کوررنگی چیست؟ چه چیزهایی باعث کوررنگی می‌شود؟
کوررنگی یک مشکل وراثتی است که در آن فرد نمی‌تواند برخی یا همه رنگ‌ها را به درستی تشخیص دهد. در چشم افراد کوررنگ، سلول‌هایی به نام مخروطی وجود دارد که برای دیدن رنگ‌ها ضروری هستند، اما این سلول‌ها رنگ‌دانه‌هایی ندارند. به همین خاطر، این افراد بعضی از رنگ‌ها را مانند طیف خاکستری و سیاه می‌بینند. رایج‌ترین نوع کوررنگی این است که فرد نمی‌تواند رنگ‌های سبز و قرمز را از هم تشخیص دهد.
علامت اصلی کوررنگی این است که فرد نمی‌تواند تشخیص دهد که آیا یک جسم قرمز است یا سبز و یا آبی است یا زرد. برخلاف آنچه که خیلی‌ها فکر می‌کنند، دید افرادی که کوررنگی دارند معمولاً خاکستری نیست. در علم، توانایی شناسایی سه رنگ اصلی، یعنی قرمز، آبی و سبز، که به ما کمک می‌کند رنگ‌ها را ببینیم، به نام سه‌رنگ‌بینی (trichromacy) شناخته می‌شود.
آیا شما هم در تشخیص رنگ‌های قرمز و سبز، یا آبی و زرد مشکل دارید؟ این علامت اصلی کوررنگی است. برخلاف تصور عمومی، دید افرادی که کوررنگی دارند به ندرت خاکستری است. کوررنگی یک بیماری ارثی است که به شکل غالب به مردان منتقل می‌شود و معمولاً از مادر به پسر منتقل می‌گردد.
زنان دو کروموزوم X و مردان یک کروموزوم X و یک کروموزوم Y دارند. در بیماری‌های وابسته به کروموزوم X، در زنان برای بروز بیماری باید هر دو کروموزوم X معیوب باشند، اما اگر یکی از آن‌ها معیوب باشد، فرد بیمار نمی‌شود، اما می‌تواند آن را به فرزندان خود منتقل کند. در مردان، معیوب بودن تنها یک کروموزوم X کافی است تا بیماری بروز کند. بنابراین، اگر فردی دچار کوررنگی است، ممکن است مادرش کوررنگی داشته باشد یا ناقل بیماری باشد.
در این مشکل کروموزومی، سلول‌های مخروطی در شبکیه که وظیفه درک رنگ را دارند، دچار اختلال می‌شوند و به همین دلیل فرد نمی‌تواند رنگ‌ها را درست تشخیص دهد. کوررنگی ممکن است به دلیل بیماری‌های عصب بینایی یا شبکیه نیز ایجاد شود. در این موارد، فقط یکی از چشم‌ها دچار مشکل می‌شود و با گذشت زمان ممکن است این مشکل شدیدتر شود و به کوررنگی کامل تبدیل گردد که در آن فرد فقط رنگ‌ها را در درجات مختلف خاکستری می‌بیند. این افراد معمولاً در تشخیص رنگ‌های آبی و زرد هم مشکل دارند.
علائم کوررنگی
* مشکل در تشخیص رنگ قرمز و سبز (رایج‌ترین نوع کوررنگی)
* مشکل در تشخیص آبی و سبز
کم‌دید رنگ و کور رنگی
بسیاری از افراد دید رنگی کمتری نسبت به افراد عادی دارند. اگر کسی می‌تواند رنگ‌های مختلف را ببیند، اما در تشخیص آن‌ها مشکل دارد، می‌گوییم کم‌دید رنگ دارد. اما کسانی که به طور کلی قادر به دیدن رنگ‌ها نیستند، کوررنگی کامل دارند. این نوع افراد نادر هستند و برای آن‌ها همه رنگ‌ها به صورت درجاتی از خاکستری به نظر می‌رسد. شایع‌ترین نوع کوررنگی در تشخیص رنگ‌های قرمز و سبز است، و این نوع مشکل بیشتر در مردان دیده می‌شود. کوررنگی نسبت به رنگ‌های آبی و زرد به شدت نادر است.
درست نیست که بگوییم افراد را به گروه‌های مشخصی از نظر تشخیص رنگ تقسیم کنیم. توانایی دید رنگ‌ها در افراد متنوع است و درجات مختلفی از شدت و ضعف دارد. در یک سو، کسانی هستند که دید کامل دارند و در سوی دیگر، کسانی که هیچ رنگی نمی‌بینند، و در این بین هم افراد با درجات مختلف وجود دارند.
————————————————————————————————————-
انواع کوررنگی
کوررنگی انواع مختلفی دارد که رایج‌ترین آن‌ها عدم توانایی در تشخیص رنگ سبز و قرمز است. عدم تشخیص هیچ‌یک از رنگ‌ها نوعی کوررنگی بسیار نادر است که فرد تمامی اشیاء را مانند فیلم‌ها یا عکس‌های سیاه و سفید می‌بیند.
- فرد مبتلا به سرخ‌کوری رنگ‌های رنگین‌کمان را چگونه می‌بیند.
- فرد مبتلا به سبزکوری رنگ‌های رنگین‌کمان را چگونه می‌بیند.
