پرسش و پاسخ مادران درباره شیردهی به نوزاد
پرسش : چرا شیر خودم بهتر از شیرخشک است؟
پاسخ : شیر مادر دارای مزایای زیاد غذایی و احساسی است. به طور خلاصه، شیر شما بهترین و کامل‌ترین غذا برای نوزاد است، به راحتی قابل هضم بوده و به مقدار کافی برای او فراهم می‌شود.
در شیر مادر، مواد ضد عفونی کننده و عوامل رشد وجود دارد. پروتئین آن به آسانی هضم می‌شود و چربی آن حاوی مقدار خوبی از اسیدهای چرب ضروری است و آهن نیز به مقدار کم اما با جذب بالا دارد.
ترکیب شیر مادر با توجه به سن نوزاد و در هر وعده شیردهی تغییر می‌کند. آغوز یا شیر اولیه که در روزهای اول تولید می‌شود، بسیار حیاتی است و به نوعی به عنوان اولین واکسن نوزاد شناخته می‌شود.
علاوه بر فوایدی که شیر مادر برای نوزاد دارد، مزایایی هم برای مادر شیرده دارد. این مزایا شامل کاهش احتمال ابتلا به سرطان سینه و تخمدان، و پوکی استخوان، از بین رفتن سریع‌تر اضافه وزن دوران بارداری، کاهش خونریزی و تاخیر در بارداری مجدد می‌شود.
پرسش : آیا شیر من تمام ویتامین‌های مورد نیاز نوزاد را تامین می‌کند؟
پاسخ : بله، ولی باید توجه کنید که بعضی از ویتامین‌ها در نوزادان ممکن است کم باشد و شیر مادر به تنهایی نمی‌تواند این کمبود را جبران کند. به همین خاطر، شروع از روز 15 تولد، مصرف قطره مولتی‌ویتامین به مقدار 25 قطره در روز یا قطره ویتامین آ و د به همین مقدار توصیه می‌شود و این کار تا یک سالگی و در برخی موارد تا دو سالگی ادامه می‌یابد. ویتامین د یکی از ویتامین‌هایی است که در شیر مادر به مقدار کافی وجود ندارد.
پرسش : آیا شیردادن باعث تغییر شکل و شل شدن سینه‌های من خواهد شد؟
پاسخ : شکل سینه تحت تأثیر عوامل مختلفی مثل وراثت، سن و بارداری قرار می‌گیرد. شیردهی تاثیر بسیار کمی بر روی شکل سینه دارد و معمولاً این تأثیر موقتی است و پس از پایان شیردهی، سینه‌ها به حالت قبل خود باز می‌گردند.
پرسش : آیا می‌توانم در دوران شیردهی ورزش کنم؟
پاسخ : زمانی که تولید و جریان شیر در حال تثبیت است، ورزش کردن مانعی ندارد، اما باید این ورزش‌ها خیلی خسته‌کننده نباشند. همچنین، بهتر است مایعات کافی مصرف کنید و بعد از ورزش‌های شدید، فوری شیر ندهید.
پرسش : آیا نوشیدن مایعات و شیر زیاد به افزایش شیرم کمک می‌کند؟
پاسخ : عوامل مؤثر بر افزایش شیر در مادر شامل موارد زیر است: حفظ سلامتی خوب مادر، استراحت و فعالیت متعادل، دوری از استرس و نگرانی، درمان سریع بیماری مادر، اجتناب از رژیم‌های سخت برای کاهش وزن و تغذیه مناسب است. اما نوشیدن مایعات تنها به تنهایی…
بیش از حد مایعات و شیر تاثیری در افزایش شیر ندارد. موادی نظیر آبجو و چای بر خلاف اعتقادات برخی افراد، خاصیت شیرسازی ندارد.
پرسش : آیا مواد غذایی که من می‌خورم می‌تواند باعث ناراحتی نوزاد شود؟
پاسخ : خوردن غذای خاصی از سوی مادر به ندرت باعث ناراحتی نوزادانی که شیر مادر می‌خورند می‌شود. اما گاهی ممکن است خوردن بعضی میوه‌ها مثل توت، گوجه‌فرنگی، پیاز، انواع شکلات، ادویه‌ها و چاشنی‌ها باعث ناراحتی معده یا مدفوع شل در نوزاد شود. با این حال، نیازی نیست که مادر هیچ نوع غذایی را از رژیم خود حذف کند مگر اینکه باعث ناراحتی در نوزادش شود.
