روش ترمیم ریشه های فرش دستباف

ریشه فرش چیست؟

برای ترمیم ریشه، ابتدا باید بدانیم ریشه فرش چیست. ریشه فرش بخشی از تارهای آن است که پس از بریدن قالی از دو طرف فرش به صورت ریش‌ریش بیرون می‌ماند. ریشه‌ها می‌توانند بنا به سلیقه بافنده، بلند یا کوتاه باشند. اما نباید کمتر از حد مشخصی کوتاه شوند. ریشه‌های فرش به روش‌ها و شکل‌های مختلف بافته و گره خورده‌اند. برای مثال، بسیاری از بافنده‌ها چند رج گلیم‌بافی در ابتدا و انتهای فرش انجام می‌دهند تا استحکام آن را افزایش دهند و کمتر دچار مشکلات شوند. ریشه‌ها با روش‌های مختلفی گره زده می‌شوند که از جمله محبوب‌ترین آنها می‌توان به روش‌های ساده، توری، گره‌دار و حلقه‌ای اشاره کرد.

اکثراً ریشه‌های فرش به رنگ‌های کرم و سفید هستند، هرچند که ریشه‌های رنگی نیز دیده می‌شوند. ریشه فرش برای حفظ فرم و شکل صحیح بافت فرش بسیار مهم است و در واقع اولین و اصلی‌ترین بخش فرش برای حفظ استحکام و سلامت آن به حساب می‌آید. به همین دلیل، مراقبت و ترمیم به موقع ریشه فرش بر روی عمر و دوام آن تأثیر مستقیم دارد.

چه زمانی باید ریشه فرش را ترمیم کرد؟

معمولاً آسیب‌دیدگی فرش‌های دستباف ابتدا از ریشه‌های آنها شروع می‌شود. بنابراین برای نگهداری از یک فرش دستباف، توجه به سلامت ریشه‌ها بسیار حائز اهمیت است. البته روش نگهداری فرش دستباف شامل نکات دیگری نیز می‌شود. اگر ریشه‌های فرش شما شل شده‌اند یا به دلیل عوامل محیطی دچار پوسیدگی یا نازک شدن شده‌اند، بهتر است قبل از اینکه این مشکلات به بافت اصلی فرش آسیب بزند، به ترمیم ریشه فرش خود بپردازید.

نکته دیگری که باید به آن توجه کنید این است که بسیاری از اوقات ترمیم ریشه فرش برای جلوگیری از آسیب دیدن آن انجام می‌شود. بنابراین اگر حس می‌کنید ریشه فرش شما در آستانه آسیب‌دیدگی است، بهتر است به فکر تقویت آن باشید.

گاهی اوقات نیز نیازی به ترمیم ریشه فرش به دلیل تیرگی آن است. اگر ریشه فرش به دلیل آلودگی‌ها تمیز نمی‌شود یا با توجه به تغییر دکوراسیون خانه، تمایل دارید تغییر رنگی در آن ایجاد کنید، ترمیم ریشه فرش بهترین گزینه است.

روش ترمیم ریشه فرش دستباف

روش و میزان ترمیم بستگی به میزان آسیب‌دیدگی ریشه دارد. به‌طور کلی اگر بخشی از ریشه فرش آسیب دیده باشد، بهترین کار این است که با استفاده از نخی که هم جنس و هم رنگ مشابه ریشه قبلی باشد، تنها همان قسمت از ریشه را ترمیم کنیم.

اگر بخشی بزرگ یا تمام ریشه یک فرش آسیب دیده باشد، بهترین راه این است که ریشه را دوباره ببافیم. در این شرایط می‌توانیم رنگ و جنس ریشه جدید را هم تغییر دهیم.

ترمیم ریشه فرش که به آن ریشه‌زنی هم گفته می‌شود، معمولا به دو روش به نام‌های بطلمه و مغزی انجام می‌شود. با اینکه این دو روش جزئیات متفاوتی دارند، اما اصول کلی آنها مشابه است. به طور معمول، فرش را روی یک سطح شیب‌دار قرار می‌دهند. در این سطح شیب‌دار، میخ‌هایی با فاصله چند سانتی‌متر نصب می‌شود که ریشه‌های جدید بعد از دوخت، دور میخ اول پیچیده و به سمت فرش برمی‌گردند. این کار تا انتهای ریشه ادامه می‌یابد. همچنین، نخ چله در داخل رج‌های ابتدایی فرش دوخته می‌شود. نحوه دوخت این نخ، مدل ریشه‌دوزی را مشخص می‌کند.

برای ریشه‌زنی، معمولاً نخ چله باید نازک‌تر از نخ اصلی فرش باشد. دلیل این کار این است که این نخ باید به بافت فرش برود و اگر از نخ اصلی ضخیم‌تر باشد، فرش باد می‌کند. همچنین، استفاده از نخ چله نازک‌تر باعث می‌شود آثار ریشه‌زنی دیده نشود.

نکته آخر این است که روش بطلمه بیشتر برای فرش‌های با بافت ریز و تعداد رج‌های بالا مناسب است. همچنین، در فرش‌هایی که بافت محکمی دارند و سوزن به راحتی در آنها نمی‌رود، استفاده از روش بطلمه بیشتر جواب می‌دهد.

بعد از انتخاب نخ چله، انتخاب سوزن هم اهمیت دارد. معمولاً مرمت‌کاران فرش سوزنی را انتخاب می‌کنند که به راحتی و بدون دشواری به داخل فرش برود. اما برای افرادی که تجربه کمتری دارند، انتخاب شماره مناسب سوزن بر اساس ضخامت نخ و امکان ورود نخ به سوزن انجام می‌شود.

در نهایت، برای ریشه‌زنی به نخی به نام نخ بطلمه هم نیاز داریم. این نخ کمک می‌کند که نخ چله و تارهای فرش به خوبی به هم متصل شوند و محکم باقی بمانند. معمولاً برای نخ بطلمه از نخ چله کاشان با سه لا استفاده می‌شود، ولی بسته به نوع فرش و تعداد رج‌ها می‌توان از مدل‌های دو لا و تک لا هم استفاده کرد.

مزایای ترمیم ریشه فرش دستباف

به‌طور کلی، نگهداری از ریشه فرش می‌تواند عمر آن را افزایش دهد و ریشه‌زنی یا ترمیم ریشه فرش دستباف یکی از کارهای مهمی است که می‌توانید برای فرشتان انجام دهید. به خصوص اگر بخش ریشه فرشتان آسیب دیده باشد، بهتر است قبل از اینکه این آسیب به سایر قسمت‌ها گسترش یابد، کار ترمیم را به یک قالیشویی معتبر بسپارید.

علاوه بر این، تعمیر ریشه فرش باعث می‌شود که شکل و حالت طبیعی فرش شما حفظ شود. نکته دیگر این است که آسیب دیدن ریشه و تاثیر آن روی باقی بخش‌های فرش می‌تواند ارزش مادی فرش شما را به شدت کاهش دهد. بنابراین، تعمیر ریشه فرش در واقع نوعی محافظت از سرمایه شما نیز به حساب می‌آید.

سایت آموزش آشپزی رضیم