابتدا گودالی درست کنید، سپس گلدان را بشکنید و نهال را به همراه خاک گلدان به طور مستقیم داخل گودال بگذارید و اطرافش را پر کنید. سپس گیاه را آبیاری کنید.
نهال گونی پیچ یا نایلون پیچ :
در این روش هم ابتدا در محل مورد نظر گودالی ایجاد کنید و سپس نهال را با نایلون و گونی بپیچید و….
در درون آن بگذارید همچنین می‌توانید پس از گذاشتن گلدان در درون گودال نایلون یا گونی را بردارید.
بهترین زمان کاشت نهال لیچی
مهم است که نهال در زمان مناسب کاشته شود، در غیر این صورت ممکن است نتیجه خوبی ندهد. بهترین زمان برای کاشت نهال این است که گیاه در خواب باشد. به همین دلیل، در مناطق گرم و معتدل، نهال‌ها را در فصل پاییز می‌کارند. توجه داشته باشید که باید کاشت به گونه‌ای باشد که با شروع فصل سرما، ریشه نهال با زمین سازگار شود. در مناطق سردسیر، کاشت نهال بعد از برطرف شدن سرما و یخبندان انجام می‌شود. اما می‌توانید نهال‌های گلدانی را در هر زمانی که شرایط مناسب باشد، بکارید.
خواص درمانی و کاربردهای صنعتی درخت لیچی
هر 100 گرم میوه‌ی لیچی حدود 66 کیلوکالری انرژی، 16.53 گرم کربوهیدرات، 15.23 گرم قند، 1.3 گرم فیبر، 0.44 گرم چربی، 0.83 گرم پروتئین و درصد بالایی ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند ویتامین C و کلسیم دارد.
- این میوه برای درمان مشکلات معده و بهبود هضم غذا بسیار مفید است.
- در موارد بزرگ شدن غدد و تومورها مصرف می‌شود.
- از میوه و برگ درخت برای درمان گزش حیوانات سمی استفاده می‌شود.
- دانه‌ی آن باعث تسکین تشنگی می‌شود.
- دانه‌ی آن خاصیت خنک‌کنندگی و تسکین‌دهندگی درد دارد.
- دانه‌ی آن برای درمان آماس بیضه مفید است.
- جوشانده‌ی گل، پوست درخت و ریشه‌ی آن برای غرغره کردن و چیزی التیام زخم‌ها موثر است.
- در هند و چین، دانه و میوه‌ی آن برای تسکین سرفه مصرف می‌شود.
بیشتر بخوانید:
