رحم اجاره ای: حکم شرعی، شرایط قانونی و هزینه آن (2 نکته مهم)

مراحل قانونی اجاره دادن رحم

زن اجاره‌ای به همراه همسرش و زوجی که صاحب جنین است باید چند بار با یک متخصص پزشکی اجتماعی مشاوره کنند. این جلسات به این دلیل است که آنها بتوانند تمام اطلاعات لازم درباره حقوق، مسائل پزشکی و اجتماعی را به دست بیاورند. همچنین باید ارزیابی‌های بالینی و آزمایشگاهی انجام شود تا از سلامت جسمی و روانی طرفین اطمینان حاصل شود.

بین زوج صاحب جنین و زن اجاره‌دهنده، باید یک قرارداد نوشته شود. بهتر است با کمک یک فرد متخصص، مانند وکیل یا پزشک، این قرارداد تهیه شود و تمام موارد ضروری در آن آورده شود.

مثلاً مشخص شود که هزینه‌های مربوط به 9 ماه اجاره، هزینه‌های درمانی که قابل پیش‌بینی و غیرقابل پیش‌بینی هستند (مانند هزینه زایمان در بیمارستان)، بر عهده چه کسی است و…

همچنین، باید توجه داشته باشید که زن اجاره‌ای هیچ حق و حقوقی نسبت به فرزند متولد شده ندارد. واضح است که او هیچ وابستگی ژنتیکی به جنین نخواهد داشت و نمی‌تواند بعداً ادعای مادری کند.

وقتی قرارداد به‌طور قانونی تنظیم شود (یعنی طرفین خودشان قرارداد را ننویسند)، مادر نمی‌تواند ادعا کند که چون جنین در رحم او پرورش یافته، به نوزاد وابستگی عاطفی پیدا کرده است. یا نمی‌تواند بگوید که نوزاد را به خانواده شما نمی‌دهد و پول دریافتی را پس می‌دهد.

چنین ادعاهایی باطل است و دادگاه آنها را قبول نخواهد کرد و بچه را به والدین اصلی تحویل می‌دهد.

1. علت استفاده از رحم اجاره‌ای

1. بیماری‌هایی که حاملگی ممکن است باعث وخیم‌تر شدن آنها یا خطر به جان مادر شود.
2. مشکلات رحمی یا عدم وجود رحم (از زمان تولد یا به دلایل دیگر).
3. سقط‌های مکرر و شکست‌های مکرر در IVF یا میکرواینجکشن.

2. شرایط استفاده از رحم اجاره‌ای

1. داشتن برگه معرفی از پزشک متخصص زنان که نشان دهد نیاز به استفاده از رحم اجاره‌ای وجود دارد.
2. عدم ابتلای زوجین به بیماری‌هایی مانند ایدز، هپاتیت، سیفلیس و…

3. عدم اعتیاد زوجین

باید سونوگرافی نرمال و تأیید شده توسط پزشک معالج در مورد حجم و ذخیره تخمدان‌ها وجود داشته باشد.

مدارک لازم برای استفاده از رحم اجاره‌ای

1. شناسنامه و کپی از صفحات اول و دوم آن.
2. سند ازدواج و کپی از صفحات اول تا چهارم.
3. یک عکس 4×3 از هر کدام از زوجین.
4. دفترچه بیمه.

شرایط اجاره دادن رحم

1. سن زیر 35 سال و ترجیحاً متأهل و غیر شیرده.
2. سالم بودن از نظر جسمی، روحی و روانی.
3. عدم مصرف داروهای خاص.
4. عدم ابتلا به بیماری‌هایی که بارداری برای مادر و جنین خطرناک است.
5. داشتن حداقل یک تجربه موفق از حاملگی.
6. نداشتن سابقه سقط، زایمان زودرس، فشار خون و دیابت در زمان بارداری.
7. عدم ابتلای زوجین به بیماری‌هایی مانند ایدز، هپاتیت، سیفلیس و…
8. عدم اعتیاد زوجین و سونوگرافی نرمال و تایید شده در مورد سلامت رحم.

قیمت رحم اجاره‌ای

براساس اطلاعات به‌دست‌آمده، هزینه اجاره رحم (که در واقع هزینه نگهداری و پرورش 9 ماهه جنین در رحم زن اجاره‌دهنده است) توافقی است و معمولاً مبلغی بین 5 تا 20 میلیون تومان می‌باشد. حتی بعضی‌ها تا 35 میلیون یا بیشتر نیز قبول می‌کنند. این موضوع کاملاً به توافق طرفین بستگی دارد. برای جلوگیری از بروز اختلافات، بهتر است که سعی شود زن اجاره‌ای از بین اقوام انتخاب شود.

به والدین اصلی توصیه می‌شود که به زن اجاره‌ای در زمینه خدمات رفاهی، تغذیه‌ای، اجتماعی و روحی کمک کنند تا نوزادی سالم‌تر به دنیا بیاید. زیرا اضطراب، افسردگی و سوء تغذیه برای زن اجاره‌ای و جنین بسیار مضر است.

بیشتر بخوانید::

ابعاد مثبت و منفی رحم اجاره‌ای

1. ابعاد مثبت روش به کارگیری رحم اجاره‌ای

1. کاهش آمار طلاق در کشور و حل مشکلات زوج‌های نابارور.
2. فرزند متولد شده از این روش از لحاظ ژنتیکی تمام ویژگی‌های والدین صاحب نطفه را دارد و بر روش‌های غیرقانونی و فرزندخواندگی ترجیح دارد.
3. این روش به زنانی که مشکلی در تخمک‌گذاری ندارند، اما مشکل دیگر باعث ناباروری آن‌ها شده کمک می‌کند. از این رو درصد بالایی از مشکلات ناباروری حل می‌شود.

“““html

2. ابعاد منفی استفاده از رحم اجاره‌ای

1. از نظر فرهنگی، این روش هنوز به طور کامل در بین عموم پذیرفته نشده و بسیاری از مردم از آن بی‌خبر هستند، بنابراین درباره افرادی که رحم اجاره می‌دهند، نظرات خوبی وجود ندارد.
2. احتمال انتقال بیماری‌هایی همچون ایدز و هپاتیت از مادر اجاره‌ای به نوزاد وجود دارد.
3. احتمال انتقال بیماری از زوج‌های اهداکننده جنین به جنین، مانند بیماری‌های عفونی، نیز ممکن است.
4. آگاهی بچه از اینکه او نتیجه چنین روشی است و چگونگی برخورد او با این واقعیت.
5. امکان سوءاستفاده‌های مختلفی از این روش، از جمله سوءاستفاده‌های مالی.
6. نارضایتی مردم، به ویژه فرزندان و همسران کسانی که داوطلب رحم اجاره‌ای هستند.
7. از نظر حقوقی و قانونی، هنوز مشکلاتی در خصوص اجرای این روش وجود دارد.

چه زمانی باید از رحم اجاره‌ای استفاده کرد

زنانی که نمی‌توانند جنین آزمایشگاهی را خودشان حمل کنند، ناچارند از رحم زن دیگری کمک بگیرند. خانم دکتر خادم و همکارش اینگونه توضیح می‌دهند: «زنانی که سابقه سقط مکرر دارند، مانند زنانی که شش یا هفت بار سقط کرده‌اند؛ زنانی که به‌طور مادرزادی رحم ندارند، یعنی تخمدان دارند و هر ماه به‌طور طبیعی تخمک آزاد می‌کنند اما رحم ندارند.

زنانی که به دلیل وجود فیبروم‌های بزرگ، مجبور به برداشتن رحم خود شده‌اند یا زنانی که در بارداری‌های قبلی به دلیل مشکلاتی همانند نفوذ جفت به درون حفره رحم، مجبور به برداشت جفت و رحم هستند. این موارد زنانی هستند که رحم ندارند، اما مواردی نیز وجود دارد که زنان دارای رحم باید از رحم شخص دیگری کمک بگیرند؛ مثلاً زنانی که فیبروم‌های زیادی در رحم دارند اما نیازی به جراحی ندارند و بهتر است به رحم خود دست نزنند.

دسته دیگری از زنانی که به بیماری‌های خاص مانند ناسازگاری خون RH یا دیابت و بیماری‌های قلبی مبتلا هستند، ممکن است بارداری‌شان را به خطر بیندازد.

حکم شرعی رحم اجاره‌ای

آیت الله خامنه‌ای:

سوال:

1. آیا لقاح آزمایشگاهی در صورتی که اسپرم و تخمک از زن و شوهر شرعی باشد، مجاز است؟
2. در صورتی که این کار مجاز باشد، آیا می‌توان گفت این کار باید توسط پزشکان خارجی انجام شود و آیا فرزندی که از این طریق به دنیا می‌آید تابع زن و شوهری است که صاحب اسپرم و تخمک هستند؟
3. اگر این عمل به خودی خود مجاز نباشد، آیا در مواردی که نجات زندگی زناشویی وابسته به این عمل باشد، استثنایی برای آن وجود دارد؟
4. برخی از زوج‌ها به دلیل عدم تخمک‌گذاری در زن که برای لقاح ضروری است، به جدایی می‌افتند یا در اثر عدم امکان درمان، به مشکلات زناشویی و روحی دچار می‌شوند. آیا در این صورت مجاز است که از تخمک‌گذاری زن دیگری برای لقاح استفاده شود و سپس نطفه‌ی لقاح یافته به رحم آن زن منتقل گردد؟

جواب سوالات:

1. این عمل به خودی خود ایرادی ندارد ولی لازم است از کارهای حرام مانند لمس و نگاه پرهیز شود.
2. کودکی که از این طریق به دنیا می‌آید، به زن و شوهری که صاحب اسپرم و تخمک هستند تعلق دارد.
3. گفته شد که این عمل به خودی خود مجاز است.
4. گفته شد که این عمل به خودی خود مجاز است.

