زردی در نوزادان neonatal jaundice
نهاده ها نشان می‌دهند که بیش از 70 درصد از نوزادانی که به دنیا می‌آیند با بیماری زردی مواجه هستند و این موضوع برای والدین آنها بسیار نگران کننده است. مجله اینترنتی رضیم در این مقاله می‌خواهد شما را با روش‌های مناسب برای درمان زردی در نوزادان آشنا کند. با مجله ی اینترنتی رضیم همراه باشید.
مقدمه ای در مورد زردی در نوزادان
چرا نوزادان دچار زردی می‌شوند؟ نشانه‌ها و علائم آن چیست؟ روش‌های درمان زردی در نوزادان کدامند؟
در بدن ما، هموگلوبین که در گلبول‌های قرمز خون موجود است، به رنگدانه زردی به نام «بیلی روبین» تبدیل می‌شود. کبد این ماده را از طریق صفرا از بدن خارج می‌کند.
بالا رفتن میزان بیلی روبین در خون می‌تواند علت‌های ارثی یا بیماری‌های کبدی داشته باشد. به تدریج با افزایش سطح بیلی روبین، پوست و چشمان نوزاد زرد می‌شود و تشخیص زردی بر اساس مشاهده این تغییرات صورت می‌گیرد.
ایکتر یا زردی نوزادی به معنای زرد شدن پوست نوزادان است.
تقریباً همه نوزادان که به دنیا می‌آیند، دچار افزایش سطح بیلی روبین در خون می‌شوند (یعنی بیش از ۲ میلی‌گرم در دسی‌لیتر)، اما تنها نیمه‌ای از آنها زردی قابل مشاهده دارند که این در صورتی است که سطح بیشتر از ۵ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد. جالب است بدانید که در بزرگسالان با رسیدن بیلی روبین به ۲ میلی‌گرم در دسی‌لیتر، زردی ظاهر می‌شود.
نوزاد ترم به نوزادانی می‌گویند که ۳۷ هفته یا بیشتر را در رحم مادر گذرانده‌اند. درصد ابتلا به زردی در نوزادان نارس تا ۸۰٪ می‌رسد.
زردی در نوزادان به دو دسته اصلی تقسیم می‌شود: هیپربیلی‌روبینمی غیر مستقیم و هیپربیلی‌روبینمی مستقیم.
از علل بالا رفتن بیلی روبین غیر مستقیم می‌توان به زردی فیزیولوژیک، سندرم کریگلر نجار، سندرم ژیلبرت، زردی ناشی از شیر مادر، ناسازگاری گروه‌های خونی ABO و Rh و کمبود G6PD اشاره کرد.
عفونت، اختلال در دفع صفرا یا آسیب به کبد ممکن است باعث هیپربیلی‌روبینمی مستقیم شود که خطرناک نیست، اما می‌تواند نشانه‌ای از وجود بیماری‌های دیگر باشد.
به طور مثال، سپسیس نوزادی، برخی بیماری‌های متابولیک مانند گالاکتوزمی و تیروزینمی، و کمبود آلفا یک آنتی تریپسین می‌توانند باعث هیپربیلی‌روبینمی مستقیم شوند.
زردی چیست؟
زردی نوزادان به تغییر رنگ پوست یا مخاط‌ها به رنگ زرد اشاره دارد. این وضعیت معمولاً در نوزادانی که تازه متولد شده‌اند، به‌ویژه در ۲۸ روز اول زندگی، مشاهده می‌شود.
عبارت “زردی نوزادی” از لغت یونانی “ایکتر” به معنی زردی می‌آید. وقتی که در نوزادان بیلی‌روبین خون بالاتر از حد طبیعی باشد، به این حالت زردی گفته می‌شود. در بزرگسالان، میزان طبیعی بیلی‌روبین حدود ۱.۲ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر است و اگر بالای ۲.۵ میلی‌گرم شود، زردی قابل مشاهده خواهد بود.
برای نوزادان، این عدد متفاوت است و زردی معمولاً زمانی دیده می‌شود که مقدار بیلی‌روبین به بیش از ۵ میلی‌گرم بر دسی‌لیتر برسد.
زردی طول کشیده به شرایطی گفته می‌شود که زردی بیش از دو هفته در نوزادان به دنیا آمده در ۳۷ هفته یا بیشتر، یا بیش از سه هفته در نوزادان نارس (زیر ۳۷ هفته) ادامه یابد.
چرا رنگ پوست نوزاد زرد می‌شود؟
زردی به‌خاطر تجزیه برخی از گلبول‌های قرمز در نوزاد ایجاد می‌شود و مواد باقی‌مانده از این گلبول‌ها به بیلی‌روبین تبدیل می‌شود که عامل زردی در نوزادان است.
زردی به دو نوع تقسیم می‌شود:
زردی محلول در آب
در این نوع زردی، بیلی‌روبین قابل حل در آب است و کبد آن را از طریق ادرار دفع می‌کند.
زردی غیرمحلول در آب
در این حالت، بیلی‌روبین قابل حل در آب نیست و در بدن می‌ماند. اگر درمان مناسب انجام نشود و سطح بیلی‌روبین بالا باقی بماند، ممکن است در مغز نوزاد تجمع کرده و باعث عقب‌ماندگی ذهنی شود.
چگونه متوجه زردی نوزاد شویم؟
زردی معمولاً از روزهای ابتدایی تولد شروع می‌شود و علائم آن با تغییر رنگ پوست و گاهی اوقات سفیدی چشم‌ها مشخص می‌شود. ابتدا، زردی فقط روی صورت نوزاد دیده می‌شود، اما بعداً به قفسه سینه، شکم، پاها و حتی کف پاها گسترش می‌یابد. این وضعیت ممکن است باعث خستگی و سوءتغذیه در نوزاد شود. اگر نوزادان در ۲۴ ساعت اول پس از تولد از این علائم رنج ببرند، باید حتماً آزمایش بیلی‌روبین انجام دهند. همچنین بهتر است در ۵ روز اول تولد، نوزاد را تحت بررسی قرار دهید تا از عدم ابتلا به زردی مطمئن شوید.
به دستش نگاه کنیم یا چشمش؟
زردی معمولاً ابتدا بر روی سفیدی چشم‌ها تاثیر می‌گذارد و بعد از آن روی گونه‌ها و صورت دیده می‌شود. با افزایش سطح بیلی‌روبین، زردی به سینه، پشت و شکم نوزاد سرایت می‌کند و در نهایت به دست‌ها و پاها می‌رسد. اما به علت گردش خون کمتر در این قسمت‌ها، احتمال بروز زردی در آنها کمتر است.
خودتان می‌توانید تشخیص دهید؟
تشخیص زردی را می‌توان تا حدودی از روی تغییر رنگ چشم‌ها انجام داد، اما این روش دقیق نیست. بهترین راه برای تشخیص زردی، آزمایش خون و اندازه‌گیری میزان بیلی‌روبین نوزاد است.
همه نوزادان زرد می‌شوند؟
تقریباً تمام نوزادان ممکن است به زردی مبتلا شوند، زیرا…
“`html
زمانی که نوزاد متولد می‌شود، جفت کار خود را شروع می‌کند و زردی را از بدن نوزاد بیرون می‌کند. بیشتر بچه‌ها یک یا دو روز بعد از تولد، زردی را نشان می‌دهند. بعد از سه یا چهار روز، ممکن است زردی شدت پیدا کند و در روز هفتم یا هشتم تولد، به اوج خود برسد.
چه زمانی زردی در نوزادان خطرناک است؟
میزان خطرناک بودن زردی نوزاد به عوامل مختلفی از جمله سن، وزن و اینکه آیا نوزاد به موقع به دنیا آمده یا نارس است، بستگی دارد. برای مثال، اگر نوزادی با وزن ۳.۵ یا ۴ کیلوگرم به دنیا بیاید و در حدود ۹ ماه بارداری به دنیا آمده باشد، داشتن سطح بیلی‌روبین ۱۲ برای او طبیعی است و خطری ندارد. بدنش به خوبی می‌تواند بیلی‌روبین را دفع کند.
اما اگر نوزادی با وزن ۲ کیلوگرم متولد شود و نارس باشد و سطح بیلی‌روبین او ۱۲، ۱۳ یا ۱۴ باشد، این سطح برای او خطرناک است و باید درمان شود. در این حالت، همین میزان بیلی‌روبین برای نوزاد سالمی که وزنی طبیعی و به طور کامل باردار شده به دنیا آمده، مشکلی ایجاد نمی‌کند.
اگر سطح بیلی‌روبین نوزاد بین ۱۷ تا ۲۰ باشد، این شرایط به نسبت خطرناک است؛ زیرا ممکن است بیلی‌روبین در مغز رسوب کند و باعث عواقب جدی مانند عقب‌ماندگی ذهنی شود. نوزادانی که بیلی‌روبین بالا دارند، نیازمند مراقبت و بررسی مکرر توسط متخصصان هستند. البته، احتمال اینکه سطح بیلی‌روبین نوزاد به بالای ۲۰ برسد، بسیار کم است و از هر ۱۰۰ نوزادی که به دنیا می‌آید، ممکن است تنها ۴ یا ۵ نوزاد با بیلی‌روبین بالای ۲۰ مواجه شوند.
زردی از شیر مادر
گاهی اوقات، زردی ناشی از شیر مادر است که در هفته اول بعد از تولد نوزاد ظاهر می‌شود. این نوع زردی به خاطر کم بودن شیر مادر و عدم تغذیه کافی نوزاد ایجاد می‌شود و هیچ ارتباطی با ترکیبات شیر مادر ندارد. برای درمان این نوع زردی، باید نوزاد به طور مکرر و به اندازه کافی از شیر مادر تغذیه شود. البته در برخی موارد، زردی به خاطر ترکیبات نامطلوب در شیر مادر بوجود می‌آید که بعد از هفته اول ایجاد شده و تشخیص آن نیاز به مشاوره با پزشک متخصص اطفال دارد.
زردی ناشی از ناسازگاری‌های خون
زردی همچنین می‌تواند ناشی از ناسازگاری‌های خون باشد. اگر گروه خونی مادر با گروه خونی نوزاد تطابق نداشته باشد، این نوع زردی ایجاد می‌شود. به طور معمول، اگر مادری گروه خونی O داشته باشد و نوزاد او گروه خونی A یا B داشته باشد، احتمال این نوع زردی وجود دارد. اما این حالت در همه مادران با گروه خونی O اتفاق نمی‌افتد.
این نوع زردی شدید است و نیاز به بستری و درمان تحت نظر متخصص اطفال دارد. همچنین، اگر RH مادر منفی و RH نوزاد مثبت باشد، این نوع زردی ممکن است بوجود بیاید. به همین دلیل، با تزریق آمپول «روگام» می‌توان از ایجاد این نوع زردی در حاملگی‌های آینده جلوگیری کرد.
فاویسم یا زردی ناشی از پرخونی
این نوع زردی معمولا در نوزادانی دیده می‌شود که مادران‌شان دیابتی یا نوزادانی که در دوران بارداری دچار تاخیر رشد شده‌اند، به دنیا آمده‌اند. این زردی نیاز به ویزیت متخصص و درمان دارد. همچنین، زردی ناشی از کم‌کاری تیروئید نیز وجود دارد که به خاطر کاهش هورمون تیروئید در بدن نوزاد بروز می‌کند و نیاز به تشخیص دارد.
“`
با مراجعه به پزشک و درمان کم‌کاری تیروئید، می‌توان این نوع زردی را بهبود داد.
تأثیر لامپ فلورسنت بر زردی نوزاد
مدت‌هاست که شنیده‌ایم اگر نوزادی زردی داشته باشد، می‌توان او را زیر نور لامپ‌های فلورسنت (مهتابی) قرار داد تا درمان شود. در حالی که نور درمانی (فتوتراپی) یکی از روش‌های درمان زردی نوزادان به شمار می‌آید، اما استفاده از نور لامپ‌های مهتابی هیچ پایه علمی ندارد و تأثیر چندانی در درمان زردی نوزادان ندارد. لامپ‌های مخصوصی که برای درمان زردی استفاده می‌شود، طول موج‌های خاصی دارند که لامپ‌های مهتابی این ویژگی‌ها را ندارند. در بیمارستان‌ها، نوزاد را با چشمان بسته و بدون لباس (تنها با پوشک) در دستگاه‌های مخصوصی قرار می‌دهند.
همچنین، استفاده از نور خورشید توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است پوست حساس نوزاد را بسوزاند.
درمان‌های سنتی زردی نوزاد
درمان‌های سنتی همیشه در کشور ما مورد توجه بوده است. یکی از این مواد، شیر خشت است که درباره‌اش نظرات مختلفی وجود دارد. شیر خشت یک گیاه است که قبلاً برای درمان زردی استفاده می‌شد، اما اکنون بسیاری از پزشکان اعتقادی به استفاده از آن ندارند. با این حال، تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف قطره خوراکی شیر خشت به همراه نور درمانی تأثیر بسیار خوبی در بهبود زردی نوزادان دارد و سرعت بهبودی را به شدت افزایش می‌دهد.
این ماده با قندهایی مانند مانیتول یکی از درمان‌های موثر برای زردی به شمار می‌آید و اگر به صورت بهداشتی استفاده شود، می‌تواند بسیار مفید باشد و تأثیر آن به صورت علمی اثبات شده است.
از عواقب درمان نشدن زردی می‌توان به آسیب‌های جدی مثل فلج مغزی، عقب ماندگی ذهنی، تشنج، اشکال در تعادل حرکتی و مشکلات شنوایی اشاره کرد که دیگر قابل درمان نخواهند بود.
علاوه بر شیر خشت، روش‌های سنتی دیگری نیز وجود دارد که به تأیید علمی رسیده‌اند. یکی از این مواد، آرد جو است که می‌تواند به درمان زردی کمک کند. این آرد نرم و الک شده را باید به جز صورت و دور ناف، روی بدن نوزاد بپاشید. این عمل می‌تواند همراه با نور درمانی تأثیر بهتری داشته باشد.
شستن بدن نوزاد با عرق کاسنی و آب ولرم نیز می‌تواند در درمان زردی مؤثر باشد.
همچنین می‌توانید ترنجبین و آب را مخلوط کنید و پارچه‌ای را در آن خیس کرده و به پشت گوش و پیشانی نوزاد بمالید.
راهکار دیگر، حجامت است که در آن باید روی پشت گوش نوزاد یک خراش کوچک ایجاد کنید تا چند قطره خون خارج شود. این کار حتماً باید زیر نظر متخصص انجام شود.
این درمان‌های جایگزین ساده در کنار درمان‌های پزشکی می‌توانند در بهبود زردی نوزادان مؤثر باشند، البته به شرطی که به شکل کاملاً بهداشتی انجام شوند.
پیشگیری از زردی در نوزادان
برای جلوگیری از زردی در نوزادان، بهتر است نوزاد را بعد از تولد، به‌طور مکرر با شیر مادر تغذیه کنید. حتی اگر در روزهای اول تولد شیر مادر کم باشد، این کار می‌تواند مؤثر باشد. همچنین در انتخاب رنگ لباس نوزاد بهتر است از رنگ‌های زرد استفاده نشود، زیرا این کار تشخیص زردی را برای والدین دشوار می‌کند.
عوارض درمان نکردن و بی توجهی به زردی چیست؟
اگر والدین به درمان زردی نوزادان توجه نکنند، ممکن است عدد زردی نوزاد افزایش پیدا کند. این افزایش می‌تواند به عقب ماندگی ذهنی و آسیب به مغز نوزاد منجر شود. در مواردی که زردی بسیار بالا باشد، نیاز است که خون نوزاد عوض شود تا بیماری او درمان شود.
ویدئو های مربوط به زردی نوزادان
پزشکان مربوطه به درمان زردی در نوزادان
گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی رضیم
مرجان امینی
سایت رضیم
“`