زخم معده چگونه شروع می‌شود و کدام علائم خطرناک هستند؟
علائم زخم معده به چند دسته تقسیم می‌شوند که بعضی از آنها نیاز به توجه بیشتری دارند و باید جدی گرفته شوند.
زخم معده چیست؟
زخم معده به جراحت‌های دردناکی گفته می‌شود که در دیواره داخلی معده یا در اولین قسمت روده کوچک که به نام اثنی عشر شناخته می‌شود ایجاد می‌شود.
علائم و نشانه‌های اصلی زخم معده کدامند؟
افزایش سوءهاضمه نیز یکی دیگر از نشانه‌های زخم معده است. افرادی که به این مشکل دچارند ممکن است پس از خوردن غذا آروغ بزنند یا دچار سکسکه شوند.
زخم معده علامت دیگری هم دارد که به دلیل تغییر حجم مایعات ایجاد می‌شود و فرد ممکن است دچار حالت تهوع خفیف یا شدید شود. معمولاً این حالت در زمان ناشتا به وجود می‌آید.
درد شدید به ویژه وقتی معده خالی است؛
درد هنگام شب و اختلال در خواب؛
دردهایی که به طور مداوم قطع می‌شوند و دوباره آغاز می‌شوند؛
دردی که با خوردن برخی غذاها بهبود می‌یابد؛
احساس سنگینی و سیری در معده که شبیه به حالتی است که بعد از نوشیدن مقدار زیادی آب احساس می‌شود؛
اکثر بیماران مبتلا به زخم معده از علائم مشابه آنفلوآنزا رنج می‌برند مانند خستگی، کسالت، تب و حالت تهوع.
خون تیره در مدفوع یا مدفوع سیاه و قیری رنگ
علائم ابتلا به زخم معده
درد شدید و ناگهانی که فرد بعد از چند ساعت از غذا خوردن احساس می‌کند، ممکن است او را از خوردن غذا بترساند و در نتیجه منجر به از دست دادن اشتها شود.
برای این بیماران، احساس گرسنگی چند ساعت پس از خوردن یک وعده کامل طبیعی است.
کاهش اشتها می‌تواند به کاهش وزن بیانجامد. بالا آوردن مکرر غذا پس از خوردن نیز می‌تواند به این موضوع کمک کند.
رنگ مدفوع ممکن است تیره یا با اثراتی از خون ظاهر شود.
افزایش مایعات در معده و روده باعث می‌شود که استفراغ امری طبیعی باشد. در صورتی که خون در استفراغ مشاهده شود، باید به پزشک مراجعه کنید.
ممکن است زخم پیشرفته باشد. در این شرایط فرد نیاز به درمان فوری دارد.
علائم خطرناک
استفراغ خونی: بالا آوردن خون، که ممکن است به رنگ قرمز یا سیاه باشد. به یاد داشته باشید که ممکن است بخشی از خون در زخم‌ها از سیستم گوارشی عبور کند و به صورت قهوه‌ای خارج شود.
مدفوع سیاه: که نشان‌دهنده خونریزی از زخم است.
دردهای شدید و ناگهانی شکم هم باید مورد توجه قرار گیرد و در صورت بروز این علائم، به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
انجیر یک میوه خوشمزه است که هم به صورت خشک و هم تازه دارای خواص زیادی است. انجیر خشک در تمام طول سال در دسترس است.
راه‌های درمان زخم معده
شاید اسم زخم معده را شنیده باشید. این بیماری به معنای آسیب کوچکی در معده است که به آن «زخم پپتیک» نیز می‌گویند.
