“`html
بیماری گواتر : علائم ابتلا و روش‌های پیشگیری و درمان
این بیماری ممکن است به شکل تورم در ناحیه گلو ظاهر شود و احساس تنگی در گلو به همراه داشته باشد. این احساس ممکن است با دشواری در تنفس و بلعیدن غذا همراه باشد.
انواع گواتر
انواع مختلف گواتر به دلیل علل گوناگون ایجاد می‌شوند. برخی از انواع گواتر شامل موارد زیر هستند:
-
گواتر کلوئیدی (اندمیک)
گواتر کلوئیدی به دلیل کمبود ید، یک ماده معدنی ضروری برای تولید هورمون‌های تیروئید ایجاد می‌شود. افرادی که به این نوع گواتر دچار هستند، معمولاً در مناطقی زندگی می‌کنند که ید به اندازه کافی وجود ندارد.
-
گواتر غیر سمی (اسپورادیک)
علت این نوع گواتر غالباً مشخص نیست، اما ممکن است ناشی از مصرف برخی داروها مانند لیتیوم باشد. لیتیوم برای درمان مشکلات روانی مثل اختلال دوقطبی استفاده می‌شود. این گواتر بر روی تولید هورمون تیروئید تأثیری ندارد و تیروئید سالم باقی می‌ماند. این نوع گواتر ایمن است.
-
گواتر سمی گره‌دار (ندولار یا مولتی ندولر)
این نوع گواتر هنگامی رخ می‌دهد که غده تیروئید بزرگ شده و گره‌های کوچکی به وجود آورد. این گره‌ها هورمون تیروئید تولید می‌کنند و ممکن است باعث پرکاری تیروئید شوند. این نوع گواتر به‌طور کلی مانند گواتر ساده پیشرفت می‌کند.
به علاوه، شش علت اصلی گواتر عبارتند از:
- بارداری: بارداری نه تنها باعث بزرگ شدن شکم می‌شود، بلکه ممکن است غده تیروئید شما نیز متورم شود. هورمونی به نام گنادتروپین جفتی انسانی که در دوران بارداری تولید می‌شود، ممکن است این تورم را سبب شود.
- برخی داروها: بعضی از داروها مانند آمیودارون که برای بهبود شرایط قلبی و لیتیوم که برای درمان اختلالات روانی استفاده می‌شود، می‌توانند دلیل ایجاد گواتر باشند. همچنین قرار گرفتن در معرض اشعه در مناطقی مانند گردن و سینه می‌تواند این خطر را افزایش دهد.
- سرطان: در گواتر مولتی ندولار، چندین توده در غده تیروئید رشد می‌کند و این باعث بزرگ شدن آن می‌شود. در حالت ندول‌های منفرد، تنها یکی از توده‌ها به وجود می‌آید. بیشتر این توده‌ها غیر سرطانی هستند و به سرطان منجر نمی‌شوند.
- کمبود ید: ید معمولاً در نمک وجود دارد و برای تولید هورمون‌های تیروئید مورد نیاز است. کمبود ید به‌ویژه در مناطق کوهستانی شایع است. این کمبود معمولاً به دلیل کمبود این ماده در آب و خاک یا مصرف برخی گیاهان است.
- بیماری گریوز: این یک بیماری خود ایمنی است که باعث می‌شود تیروئید هورمون‌های زیادی تولید کند و ممکن است به گواتر منجر شود. در این بیماری، آنتی‌بادی‌های بدن به اشتباه به غده تیروئید حمله می‌کنند و موجب تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی می‌شوند.
“`
- تولید بیش از حد هورمون‌ها می‌تواند غده تیروئید را متورم کند.
- تیروئیدیت لنفوسیتیک مزمن (هاشیموتو): بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط آکادمی پزشکان خانواده آمریکایی، این بیماری شایع‌ترین نوع التهاب تیروئید و اصلی‌ترین دلیل بروز گواتر در ایالات متحده است. این بیماری همچنین یک نوع بیماری خودایمن به حساب می‌آید و اثرات متفاوتی بر روی تیروئید نسبت به بیماری گریوز دارد و باعث کم‌کاری تیروئید (کاهش تولید هورمون‌های تیروئید) می‌شود. این بیماری بیشتر در زنان مشاهده می‌شود و تقریباً 95 درصد بیماران آن زن هستند.
چه کسانی بیشتر احتمال دارد به گواتر مبتلا شوند؟
اگر شما شرایط زیر را دارید، احتمال دارد در معرض خطر گواتر باشید:
- سابقه خانوادگی سرطان تیروئید، ندول‌ها و سایر مشکلات تیروئید.
