تخمه ژاپنی (جابانی)
تخمه ژاپنی نوعی آجیل است که از دانه‌های یک نوع هندوانه خاص به نام هندوانه آجیلی به‌دست می‌آید. این هندوانه به خاطر طعمش قابل خوردن نیست و تنها به خاطر دانه‌های قرمزش کشت می‌شود تا تخمه آن به عنوان خوراکی استفاده شود.
نکته جالب درباره این تخمه این است که نامش هیچ ارتباطی با کشور ژاپن ندارد.
این محصول در شهر جابان (دماوند) کشت می‌شود. «جابانی» نام محلی است که در آنجا شاه اسماعیل با فرخ یسار جنگ کرده است. باید بدانید که این تخمه در یکی از روستاهای اطراف دماوند جابان (jâbân) که همسایه غربی سربندان است، کشت می‌شود و در واقع نام اصلی آن تخمه جابانی است.
تخمه جابانی با توجه به نوع هندوانه، اندازه‌های مختلفی دارد و می‌توان آن را به صورت بو داده و با طعم‌های مختلف، مانند نمک، گلپر و آبلیمو مصرف کرد.
تخمه ژاپنی حاصل از چه نوع گیاهی است؟
این محصول در واقع از تخمه‌های درون یک نوع خاص هندوانه به‌دست می‌آید که فقط دانه‌های آن خوراکی هستند و خود هندوانه قابل خوردن نیست. این نوع هندوانه به نام هندوانه آجیلی معروف است.
بعد از جدا کردن دانه‌ها از گوشت هندوانه، بقیه میوه به عنوان خوراک دام استفاده می‌شود.
هندوانه آجیلی برای رشد به شرایط خاصی نیاز دارد که در روستای جاپان این شرایط به خوبی فراهم می‌شود.
خواص تخمه ژاپنی
تخمه ژاپنی مانند هر نوع محصول گیاهی دیگری خواص و فواید زیادی دارد که قابل توجه هستند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین خواص این تخمه اشاره می‌کنیم:
1. در طب سنتی ایران، تخمه ژاپنی دارای طبیعتی گرم و خشک است.
2. در هر 100 گرم تخمه ژاپنی، 590 کالری انرژی وجود دارد. به ازای هر 10 عدد، 5 کالری انرژی و در هر 4 گرم آن، 21 میلی‌گرم منیزیم و 29 میلی‌گرم آهن یافت می‌شود. همچنین، این تخمه دارای اسیدهای چرب اشباع نشده، کلسیم، روی و اسید فولیک نیز هست. و به علاوه، 107 میلی‌گرم سدیم، 17 گرم هیدرات کربن و 31 گرم پروتئین دارد.
3. مصرف متعادل آن در درمان کم‌خونی مفید است.
4. تخمه ژاپنی به افزایش اشتها کمک کرده و مانع از سوء جذب می‌شود.
5. این تخمه موجب جلوگیری از التهابات می‌شود.
6. کلسیم موجود در تخمه ژاپنی از پوکی استخوان جلوگیری می‌کند.
7. تخمه ژاپنی غنی از پروتئین است.
8. اسیدهای آمینه ضروری موجود در این تخمه برای حفظ سلامت ماهیچه‌ها، تنظیم دوپامین و کمک به انتقال مواد مغذی به سلول‌ها مهم هستند.
9. تخمه ژاپنی منبع خوبی از اسیدهای چرب مفید است که برای تمام بافت‌های بدن و غشای سلول‌ها موثر و همچنین بدن را در برابر بیماری‌های قلبی و مغزی محافظت می‌کند.
10. مصرف تخمه ژاپنی می‌تواند کلسترول بد خون (LDL) را کاهش دهد.
11. به خاطر وجود آنتی‌اکسیدان‌ها و ترکیبات دیگر در این تخمه، از ابتلا به «غده پروستات» و سرطان در آقایان جلوگیری می‌کند و یکی از تنقلات مغذی برای آقایان به حساب می‌آید.
12. اسید فولیک موجود در آن به بهبود عملکرد مغز و کنترل سطح هوموسیستئین کمک می‌کند.
13. آهن موجود در این تخمه به تامین بخشی از نیاز بدن کمک می‌کند.
14. منیزیم موجود در تخمه به حفظ سلامت و عملکرد اعصاب، عضلات و استخوان‌ها کمک می‌کند.
15. روی موجود در تخمه به متابولیسم بدن کمک کرده و برای عملکرد سیستم بویایی و ایمنی ضروری است.
16. این تخمه بیشتر به نام تخمه جابانی شناخته می‌شود و کلسیم آن برای زنان یائسه در پیشگیری از پوکی استخوان مفید است.
17. افرادی که می‌خواهند وزن کم کنند، می‌توانند با مصرف این خوراکی خوشمزه، متابولیسم بدن خود را افزایش دهند و روند کاهش وزن خود را تسریع کنند.
مضرات تخمه ژاپنی
1. بهترین راه برای خوردن تخمه ژاپنی این است که آن را خام بخورید. بو دادن این تخمه می‌تواند مقدار چربی آن را افزایش دهد. بنابراین اگر چربی خون دارید، بهتر است در مصرف تخمه ژاپنی احتیاط کنید.
2. وقتی تخمه شور باشد، می‌تواند به دندان‌ها آسیب بزند و باعث تحلیل و خراب شدن آن‌ها شود. همچنین ممکن است سبب تغییر رنگ دندان‌ها هم شود.
3. افرادی که فشار خون دارند، نباید تخمه ژاپنی بخورند. زیرا این نوع تخمه معمولاً نمک بالایی دارد و ممکن است باعث افزایش فشار خون شود.
روش تهیه تخمه ژاپنی
پس از کاشت هندوانه، تخمه‌ها به دو روش برای خشکبار مورد استفاده قرار می‌گیرند:
- در روش اول، تخمه‌ها را از خود میوه جدا می‌کنند که این کار کمی دشوار است.
- در روش دوم، با استفاده از میله یا چوبی که برای این کار آماده شده، در هر هندوانه سوراخی ایجاد می‌کنند. این کار باعث می‌شود بعد از چند روز هندوانه خراب شود و جداسازی تخمه‌ها آسان‌تر شود.
- میوه هندوانه به دلیل طعمش برای خوردن انسان استفاده نمی‌شود، ولی می‌تواند در تغذیه دام به کار برود یا خشک شده و در کارهایی مثل تولید کود استفاده شود.