در گذشته تصور می‌شد که عادت‌های غذایی مانند خوردن غذاهای تند یا استرس شغل، علت‌های اصلی زخم معده هستند. اما امروزه پزشکان دریافته‌اند که علت واقعی بروز زخم معده، عفونت ناشی از باکتری به نام هلیکوباکتر پیلوری است. این باکتری معمولاً در بزاق وجود دارد و می‌تواند از طریق قاشق یا چنگال فرد آلوده یا خوردن غذای نپخته دیگران منتقل شود. همچنین برخی داروها مانند آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن، و کتوپروفن و برخی داروهای درمان آرتریت نیز می‌توانند باعث زخم معده شوند، بنابراین باید از مصرف هر نوع دارو بدون مشورت با پزشک خودداری کرد. همچنین، مصرف سیگار و الکل نیز می‌تواند به بروز زخم معده منجر شود.
علائم زخم معده
رایج‌ترین علامت زخم معده، دردی سوزان است که از زیر سینه تا نزدیک ناف احساس می‌شود. این درد به خاطر تماس اسید معده با ناحیه آسیب‌دیده ایجاد می‌شود. این درد معمولاً یک ساعت بعد از غذا شروع می‌شود و ساعت‌ها ادامه دارد و در شب‌ها بدتر می‌شود و می‌تواند موجب بیدار شدن فرد از خواب گردد. درد زمانی که معده خالی است، بیشتر احساس می‌شود؛ بنابراین باید از گرسنگی پرهیز کرد. زخم معده ممکن است برای مدتی کاهش یابد، اما بعد از چند هفته علائم آن بازمی‌گردد و به همین دلیل باید به پزشک مراجعه کنید.
در موارد کمتر، علائم و نشانه‌های دیگری نیز ممکن است بروز کند:
* بالا آوردن خون به رنگ قرمز یا سیاه.
* وجود خون تیره در مدفوع یا قیری شدن مدفوع.
* حالت تهوع یا استفراغ.
* کاهش وزن بدون علت مشخص.
* تغییر در اشتها که نیاز به مراجعه به پزشک دارد. همچنین باید این نکته را در نظر گرفت که هر دردی به معنای وجود زخم معده نیست. مهم‌ترین بیماری که علائم مشابه زخم معده دارد، حمله قلبی است، بنابراین خوددرمانی را به هیچ وجه توصیه نمی‌کنیم.
پزشک برای تشخیص زخم معده از روش آندوسکوپی استفاده می‌کند. در این روش، پزشک با استفاده از یک لوله باریک که از دهان وارد معده می‌شود، داخل معده را می‌بیند و ممکن است از بافت داخلی معده نمونه‌برداری کند (یعنی تکه‌ای بردارد) تا وجود هلیکوباکتر پیلوری را بررسی کند. آزمایش خون و تست تنفس نیز برای تشخیص هلیکوباکتر پیلوری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
معمولاً در افراد جوان، اگر علائمی مانند کاهش وزن، کم‌خونی، استفراغ و احساس گیر کردن غذا وجود نداشته باشد و فقط درد معده احساس شود، باید از آنها آزمایش خون و تست تنفسی برای میکروب هلیکوباکتر گرفته شود و در صورت مثبت بودن نتیجه، باید درمان شوند. اما در افرادی که بالای ۴۰ سال دارند و یا دچار کم‌خونی، تهوع و استفراغ هستند یا احساس گیر کردن غذا می‌کنند، باید حتماً آندوسکوپی انجام شود، زیرا سرطان معده در کشور ما نسبتاً شایع است.
درمان زخم معده
اگر به باکتری هلیکوباکتر پیلوری مبتلا هستید، باید درمان آنتی‌بیوتیکی چند دارویی را به مدت دو ماه انجام دهید. همچنین داروهای کاهش‌دهنده اسید معده مانند رانیتیدین، فاموتیدین، امپرازول و… به کاهش درد معده کمک خواهند کرد. اگر زخم معده خونریزی شدید داشته باشد،
ممکن است در برخی موارد نیاز باشد که برای سوزاندن و درمان زخم و کاهش خونریزی از آندوسکوپی استفاده شود. اگر خونریزی با این روش متوقف نشود یا زخم سوراخ شود، به جراحی نیاز خواهد بود.
زمانی که باید به پزشک مراجعه کنید
زخم پپتیک به زخم‌هایی اطلاق می‌شود که خود به خود خوب نمی‌شوند و نیاز به درمان پزشکی دارند. داروهایی مانند بلوکه‌کننده‌های اسید و آنتی‌اسید ممکن است به طور موقت درد شما را تسکین دهند، اما این بهبودی موقتی است. چنانچه علائم زخم را تجربه کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. همچنین، درد معده شما ممکن است نشانه بیماری خطرناک‌تری مانند حمله قلبی باشد، بنابراین اگر پزشک از شما خواست که نوار قلب بگیرید، تعجب نکنید.
خطرات زخم معده
بیشتر افرادی که زخم معده دارند، تنها درد معده را تجربه می‌کنند و بعضی اوقات حتی هیچ علامتی ندارند. زخم‌ها می‌توانند مشکلات دیگری ایجاد کنند؛ گاهی اوقات حتی خونریزی می‌کنند. اگر زخم‌ها خیلی عمیق شوند، می‌توانند دیواره معده را سوراخ کنند. همچنین، زخم‌ها می‌توانند مانع عبور غذا در معده شوند و در این حالت شما علائمی چون تهوع، استفراغ و کاهش وزن را تجربه خواهید کرد.
اگر علائم هشداردهنده زیر را مشاهده کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
1- استفراغ خونی
2- بالا آوردن غذایی که مدتی قبل خورده‌اید.
3- احساس مرطوب بودن یا سردی پوست
4- احساس ضعف یا سرگیجه غیرعادی
5- مدفوع خونی (که ممکن است به رنگ سیاه یا قیر مانند باشد)
6- تهوع مداوم یا استفراغ مکرر
7- درد ناگهانی و شدید
8- کاهش وزن غیر طبیعی
9- درد با مصرف دارو کاهش نیابد.
10- درد به قسمت پشت شما سرایت کند.
اگر دچار زخم معده هستید، حتماً نکات زیر را رعایت کنید:
1- تعداد وعده‌های غذایی خود را افزایش دهید و حجم هر وعده را کاهش دهید تا معده‌تان خالی نماند.
2- به آرامی غذا بخورید و به خوبی بجوید.
3- از مصرف گوشت و ماهی دودی، غذاهای شور و آجیل‌های پرنمک پرهیز کنید.
4- مصرف چای و قهوه و نوشابه‌های گازدار را کاهش دهید.
5- سیگار نکشید و از الکل دوری کنید.
6- با آرامش غذا بخورید و از استرس دوری کنید.
7- افسردگی و استرس را کنار بگذارید و به سمت خنده درمانی بروید!
8- هرگز بدون مشورت پزشک، آسپیرین یا مسکن‌هایی مانند بروفن مصرف نکنید. در صورت لزوم می‌توانید از استامینوفن استفاده کنید.
9- بهتر است از خوردن وعده‌های غذایی بزرگ پیش از خواب خودداری کنید.
10- در گذشته، مصرف شیر برای درمان زخم معده توصیه می‌شد، اما حالا مشخص شده که شیر به دلیل داشتن کلسیم و پروتئین زیاد، می‌تواند باعث افزایش ترشح اسید معده شود و بنابراین مصرف مکرر آن توصیه نمی‌شود.
11- از قاشق و چنگال دیگران استفاده نکنید و از لیوان دیگران نخورید.
12- غذاهای مفید برای زخم معده شامل:
عسل، بادام، موز، شیرین بیان، نعناع، بابونه
13- غذاهای ممنوع برای زخم معده شامل:
شیر، خامه، شیرکاکائو، قهوه، چای، انواع نوشابه‌ها، الکل، غذاهای ادویه‌دار مانند فلفل، غذاهای پرچرب مثل آبگوشت، همچنین سبزیجات نفاخ مانند کلم، ترب، تربچه، خیار، شلغم، پیاز و پیازچه، میوه‌های نفاخ مانند هندوانه، گیلاس، گوجه سبز، هلو، چغاله بادام و زیتون، و همچنین میوه‌های ترش مانند پرتقال و نارنگی.