تک‌رنگ‌بینی
تک‌رنگ‌بینی (Monochromacy) از انواع دیگر کوررنگی است.
“`html
و یا کوررنگی کامل نوع نادری از این اختلال است که در آن هیچ‌یک از انواع سلول‌های مخروطی فعال نیستند و فرد قادر به تشخیص هیچ رنگی نیست.
دورنگ‌بینی
دورنگ‌بینی یا Dichromacy زمانی رخ می‌دهد که یکی از سه نوع سلول مخروطی رنگ‌دانه نداشته باشد. انواع آن عبارتند از:
- سرخ‌کوری یا پروتانوپیا (protanopia): در این اختلال فرد نمی‌تواند رنگ سرخ را از زرد و سبز تشخیص دهد و این رنگ را تیره و مایل به سبز می‌بیند.
- سبزکوری یا دئوترانوپیا (deuteranopia): این نوع شایع‌ترین نوع کوررنگی است و فرد نمی‌تواند رنگ سبز را از سرخ و زرد تشخیص دهد.
- آبی‌کوری یا تریتانوبیا (tritanopia): در این اختلال نادر، فرد به نور آبی حساس نیست و آبی و سبز را اشتباه می‌کند.
- رنگ‌های رنگین‌کمان در فرد مبتلا به آبی‌کوری.
سه‌رنگ‌بینی نابهنجار
سه‌رنگ‌بینی نابهنجار یکی از انواع مرسوم کوررنگی است که در آن هر سه نوع سلول مخروطی فعال هستند، اما یکی از آن‌ها به دلیل جهش، به نور به شکلی متفاوت واکنش نشان می‌دهد.
سرخ‌دشواربینی یا پروتانوماالی (Protanomaly): در این حالت حساسیت گیرنده‌های رنگ قرمز تغییر کرده و تشخیص رنگ‌های قرمز و سبز برای فرد دشوار می‌شود، زیرا طول موج آن‌ها به هم نزدیک‌تر است.
سبزدشواربینی یا دئوترانوماالی (Deuteranomaly): این نوع شایع از کوررنگی است که در آن تشخیص رنگ‌های قرمز و سبز به دلیل کاهش حساسیت گیرنده‌های رنگ سبز دشوار می‌شود.
آبی‌دشواربینی یا تریتانومالی (Tritanomaly): این نوع نادر است که در آن حساسیت نسبت به رنگ آبی کاهش می‌یابد و فرد در تشخیص رنگ‌های زرد و آبی دچار مشکل می‌شود. برعکس سایر انواع، آبی‌دشواربینی در زنان و مردان به یک اندازه وجود دارد. نوعی نقصان بینایی به نام رنگین‌بینی (chromatopsia) وجود دارد که در آن اشیای رنگی به رنگ دیگری و اشیای بی‌رنگ رنگین به‌نظر می‌آیند.
————————————————————————————————————-
دنیای کم‌رنگی یا سیاه و سفید
تعداد کمی از انسان‌ها به این نوع از اختلال مبتلا هستند. برخی قادر به تشخیص دو یا سه رنگ هستند و برخی دیگر دنیا را کاملاً خاکستری مشاهده می‌کنند. این دسته در محیط‌های با نور قوی دیگر قادر به تشخیص رنگ نمی‌باشند.
————————————————————————————————————-
علل ایجاد کور رنگی
کوررنگی ممکن است به دلایل مختلفی مانند: سن بالا، آب مروارید، مسائل ژنتیکی و آسیب فیزیکی به وجود آید. همچنین بیماری‌های شبکیه یا عصب بینایی نیز می‌توانند دید رنگ را تحت تاثیر قرار دهند. در نوع ژنتیکی، اختلال در کروموزوم‌های X رخ می‌دهد و به همین دلیل در مردان شایع‌تر است. به طور میانگین، ۵ تا ۸ درصد مردان و تنها ۰.۵ درصد زنان ممکن است به کوررنگی مبتلا شوند.
————————————————————————————————————-
تشخیص کور رنگی
تست‌های زیادی در اینترنت وجود دارد که می‌توانند به تشخیص این اختلال کمک کنند، اما برای اطمینان بهتر است به مراکز چشم‌پزشکی مراجعه کنید. در آنجا تست‌های دقیق‌تری انجام می‌شود و در صورت نیاز، پزشک شما را راهنمایی خواهد کرد.
به طور کلی کوررنگی بیماری خاصی نیست که به طور زیادی روی زندگی روزمره تاثیر بگذارد، مگر در شرایط خاص یا مشاغل حساس مانند: نظامی، کشتی‌رانی، هواپیمایی و پزشکی. بنابراین اگر احساس می‌کنید در تشخیص رنگ‌ها مشکل دارید، بدون ترس به پزشک مراجعه کنید و از بدتر شدن شرایط جلوگیری کنید.
————————————————————————————————————-
درمان و راه چاره
تا کنون درمان قطعی برای کوررنگی ارائه نشده است، اما متخصصان لنزهایی طراحی کرده‌اند که بسته به نوع اختلال، به بینایی افراد در مقابل نور سفید یا نور خورشید کمک می‌کنند.
تشخیص سریع این بیماری می‌تواند به جلوگیری از عواقب آن در کهنسالی کمک کند و مانع آموزش نادرست به کودکان شود.
————————————————————————————————————-
گردآوری شده ی مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی
سایت رضیم
“`