پرسش : به خاطر اینکه گفته‌اند نباید به نوزادم شیر گاو بدهم، اگر من شیر گاو خورده باشم، آیا ممکن است نوزاد دچار مشکل شود؟
پاسخ : همان‌طور که گفتیم، نیازی به حذف هیچ نوع غذایی از رژیم مادر نیست. شیر گاو هم شامل این مورد است، اما بعضی از نوزادان ممکن است با مصرف شیر گاو توسط مادر، دچار آلرژی شوند که به صورت خون روشن در مدفوع بروز پیدا می‌کند و بدون علائم دیگر مانند تب یا درد همراه است. اگر نوزاد دارای خون در مدفوعش باشد، حتی اگر حالش خوب باشد، باید توسط پزشک معاینه شود. اگر مشخص شد که نوزاد به شیر گاو آلرژی دارد، مادر باید از مصرف آن خودداری کند.
سوال :آیا در زمان شیردهی فقط قرار دادن نوک سینه در دهان نوزاد کافی است؟
جواب : برای اینکه نوزاد شیر کافی بگیرد، باید مجاری شیر در سینه را با فک خود فشار دهد. بنابراین، علاوه بر نوک سینه، حدود ۲.۵ سانتی‌متر از هاله سینه نیز باید در دهان نوزاد قرار گیرد. اگر قسمت بیشتری از پایین هاله نیز در دهان نوزاد باشد، او می‌تواند با حرکت زبانش بیشتر شیر دریافت کند. این کار به جلوگیری از آسیب و درد نوک پستان نیز کمک می‌کند.
سوال :در شب‌هایی که خواب‌آلود هستم، نشستن و شیر دادن برایم دشوار است. آیا می‌توانم در حالت خوابیده شیر بدهم؟
جواب : شما می‌توانید در زمان شیر دادن به نوزاد در حالت خوابیده به پهلو باشید یا حتی به پشت. اما باید مراقب باشید که در حالت خواب‌آلود، نوزاد دچار خفگی نشود، بخصوص اگر سینه‌های شما بزرگ باشد. همچنین مطمئن باشید که خواب سنگین شما باعث آزار نوزاد نشود.
سوال :مدت زمان شیرخوردن نوزاد چند دقیقه است؟
جواب : مدت زمان شیرخوردن نوزادها بستگی به شخصیت و خصوصیات آنها دارد و معمولاً بین 10 تا 40 دقیقه طول می‌کشد. اگر این مدت زمان خیلی کوتاه یا طولانی باشد، ممکن است نشان‌دهنده مشکلاتی در شیردهی یا خستگی نوزاد به دلیل زودرس بودن یا بیماری باشد که باید توسط پزشک بررسی شود.
پرسش : چطور باید فواصل شیردهی را تنظیم کنم؟
پاسخ : در روزهای اول بعد از تولد، نوزاد باید حداقل 8 تا 12 بار در 24 ساعت شیر بخورد، یعنی هر 2 تا 3 ساعت یک بار. اما مهم است که نوزاد بر اساس نیازش شیر بخورد و نیازی به تغذیه اجباری هر 2 ساعت نیست. البته باید توجه داشت که این فاصله نه کمتر از یک ساعت و نه بیشتر از 4 ساعت باشد.
پرسش : آیا می‌توانم بلافاصله بعد از شیر دادن نوزاد را بخوابانم؟
پاسخ : بعد از شیر دادن، بهتر است نوزاد را روی شانه‌تان بگذارید یا بر روی شکم‌تان در آغوشتان نگه دارید و با نوازش ملایم پشتش، به خروج هوای بلعیده کمک کنید. این کار کمک می‌کند تا نوزاد دچار ناراحتی‌های گوارشی نشود و راحت‌تر آروغ بزند.
پرسش : آیا باید نوزاد را در طول شب برای شیر دادن بیدار کنم؟
پاسخ : در 2-3 هفته اول تولد، باید نوزاد را در طول شب به فواصل 3 تا حداکثر 4 ساعت بیدار کرد. بعد از اینکه میزان شیر مادر تثبیت شد و نوزاد وزنی که در زمان تولد داشت را بازیابی کرد، می‌توان این فاصله را به 5 ساعت افزایش داد.
وقتی نوزاد بزرگ‌تر می‌شود، یعنی در حدود 1 تا 2 ماهگی، می‌توان اجازه داد که خود نوزاد در طول شب برای شیر خوردن بیدار شود. اگر متوجه شدید که شیر مادر کم شده، باید دوباره به تغذیه در شب ادامه دهید.