آیت الله سیستانی:

پرسش: لقاح مصنوعی از زن و مرد شرعی و قرار دادن آن در رحم زن دیگر برای باردار شدن چه حکمی دارد؟

پاسخ: به خودی خود ایرادی ندارد.

پرسش: آیا قرار دادن نطفه…

“`

مرد اجنبی در رحم زن اجنبیه آیا جایز است؟ آیا این عمل مثل زنا نیست؟

پاسخ: این کار جایز نیست، اما حکم زنا را ندارد.

آیت الله سبحانی:

پرسش: اگر اسپرم شوهر با تخمک همسرش ترکیب شود، اما جنین در رحم اجاره‌ای رشد کند، حکم فرزند چیست؟

پاسخ: فرزند از آن زوج است که اسپرم و تخمک آنها بوده، ولی باید احتیاط شود که این فرزند نمی‌تواند با صاحب رحم و فرزندان او ازدواج کند.

پرسش: اگر شوهر و همسر اسپرم و تخمک داشته باشند، ولی رحم کسی برای نگهداری جنین نداشته باشد، و اسپرم را با تخمک در خارج ترکیب کرده و در رحم اجنبی قرار دهند، اگر این کار با شرایط حلال انجام شود، آیا صحیح است؟ و آیا فرزند با این سه نفر (صاحب اسپرم، صاحب تخمک، صاحب رحم) محرم خواهد بود؟

پاسخ: اگر صاحب رحم شوهر نداشته باشد، صاحب اسپرم می‌تواند او را در مدت نگهداری جنین به عقد موقت درآورد و فرزند متعلق به صاحب اسپرم و تخمک است و باید در مورد صاحب رحم احتیاط شود.

پرسش :خانمی که تخمک برای بچه‌دار شدن ندارد، اسپرمی از شوهرش را با تخمک زن دیگری بارور کرده و در رحم خود قرار می‌دهد. اگر این کار با شرایط حلال انجام شود، آیا جایز است؟
اگر زنی که اسپرم شوهر با تخمک او ترکیب شده است، همسر شرعی او باشد و این تخمک لقاح‌یافته در رحم زن اول قرار گیرد، اشکالی ندارد و فرزند متعلق به صاحب رحم خواهد بود چون فرزند شوهرش است. اما اگر آن زن همسر شرعی نباشد، این تلقیح صحیح نیست.

آیت الله مکارم شیرازی:

پرسش:تلقیح اسپرم و تخمک همسر شرعی در خارج از بدن و قرار دادن آن در رحم همان زن چه حکمی دارد؟ آیا کودک حاصل حلال‌زاده است؟

پاسخ: این کار به خودی خود اشکالی ندارد، اما معمولاً مستلزم نظر و لمس حرام است و تنها در شرایط ضروری جایز است. (منظور از ضرورت این است که اگر این کار انجام نشود، زندگی مشترک آن زوج مختل می‌شود، یا زن دچار بیماری می‌شود). در هر صورت فرزند حاصل، حلال‌زاده است.

پرسش:اگر زنی بر اثر تزریق، از مرد بیگانه‌ای حامله شود (و به قول معروف رحم خود را اجاره دهد) و بعد از زایمان، فرزند را به صاحب نطفه بدهد، حکم این مسأله چیست؟ و فرزند به کی ملحق می‌شود؟ و از نظر ارث، چه وضعیتی دارد؟

جواب:تزریق نطفه مرد اجنبی به زن اجنبی حرام است و بچه‌ای که از این ترکیب به دنیا می‌آید، فرزند نامشروع محسوب می‌شود. اما اگر نطفه مردی با نطفه همسر شرعی‌اش ترکیب شود و سپس در رحم زن دیگری نگهداری شود، فرزند مشروع و متعلق به صاحبان نطفه است. ولی این کار جز در موارد ضرورت، اشکال دارد.

آیت الله صافی گلپایگانی:

پرسش:اگر این کار بدون موارد حرام مثل لمس و نظر باشد، اشکالی ندارد.

پاسخ:اما در روش‌های دیگر برای بارورسازی زوج‌های نابارور، تزریق اسپرم مرد به رحم زنی غیر از همسرش وجود دارد که در این مورد اختلاف نظر بین فقها وجود دارد. برخی از مراجع تقلید این کار را مجاز ندانسته و برخی دیگر برای آن شرایطی قائل شده‌اند.