“`html
روش کشت درختچه تاغ
تاغ یک درختچه است که متعلق به خانواده Amaranthaceae می‌باشد و در کشورهای فلسطین، اردن، مصر، عراق، عربستان، ایران، امارات متحده عربی، افغانستان، پاکستان و چین رشد می‌کند.
این درختچه به خوبی به خشکی و گرما مقاوم است و به علت ریشه‌های عمیق آن، از آن برای مبارزه با بیابان‌زایی استفاده می‌شود. تاغ گیاهی مقاوم است و بیماری خاصی آن را تهدید نمی‌کند.
پراکنش جغرافیایی درختچه تاغ
در ایران، این گیاه در مکان‌های زیادی دیده می‌شود:
کرمان (غرب هامون جا زموریان شرق دشت لوت) سیستان و بلوچستان (نزدیکی نصرت آباد در مرز افغانستان بین کوه ملک سیاه و زابل زاهدان) سمنان (منطقه حفاظت شده توران: بین احمد آباد و زمان آباد، در شمال چاه جم) و اصفهان (جندق انارک، رباط خان، غرب طبس به بیابانک، 20-30 کیلومتری خور).
گیاه شناسی درختچه تاغ
این درختچه می‌تواند تا 4.5 متر رشد کند. تنه آن محکم و چروکیده است و رنگی خاکستری روشن دارد. چوب نیز با دوام و سنگین است.
شاخه‌های سال قبل رنگی مایل به سفید دارند و دارای ترک‌های حلقوی متراکم هستند. شاخه‌های یک‌ساله سبز کم رنگ و نسبتاً سخت و شکننده هستند که قطر آن‌ها بین 1 تا 2 میلیمتر می‌باشد.
در گیاهان جوان، شاخه‌ها راست و در گیاهان مسن‌تر، شاخه‌ها به سمت پایین افتاده‌اند. برگ‌های این گیاه کوچک و شبیه فلس هستند. گل‌های آن در ماه‌های اردیبهشت و خرداد شکوفا می‌شوند و رنگ‌های زرد، سفید و صورتی دارند. این گل‌ها هم نر و هم ماده هستند و دانه‌ها در شهریور آماده می‌شوند.
انواع درختچه تاغ
گونه‌های مختلفی از تاغ وجود دارد. در ایران سه نوع تاغ داریم: تاغ سفید، تاغ زرد و تاغ سیاه.
سیاه تاغ HALOXYLON Ammodenderon:
این درختچه دارای شاخه‌های متعددی است که تا 100-200 سانتیمتر ارتفاع دارد. شکل آن عموماً کروی است و پوست آن خاکستری مایل به سفید است. شاخه‌های سال جاری سبز هستند و نسبتاً گوشتی می‌باشند. برگ‌ها نامشخص و شبیه فلس بوده و گل‌ها معمولاً تک‌تک در محور برگ‌های فلس مانند قرار دارند.
زرد تاغ HAGOXYLON Persicum:
این درختچه تا 5 متر ارتفاع دارد و دارای تنه‌ای محکم و چروکیده با رنگ خاکستری روشن است. چوب آن سنگین و شکننده است. شاخه‌های سال‌های قبل مایل به سفید و دارای ترک‌های حلقوی هستند، در حالی که شاخه‌های یک‌ساله سبز کم رنگ و شکننده هستند. گل‌ها به تنهایی در محور برگ‌ها قرار دارند و معمولاً نوک آن‌ها کند است. گل پوش نیز به شکل نیم دایره‌ای یا کلیوی می‌باشد.
“““html
درختچه تاغ Haloxylon Salicornicum:
این گیاه به صورت درختچه‌ای یا نیمه درختچه‌ای و با ارتفاعی بین 25 تا 100 سانتیمتر رشد می‌کند. شاخه‌ها معمولا از ساقه‌های کوتاه و چوبی سال گذشته بیرون می‌آیند و به صورت نامنظم شکل می‌گیرند. شاخه‌های جوان به رنگ سبز روشن تا زرد مومی در زمان خشکی می‌باشند. برگ‌های این گیاه کوچک و به شکل فلس‌های کوتاه هستند و فنجانی شکل دارند، همچنین کرک‌های پشمالویی درون آن وجود دارد. گل‌های آن به صورت گل آذین افشان و دارای سنبله‌های پراکنده به طول 3 تا 6 سانتیمتر هستند که در انتهای شاخه‌های اصلی یا جانبی سبز قرار دارند. گل‌ها دارای دو برگک تخم‌مرغی شکل و پرچم‌هایی به تعداد پنج عدد هستند. میوه این درختچه دارای بالی به عرض 6 تا 7 میلیمتر می‌باشد.