پرسش : من پسر دو روزهای دارم که بیشتر زمانش می‌خوابد و به سختی بیدار می‌شود، چه کنم؟
پاسخ : در دو روز اول تولد، نوزادها معمولاً به طور طبیعی خواب‌آلود هستند و دوره‌های کوتاهی از بیداری دارند. اگر نوزاد خوابش عمیق است، می‌توانید با تعویض پوشک، انجام ماساژ ملایم، نگه داشتن او به صورت عمودی، تکان دادن و صحبت کردن، او را بیدار کنید.
اما اگر نوزاد همچنان خواب‌آلود باشد و نتواند به خوبی شیر بخورد و حرکاتش بی‌حال باشد، حتماً با پزشک مشورت کنید.
سوال :چرا زمان شیر خوردن نوزاد من با نوزادان دیگر متفاوت است؟
جواب :“`html
نوزادان مانند مادرانشان هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. برخی از آنها شیطنت بیشتری دارند و با شور و اشتیاق به پستان مادر می‌چسبند و بین 10 تا 20 دقیقه شیر می‌مکند.
نوزادانی که مضطرب و بی‌قرارند، با انرژی پستان را به دهان می‌برند، اما اگر شیر از آن خارج نشود، شروع به گریه می‌کنند. در مقابل، نوزادان تنبل ممکن است صبر کنند تا شیر مادر جاری شود و سپس شروع به خوردن کنند.
نوزادان آسان‌طلب معمولاً می‌خواهند مدت کوتاهی شیر بنوشند و سپس استراحت کنند، بنابراین مدت زمان شیردادن آنها بیشتر می‌شود.
پرسش : علائم گرسنگی در نوزاد چیست؟
پاسخ : این علائم شامل موارد زیر است: جستجو برای پستان، حرکات مکیدن، حرکت‌های سریع چشم، حرکت‌های دهان و زبان، صداهای ضعیف، بردن دست به سمت دهان یا دست دیگر، خم کردن دست‌ها، پا زدن و مشت کردن دست‌ها. اگر مادر به این علائم توجه نکند و آنها را برطرف نکند، گریه کردن آخرین علامت گرسنگی نوزاد خواهد بود.
پرسش : احساس می‌کنم که شیرم کم است و نمی‌تواند نوزاد را سیر کند. آیا این درست است؟
پاسخ : بسیاری از مادران فکر می‌کنند شیر کافی ندارند، اما در واقع کمبود شیر بسیار نادر است. هر وضعیتی که به دلیل مادر یا نوزاد باعث محدودیت در شیر خوردن شود، می‌تواند به کاهش سریع تولید شیر منجر شود.
مسائلی از قبیل زمان و مدت نادرست استفاده از شیر کمکی، برطرف نشدن پرخونی پستان‌ها، جدایی مادر و نوزاد، و وضعیت نادرست نوزاد در هنگام شیر خوردن از این مشکلات به شمار می‌روند.
پرسش : چطور می‌توانم بفهمم که نوزاد هنگام شیر دادن به مقدار کافی شیر می‌مکد؟
پاسخ : اگر نوزاد به‌طور عمیق و منظم شیر می‌خورد، بین هر مکش عمیق کمی استراحت می‌کند و صدای بلع شیر به وضوح شنیده می‌شود و صورت نوزاد به داخل کشیده نمی‌شود، این نشان می‌دهد که او به مقدار کافی شیر می‌خورد.
پرسش : نوزاد من که 10 روزه شده، همان وزن تولد خود را دارد. آیا این به معنای کمبود شیر من است؟
پاسخ : نوزادان معمولاً در چند روز اول پس از تولد وزن از دست می‌دهند که این طبیعی است و نباید بیشتر از 7 تا 8 درصد وزن تولد باشد. وزن نوزاد در روز 3 تا 4 بعد از تولد به حداقل می‌رسد و معمولاً 1 تا 2 روز پس از شروع شیر خوردن مادر، وزن او ثابت شده و بعد از آن شروع به بازگشت به وزن اولیه خود می‌کند. وزن نوزاد در 7 تا 10 روز پس از تولد به وزن تولدش برمی‌گردد.
پرسش : آیا می‌توان از روی ادرار نوزاد فهمید که آیا شیر کافی به او می‌رسد یا نه؟
پاسخ : حجم ادرار نوزاد یکی از نشانه‌های خوبی است که می‌تواند نشان دهد…
“““html
از شاخص های مهم برای سنجش میزان شیردهی نوزاد، بررسی حجم ادرار او است. در ۲ تا ۳ روز اول بعد از تولد، ممکن است حجم ادرار کاهش یابد، اما بعد از افزایش تولید شیر و مصرف آن توسط نوزاد، این حجم افزایش پیدا می کند. نوزادی که خوب شیر می خورد معمولاً در ۲۴ ساعت حداقل ۳ تا ۴ بار ادرار می کند. ادرار باید کم رنگ باشد و پوشک نوزاد باید خیس و سنگین باشد.
پرسش : مدفوع طبیعی نوزاد باید چه شکلی باشد؟
پاسخ : چند روز بعد از شروع شیردهی (معمولاً روز ۳ یا ۴ بعد از تولد)، مدفوع نوزاد که در ابتدا سیاه و غلیظ است، به رنگ زرد یا سبز مایل به سیاه با قوام متفاوت تغییر می کند. با ادامه شیردهی، مدفوع نوزاد به شکل نرم، آبکی، زرد و حاوی دلمه های شیر می شود و ممکن است ۳ بار یا بیشتر در روز یا حتی یک بار به ازای هر بار شیرخوردن باشد.
سوال :چگونه می توان کم شیری را درمان کرد؟
جواب : چون تولید شیر به تعداد دفعات شیردهی و تخلیه پستان بستگی دارد، افزایش دفعات شیردهی و دقت در تخلیه پستان می تواند در درمان کم شیری مؤثر باشد. باید دلیل اصلی را پیدا کرده و برطرف کرد. همچنین باید در شب هم نوزاد را تغذیه کرد و شیر اضافی بعد از شیردهی یا در فواصل شیردهی دوشیده شود.
پرسش : آیا می توانم از داروها برای افزایش میزان شیر خود استفاده کنم؟
پاسخ : داروها و گیاهان زیادی وجود دارد که به عنوان افزایش دهنده شیر پیشنهاد می شوند. یکی از قدیمی ترین داروهای گیاهی این دسته، شنبلیله است که به دلیل مصرف غذایی آن فکر می کنند بی خطر است. گیاه دیگری که به عنوان شیر افزا استفاده می شود، رازیانه است که به شکل دم کرده یا کپسول مصرف می شود و ممکن است عوارضی مانند افزایش خونریزی در مادر داشته باشد. قطره شیر افزا نیز که شامل گیاهان دارویی است، به همین منظور استفاده می شود.
پرسش : چه علائمی از کمبود شیر نگران کننده هستند؟
پاسخ :
- کاهش دفع ادرار روزانه
- افزایش وزن کمتر از ۳۰ گرم در روز
- نوزادی که ۱۴ تا ۱۰ روز بعد از تولد به وزن تولد خود برنمی‌گردد.
- عدم وجود نشانه‌های کافی بودن شیر مانند عدم نشت شیر، عدم خروج شیر از پستان دیگر در زمان شیردهی، رها کردن پستان توسط نوزاد یا نارضایتی نوزاد بعد از تغذیه.
- مهم‌ترین نشانه عدم کفایت شیر، عدم افزایش وزن مناسب در نوزاد است.
- در صورت مشاهده این علائم، حتماً باید به پزشک مراجعه کرد.
پرسش : چرا نوزادم ناگهان سینه ام را پس می‌زند و از شیر خوردن امتناع می‌کند؟
پاسخ : پس زدن ناگهانی سینه ممکن است به دلایل مختلفی پیش بیاید.
“`
این وضعیت ممکن است در هر زمانی اتفاق بیفتد. بسیاری از مادران این موضوع را به کیفیت کم یا ناکافی بودن شیر خود مرتبط می‌دانند و به همین خاطر شیر خود را به طور کامل قطع می‌کنند. این رفتار معمولاً با شروع قاعدگی مادر، افزایش مصرف برخی غذاها، تغییر صابون، عطر یا ادکلن و حتی استرس مادر ارتباط دارد. همچنین، گرفتگی بینی، دندان در آوردن، و یا گاز گرفتن نوزاد و واکنش ناگهانی مادر به این گاز گرفتن نیز می‌تواند به این رفتار منجر شود.
بیشتر بخوانید :
در صورتی که سوالاتی درباره شیردهی نوزاد دارید، می‌توانید آنها را با پزشکان و متخصصان ما در رضیم در میان بگذارید و در اولین فرصت پاسخ خود را دریافت کنید.