بوتیمار چه معنایی دارد؟
بوتیمار (اِ) نام نوعی پرنده است که به آن غم خورک نیز می‌گویند. این پرنده بیشتر در کنار آب‌ها زندگی می‌کند و به خاطر نگرانی‌اش از کم شدن آب، حتی وقتی تشنه است، آب نمی‌خورد.
بوتیمار یا غم‌خورک نوعی پرنده آبزی است که جزء خانواده حواصیل‌ها می‌باشد. ویژگی بارز این پرنده، گردن کوتاه‌تر آن است که آن را از سایر حواصیل‌ها متمایز می‌کند.
در ایران، دو نوع بوتیمار به همین نام شناخته می‌شوند که در سیستان و سواحل خزر در مناطق درخت‌زار و باتلاق‌ها در فصل‌های پرباران زندگی می‌کنند. این دو نوع، بوتیمار و بوتیمار کوچک نامیده می‌شوند.
بوتیمار زدن یعنی چه؟
بوتیمار زدن [ زَ دَ ] (مص مرکب): مانند غمگین بودن، چمباتمه زدن و با گردنی در شانه‌ها فرو رفته، و مردم معمولاً به آن تیمار زدن می‌گویند.
زندگی بوتیمار
بوتیمار آهسته و در ارتفاع کم پرواز می‌کند و هنگام پرواز گردنش را جمع می‌کند. در مواقع خطر بی‌حرکت می‌ماند و منقار خود را به‌طور خاصی عمودی نگه می‌دارد و در حالتی خمیده حرکت می‌کند. یکی از انواع بوتیمار در منطقه چمچمال استان کرمانشاه زندگی می‌کند و در زبان محلی به آن “واق” گفته می‌شود. این پرنده معمولاً از انسان دوری می‌کند و بیشتر در صبح زود یا هنگام غروب از جایگاه خود خارج می‌شود.
شهرت بوتیمار
بوتیمار به‌عنوان پرنده‌ای افسانه‌ای در ادبیات فارسی شناخته می‌شود که به دلایل بخیلی و تنگ‌چشمی مشهور است. گفته می‌شود که این پرنده همیشه در تشنگی به سر می‌برد و وقتی به کنار آب می‌رسد، بسیار نگران آن است که آب تمام شود و او از تشنگی بمیرد، به همین دلیل آب نمی‌خورد. از این رو، بوتیمار به معنی صاحب غم و نگرانی است.
این پرنده را با نام‌های دیگر مثل کیلان، غم‌خورک، ماهی‌خوار، هوقار و مرغ غصه نیز می‌شناسند.
بوتیمار در فرهنگ ایران
اگرچه بوتیمار به عنوان پرنده‌ای افسانه‌ای توصیف شده، اما در واقع نوعی از حواصیل‌هاست و بیش از پانزده گونه مختلف از این پرندگان شناخته شده است. دو نوع از آن‌ها در ایران رایج‌اند که در مناطق مرطوب سیستان و سواحل خزر زندگی می‌کنند. این دو نوع به نام‌های بوتیمار و بوتیمار کوچک شناخته می‌شوند.
این پرنده معمولاً از انسان‌ها دوری می‌کند و بیشتر در صبح یا غروب از مخفیگاه خود خارج می‌شود.
بوتیمار بزرگ و بوتیمار کوچک
بوتیمار بزرگ تقریباً 75 سانتی‌متر طول دارد و پرهایش قهوه‌ای و خط‌دار است. پاهای بلند او سبزرنگ است و به خاطر جثه بزرگش می‌تواند برخی از حیوانات کوچک مانند اردک‌ها، سنجاب‌ها و خرگوش‌ها را شکار کند. این پرنده بال‌های بزرگی دارد که در پرواز به او کمک می‌کنند، اما معمولاً در ارتفاع پایین پرواز می‌کند.
بوتیمار کوچک به اندازه 35 سانتی‌متر قد دارد و از نظر اندازه کوچک‌تر از بوتیمار بزرگ است. پرهای او سیاه، سفید و سبز روشن هستند و در فصول عادی، منقار او زرد رنگ است ولی در زمان جفت‌گیری به رنگ قرمز در می‌آید. بوتیمار کوچک با بال زدن‌های سریع می‌تواند در ارتفاع کم پرواز کند.
بوتیمار به چه چیزی معروف است؟
پرنده بوتیمار به خسیس بودن و ناراحتی معروف است. به‌طوری‌که وقتی به آب نزدیک می‌شود، آب کمی می‌نوشد چون نگران است که آب تمام شود و او دچار تشنگی شود. از سوی دیگر، در ادبیات ایران، مفهوم “بوتیمار زدن” به معنای غصه خوردن و چمباتمه زدن است.
هرچند این به معنای آن نیست که پرنده بوتیمار همواره غمگین است. بلکه علم به اندازه کافی پیشرفته نشده که درک عمیقی از احساسات پرندگان و حیوانات بدهد. با این حال، ظاهر این پرنده به گونه‌ای است که به نظر می‌رسد در گوشه‌ای نشسته و مشغول غصه خوردن است. به همین خاطر، او را “صاحب غصه” یا “مرغ غصه‌خوار” نیز می‌نامند.