شرایط اکولوژیکی لازم برای درختچه تاغ
- نور: این درختچه باید در نور کامل آفتاب قرار گیرد و در سایه رشد نمی‌کند.
- خاک: خاک‌های شنی و لومی با زهکشی خوب برای رشد تاغ مناسب است. این گیاه همچنین در خاک‌های شور و فقیر نیز به خوبی رشد می‌کند.
- دما: دمای 16 درجه مناسب است، اما این گیاه تحمل سرمای زیاد را نیز دارد.
- آبیاری: این گیاه نیاز به شرایط مرطوب ندارد.
این درختچة با آب و هوای خشک و زمین‌های نسبتاً شور مناطق کویری بسیار سازگار است و به خوبی در خاک‌های سبک و شنی رشد می‌کند. به همین دلیل، اهمیت زیادی در تثبیت شن‌های روان در مناطق کویری دارد. درخت تاغ با حفظ رطوبت خاک، شرایط رشد و نمو سایر گیاهان طبیعی را فراهم می‌آورد، به طوری که پس از مدتی منطقه تاغ‌کاری شده تبدیل به مرتع مشجری می‌شود.
جمع‌آوری بذر تاغ
درختان 10 تا 20 ساله و همچنین درختان مسن‌تر معمولاً بذر بیشتری تولید می‌کنند. بذرها در نیمه آذر ماه به成熟 رسیده و آماده جمع‌آوری هستند. برای جمع‌آوری می‌توان کیسه‌ای زیر شاخه قرار داد و با تکان دادن شاخه، بذرها را به داخل آن ریخت.
چون بذرها رطوبت دارند، باید آن‌ها را در مکانی قرار داد تا خشک شوند. به طوری که بعد از جمع‌آوری و پاک‌کردن، هر کیلو بذر تاغ حدود 360 تا 370 هزار عدد بذر دارد. قوه نامیه آن نیز 4 تا 5 ماه بعد از جمع‌آوری حفظ می‌شود.
کشت و تکثیر درخت تاغ
1- کاشت بذر: بذرهای این گیاه را در بهار در گلخانه بکارید. وقتی به اندازه کافی رشد کردند، آن‌ها را در گلدان‌های جداگانه بکارید. بهتر است در طول اولین زمستان در گلخانه بمانند و سپس به بیرون منتقل شوند.
2- قلمه‌گیری: قلمه‌های چوبی نیمه رسیده را در مرداد و در یک قاب ماسه‌ای بکارید. حداکثر موفقیت در بذرپاشی زمانی است که بذرها در دی ماه زیر برف کاشته یا روی برف پخش شوند. برای تولید نهال، بذور را از اواخر بهمن تا اواسط اسفند در خزانه بکارید و آبیاری کنید. اگر دما بین 15 تا 20 درجه سانتی‌گراد باشد، بذرها پس از 3 تا 4 روز سبز خواهند شد. بذرهای سبز شده در سه‌ماهه آخر سال برای کشت در شنزار بسیار مناسب هستند. بهتر است نهال‌ها را در فروردین انتقال ندهید.
نهال‌ها را در نوارهایی به عرض 6 متر با فواصل 3 متر از یکدیگر و در سه ردیف بکارید و فاصله بین هر نوار باید حدود 10 تا 14 متر باشد. برای کاشت، گودالی به عمق 30 سانتیمتر حفر کرده و نهال را در گودال قرار دهید. ریشه‌های درخت تاغ در سال‌های اول و دوم تا 2.5 متر و در سال‌های بعد تا 16 متر در خاک نفوذ می‌کنند.
“`
کاربردهای درختچه تاغ
خواص این گیاه به صورت زیر می‌باشد:
1- کمک به جلوگیری از فرسایش خاک‌های شنی و مبارزه با بیابان‌زایی.
2- چوب این درختچه بسیار مقاوم است و می‌تواند در نجاری استفاده شود.
3- چوب تاغ برای سوخت ارزش بالایی دارد.
چوب تاغ به خاطر شکل نامنظمش برای ساخت و ساز مناسب نیست اما برای ساخت سایبان و چتر بسیار استفاده می‌شود. همچنین در نجاری کاربردی ندارد و هیزم آن به راحتی می‌سوزد و مورد علاقه افرادی است که در نواحی کویری زندگی می‌کنند.
از نظر چرانیدن دام، تاغ نمی‌تواند به عنوان یک گیاه علوفه‌ای تلقی شود. ولی تاغ فضایی را فراهم می‌کند که گیاهان علوفه‌ای دیگر بتوانند بهتر رشد کنند. در میان انواع تاغ‌ها، تاغ سفید خوش خوراک‌تر است و در اواخر پاییز و زمستان چرانیده می‌شود.
بیشتر بخوانید:
