سهام عدالت چیست ؟
سهام عدالت یک نوع یارانه است که به افرادی که درآمد کمتری دارند، کمک می‌کند. این سهام به یادداشت‌هایی از سهام شرکت‌های دولتی ارائه می‌شود و می‌توان به نوعی آن را حمایت مالی تلقی کرد.
دولت نهم که در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد فعالیت می‌کرد، این سهام را به افرادی که تحت پوشش قرار می‌گیرند، از طریق شرکت‌های تعاونی عدالت استانی توزیع می‌کند.
هدف از عرضه سهام عدالت این است که سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران افزایش یابد.
طبق طرح «سهام عدالت»، مقداری از سهام مشخص شرکت‌های دولتی به افراد دارای درآمد پایین‌تر فروخته می‌شود.
در تاریخ ۹ بهمن ۸۴، آیین‌نامه‌ای برای افزایش ثروت خانواده‌های ایرانی از طریق توزیع سهام عدالت تصویب شد که در ابتدا در ۲۳ آبان ۸۴ به تصویب هیئت وزیران رسیده بود.
تصویب اساسنامه شرکت کارگزاری سهام عدالت نشان‌دهنده اراده قوی دولت جدید برای اجرای این طرح بود و سهام قبل از شروع سال ۱۳۸۵ در چهار استان به برخی از مشمولان داده شد.
در مرحله اول واگذاری سهام عدالت به افرادی مانند افراد تحت پوشش کمیته امداد، سازمان بهزیستی و بعضی از رزمندگان بدون شغل انجام شد و برگه‌هایی به عنوان برگه سهام عدالت به آنها داده شد.
در ابتدا ارزش این برگه‌ها ۵۰۰ هزار تومان بود که بعداً به یک میلیون تومان رسید. قرار بود که برای افرادی با درآمد کم، نیمی از قیمت هر سهم تخفیف داده شود و نیمی دیگر نیز به مدت ده سال از سود شرکت پرداخت گردد.
سهام عدالت به چه کسانی تعلق می‌گیرد ؟
- افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی و سازمان بهزیستی: این افراد از تخفیف برخوردار بودند و سود سهام خود را برای سال‌های ۹۵ و ۹۶ دریافت کرده‌اند.
- روستاییان و عشایر: این گروه نیز سود سال‌های ۹۵ و ۹۶ را دریافت کرده‌اند.
- کارگران فصلی ساختمانی: آنها هم به همین صورت سود سال‌های ۹۵ و ۹۶ را دریافت کرده‌اند.
- گروه‌های دیگر: مانند خبرنگاران، زنان سرپرست خانوار، طلاب، و خادمان مساجد که همه آنها نیز سود سال‌های ۹۵ و ۹۶ را به طور کامل دریافت کرده‌اند.
- کارمندان دولتی و بازنشستگان: این گروه شامل کارمندان و بازنشستگان کشوری و لشکری هستند.
سود سهام عدالت چگونه پرداخت می‌شود ؟
این سهام شامل یک سبد سرمایه‌گذاری است و سهامداران از سود و زیان شرکت‌ها بهره‌مند می‌شوند. سود سهام برای هر فرد به حساب خود آن فرد واریز می‌شود و مانند یارانه‌ها، تمام سود به حساب سرپرست خانوار نمی‌رود.
هر فرد هنگام ثبت‌نام باید شماره حساب خودش را ثبت کند و به همین دلیل برای دریافت سود نیازی به دریافت سهم خود از سرپرست خانوار ندارد.
افراد می‌توانند وضعیت سهام خود را از سایت سهام عدالت پیگیری و مشاهده کنند. اما در حال حاضر به دلیل عدم مجوزهای قانونی ثبت نام جدید انجام نمی‌شود.
اگر ثبت‌نام افراد جدید با شرایط جدید آغاز شود، از طریق رسانه‌ها و پایگاه‌های عمومی اطلاع‌رسانی لازم انجام خواهد شد. واریز سود این سهام برای اولین بار در سال ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ انجام شد و واریز سود مرحله سوم نیز در مردادماه ۱۳۹۸ صورت گرفت.
بر اساس مصوبه دولت، مشمولان نهادهای حمایتی دو برابر افراد دیگر سهام دریافت کرده‌اند و به همین ترتیب، سودی که کمیته امداد و بهزیستی به این گروه پرداخت می‌کند، بیشتر از گروه‌های دیگر است.
چگونه می‌توان سهام عدالت را دریافت و آزاد کرد
همانطور که گفتیم، تا کنون مدیریت سهام‌ها بر عهده شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی بوده و مردم نمی‌توانسته‌اند به آنها دست بزنند. اما امسال به دستور مقام معظم رهبری، مرحله آزادسازی آغاز شده است.
آزادسازی به این معناست که مردم می‌توانند انتخاب کنند که خودشان سهام‌ها را مدیریت کنند یا مانند قبل این کار را به شرکت‌های سرمایه‌گذاری بسپارند.
در واقع، دو روش مستقیم و غیر مستقیم برای مدیریت سهام به مردم ارائه شده است.
هر یک از افرادی که شامل این طرح می‌شوند می‌توانند با مراجعه به وب‌سایت samanese.ir روش مورد نظر خود را انتخاب کنند. هر یک از این روش‌ها می‌تواند سود و ضرر خاص خود را داشته باشد و برای گروه‌های خاصی از افراد مناسب باشد.
این آزادسازی به تدریج انجام می‌شود. به این معنا که افرادی که روش مستقیم را انتخاب کنند، نمی‌توانند فوری سهام‌های خود را بفروشند و باید منتظر اطلاعیه‌ها باشند. این تصمیم به خاطر جلوگیری از ایجاد صف‌های فروش و کاهش قیمت سهام‌ها گرفته شده است.
چگونه می‌توانیم سهام عدالت را بفروشیم؟
طبق تصمیم شورای عالی بورس در تاریخ ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۹، تمامی دارندگان سهام عدالت که می‌خواهند بخشی از سهام خود را بفروشند، می‌توانند از روز سه‌شنبه ۶ خرداد ۱۳۹۹ به شعب بانکی که قبلاً در آن حساب دارند مراجعه کرده و با تکمیل فرم‌های مربوطه، درخواست فروش ۳۰ درصد از سهام عدالت خود را ارائه دهند.
این مهلت تا ۸ خرداد ۱۳۹۹ ادامه دارد و از تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۹۹، بانک‌ها از طریق کارگزاری‌های خود به تدریج نسبت به فروش سهام متقاضیان در بورس اقدام خواهند کرد و مبلغ حاصل را به حساب آنها واریز می‌کنند.
بعد از چند روز پس از انجام فروش، پول حاصل از آن از طریق حساب بانکی به متقاضیان پرداخت می‌شود.
به دستور رئیس‌جمهور، شبکه بانکی کشور نیز به فرایند فروش سهام عدالت اضافه شده است تا این فرایند سریع‌تر انجام شود. فروش سهام با توجه به ظرفیت بازار و منافع سهامداران انجام خواهد شد. بانک‌ها به تدریج بر اساس توافق با دارندگان سهام عدالت به فروش خواهند پرداخت.
روش دیگری که وجود دارد، استفاده مستقیم از خدمات کارگزاری‌ها است. به عنوان مثال، شما می‌توانید به سامانه فروش سهام عدالت آگاه – https://se.agah.com/ – مراجعه کنید و فرایند فروش سهام خود را انجام دهید. در این سامانه می‌توانید وضعیت سهام خود را ببینید و درخواست فروش‌تان را ثبت کنید. نیازی نیست حتماً مشتری آگاه باشید یا کد بورسی داشته باشید.
در هر دو روش، سهام‌ها به صورت یک پکیج به فروش می‌روند و سهام‌دار نمی‌تواند شخصاً سهام‌های مورد نظرش را جداگانه انتخاب کند. کارگزاری به همکاری با ناظر بازار تصمیم می‌گیرد که چه سهمی را و در چه وقتی باید به فروش برساند.
شرایط فروش سهام عدالت از طریق بانک‌ها
در مورد قرارداد فروش، نکات زیر حائز اهمیت است:
- دارندگان سهام عدالت حق ندارند در مورد انتخاب سهام برای فروش، زمان و قیمت فروش شکایت کنند.
- در مرحله اول، کارگزاری تنها می‌تواند ۳۰ درصد از کل تعداد یا ارزش ریالی سهام را بفروشد.
- کارگزاری مجاز است سهام را به هر قیمتی که در آن زمان در بازار وجود دارد، به فروش برساند.
- زمان فروش و انتخاب سهام برای فروش، به عهده کارگزاری و با هماهنگی ناظر بازار است.
- سفارشی که داده می‌شود تا زمان اجرای آن معتبر است و مالک سهام عدالت نمی‌تواند آن را تغییر یا لغو کند.
- پولی که از فروش سهام به دست می‌آید، بعد از فروش از طریق کارگزاری به بانک منتقل می‌شود و به حساب بانکی شخص واریز خواهد شد.
- تمام هزینه‌های مرتبط با اجرای سفارش شامل کارمزدها، مالیات فروش و حق‌العمل کاری بانک، بر عهده فردی است که سهام عدالت دارد و باید اجازه دهد تا این هزینه‌ها از مبلغ حاصل از فروش سهام کم شود.
ارزش هر سهم از سهام عدالت چقدر است ؟
در مجموع به ۴۹ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر سهام عدالت داده شده است. رئیس سازمان خصوصی‌سازی می‌گوید: «۳۵ میلیون نفر ارزش سهام ۴۸۰ تا ۵۳۰ هزار تومان دارند و بقیه سهام یک میلیون تومانی دارند».
به نرخ امروز، ارزش هر سهم بین ۱۱ تا ۱۷ برابر شده است. با این حال، در نهایت ارزش واقعی هر سهم را بازار تعیین خواهد کرد.