- مصرف ید کم در رژیم غذایی.
- داشتن بیماری‌هایی که باعث کاهش ید در بدن می‌شوند.
- زن بودن. زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به گواتر هستند.
- بالای ۴۰ سال سن داشته باشید. با افزایش سن، سلامتی تیروئید ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد.
- در دوران بارداری یا یائسگی باشید. این شرایط ممکن است موجب بروز مشکلات تیروئید شوند، هرچند تاثیر آنها به راحتی قابل درک نیست.
- در گذشته پرتودرمانی در ناحیه گردن یا قفسه سینه انجام داده باشید. پرتودرمانی می‌تواند عملکرد تیروئید شما را تغییر دهد.
نشانه‌های گواتر چیست؟
علامت اولیه گواتر، تورم قابل توجه در گردن است. اگر ندولی در تیروئید وجود داشته باشد، اندازه آن می‌تواند از خیلی کوچک تا بسیار بزرگ متغیر باشد و وجود این ندول‌ها ممکن است به افزایش ظاهر تورم کمک کند.
علاوه بر این، ممکن است این علائم را نیز تجربه کنید:
- مشکل در بلع یا تنفس
- سرفه
- تغییر در صدا
- احساس سرگیجه زمانی که دستان خود را بالای سر می‌برید
چگونه گواتر تشخیص داده می‌شود؟
- پزشک ابتدا گردن شما را برای بررسی تورم مشاهده می‌کند. همچنین ممکن است آزمایشاتی درخواست کند که شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش خون. این آزمایشات می‌توانند تغییرات در سطح هورمون‌ها و نیز افزایش آنتی‌بودها را که در پاسخ به عفونت یا آسیب ایجاد می‌شوند، شناسایی کنند.
- اسکن تیروئید. پزشک می‌تواند انجام اسکن‌های تیروئید را توصیه کند. این اسکن‌ها اندازه و وضعیت گواتر را نشان می‌دهند.
- سونوگرافی. سونوگرافی تصاویری از گردن شما، اندازه گواتر، و وجود یا عدم وجود گره‌ها را ارائه می‌دهد. همچنین با گذشت زمان می‌تواند تغییرات در گره‌ها و گواتر را نشان دهد.
- بیوپسی. این روش شامل گرفتن نمونه‌های کوچکی از بافت تیروئید است که به آزمایشگاه برای ارزیابی فرستاده می‌شود.
گواتر چگونه درمان می‌شود؟
- پزشک شما بر اساس اندازه و وضعیت گواتر و علائم مرتبط با آن، روش درمان مناسب را انتخاب خواهد کرد. این تصمیم همچنین به مشکلات سلامتی که در بروز گواتر نقش داشته‌اند بستگی دارد.
- داروها: در صورتی که شما دچار کم‌کاری یا پرکاری تیروئید باشید، داروهایی برای درمان این مشکلات ممکن است کافی باشند تا اندازه گواتر کاهش یابد. اگر دچار تیروئیدیت هستید، ممکن است داروهایی (کورتیکواستروئیدها) به منظور کاهش التهاب تجویز شود.
- جراحی: در صورتی که تیروئید شما به شدت بزرگ شده باشد یا به درمان دارویی پاسخ ندهد، پزشک ممکن است جراحی برداشتن تیروئید (تیروئیدکتومی) را پیشنهاد کند.
- ید رادیواکتیو: در مواردی که فرد مبتلا به گواتر چند گره (مولتی ندولر) باشد، ممکن است استفاده از ید رادیواکتیو لازم باشد. این ماده به صورت خوراکی مصرف می‌شود و سپس به داخل جریان خون ورود پیدا کرده و بافت اضافی را از بین می‌برد.
در طولانی‌مدت مبتلا به این بیماری چه انتظاراتی داریم؟
بسیاری از موارد گواتر به‌راحتی با درمان بهبود پیدا می‌کنند، اما در بعضی از موارد ممکن است اندازه‌ی گواتر بزرگ‌تر شود. اگر علائم شما تشدید یا بیشتر شد، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
اگر غده تیروئید شما همچنان هورمون‌های بیشتری از حد نیاز تولید کند، این ممکن است منجر به پرکاری تیروئید شود. از طرف دیگر، اگر هورمون‌های تیروئید به مقدار کافی تولید نشوند، می‌تواند به کم‌کاری تیروئید منجر شود.
همچنین بخوانید: