“`html
علائم انواع روماتیسم و نشانه های روماتیسم مفصلی
در علم روماتولوژی پزشکی، روماتیسم به بیماری هایی گفته می‌شود که مفاصل و بافت‌های ارتباطی میان استخوان‌ها را درگیر می‌کنند. نام های دیگر روماتیسم مفصلی آرتریت روماتوئید و روماتیسم قلبی، تب روماتیسمی است.
روماتیسم التهابی چیست؟
روماتیسم التهابی، یک اصطلاح کلی است که برای اشاره به بیماری‌های مختلفی استفاده می‌شود؛ این بیماری‌ها عموماً اختلالات روماتیسمی نامیده می‌شوند. این شرایط شامل التهاب مفاصل، ماهیچه‌ها و بافت‌ها هستند که از اعضای بدن محافظت می‌کنند یا به آنها متصل‌اند. بسیاری از این اختلالات روماتیسمی، بیماری‌های خودایمنی محسوب می‌شوند. روماتیسم‌ها بیماری‌هایی هستند که در آن سیستم ایمنی به جای حمله به باکتری‌ها و ویروس‌ها، به خود فرد حمله می‌کند؛ برخی دیگر از این اختلالات روماتیسمی، نتیجه تشکیل کریستال‌هایی از جمله کریستال‌های اسید اوریک در نقرس هستند. در ادامه، ما به شما جزئیات بیشتری درباره روماتیسم ارائه خواهیم کرد.
علائم روماتیسم مفصلی چیست؟
مهمترین علائم روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید، درد و خشکی صبحگاهی مفاصل، به‌ویژه دست‌هاست که با احساس ضعف و خستگی همراه است. این علائم به آرامی طی چند هفته تا چند ماه تشدید می‌شوند.
علائم روماتیسم مفصلی به سه دسته تقسیم می‌شوند.
1) علائم عمومی روماتیسم
در 70 درصد موارد، شروع روماتیسم مفصلی با علائم عمومی مانند ضعف، کاهش اشتها، درد مبهم در عضلات و احساس خستگی همراه است. بیمار ممکن است ماه‌ها قبل از اینکه درد و تورم مفصل‌ها را تجربه کند، این علائم را داشته باشد.
2) علائم مفصلی
در 30 درصد موارد، شروع روماتیسم مفصلی با علائم مفصلی مشخص می‌شود که شامل موارد زیر است:
• درد مفصل که با حرکت یا فشار بر روی آن افزایش می‌یابد
• تورم مفصل
• بروز لنگش در صورت درگیری مفاصل اندام‌های زیرین در هنگام راه رفتن
• احساس خشکی در مفصل که در صبح بیشتر حس می‌شود و بعد از چند ساعت بهبود می‌یابد
• درگیر شدن مفاصل به‌صورت قرینه
3) علائم غیر مفصلی
این علائم در 40 درصد بیماران مشاهده می‌شود و بیشتر در بیمارانی که فاکتور روماتوئید در آزمایش خون آنها بالا است، دیده می‌شود. مهمترین این علائم عبارتند از:
• وجود برجستگی‌های بدون درد زیر پوست که به آنها ندول‌های روماتیسمی می‌گویند و در یک چهارم بیماران وجود دارند.
• درگیر شدن بافت ریه و پرده‌های اطراف آن که می‌تواند موجب تنگی نفس شود
• درگیر شدن عروق خونی در هر نقطه از بدن که بیشتر در عروق پوست و دستگاه عصبی است، اما ممکن است عروق روده، طحال، لوزالمعده، ریه، کبد، گره‌های لنفاوی و سایر اعضا را نیز تحت تأثیر قرار دهد. درگیری عروق در هر یک از این اعضا ممکن است علائم خاصی برای آن عضو ایجاد کند.
• درگیر شدن و آسیب به چشم که در یک درصد از بیماران اتفاق می‌افتد و ممکن است باعث قرمزی و التهاب سفیدی چشم و خشکی آن شود.
• التهاب در اطراف تاندون‌ها
• کم‌خونی
• تب
ارتباط بیماری‌های پوستی و مفصلی
شایع‌ترین ناحیه‌ای از بدن که به جز مفاصل و ستون فقرات به روماتیسم مبتلا می‌شود، پوست است. اولین علائم روماتیسمی ممکن است از ناحیه پوست آغاز شود و حتی ممکن است اولین نشانه‌ها به شکل مشکلات پوستی و مقاومت…
“““html
به درمان‌های دارویی، همراه است. پوست، کلیه‌ها، ریه، مغز و چشم‌ها از خطر روماتیسم در امان نیستند.
مفاصل آسیب‌پذیر در بیماری رماتیسم
شایع‌ترین مفاصل درگیر، مفاصل انگشتان دست، مچ دست، پا و مچ پا هستند. با این حال، هر مفصلی در بدن می‌تواند تحت تأثیر این بیماری قرار بگیرد. زانو، مفصل ران، شانه، آرنج و گردن هم در این بیماری درگیر می‌شوند. یکی از ویژگی‌های ابتلای مفاصل در این بیماری این است که مفاصل به صورت دوطرفه درگیر می‌شوند، مثلاً مچ هر دو دست یا انگشتان هر دو دست.
مشکلات همراه در روماتیسم مفصلی
افرادی که به روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید مبتلا هستند، ممکن است با مشکلات خاصی بیشتر از افراد عادی مواجه شوند. این مشکلات شامل:
- بیماری‌های قلبی و عروقی مانند حمله قلبی که هم می‌تواند به دلیل افزایش فشار خون و کاهش فعالیت بدنی در این بیماران باشد و هم می‌تواند به علت مصرف داروهایی باشد که بیمار مجبور به استفاده از آنها است.
- کم‌خونی
- عفونت‌های مفصلی یا عفونت در نقاط دیگر بدن که هم می‌تواند به علت خود بیماری ایجاد شود و هم به دلیل مصرف داروهایی که بیمار استفاده می‌کند.
- پوکی استخوان که هم می‌تواند به علت خود بیماری و هم به خاطر مصرف داروهایی که بیمار می‌برد، به وجود بیاید. همچنین، بیمار مبتلا به روماتیسم مفصلی به علت درد، فعالیت بدنی کمتری دارد که همین باعث ایجاد پوکی استخوان می‌شود.
- سندروم کانال کارپ
- پارگی تاندون‌های پشت مچ دست
- جابجایی و دررفتگی مهره‌های بالایی گردن که می‌تواند فشار به نخاع وارد کند و علائم عصبی ایجاد کند.
مهمترین معیارهای تشخیص روماتیسم مفصلی
هیچ‌کدام از علائم بیماری روماتیسم مفصلی مختص به این بیماری نیستند و ممکن است در دیگر بیماری‌ها، به‌ویژه دیگر بیماری‌های روماتیسمی هم دیده شوند. بنابراین، تشخیص این بیماری کمی دشوار است. هفت معیار وجود دارد که هرچه تعداد بیشتری از آنها در یک بیمار باشد، احتمال اینکه مشکل بیمار روماتیسم مفصلی باشد بیشتر است. این معیارها عبارتند از:
- خشکی صبحگاهی در مفاصل که بیش از یک ساعت طول بکشد
- تورم مفصلی در حداقل سه مفصل از بدن
- تورم در یکی یا چندتا از مفاصل دست (مفاصل انگشت یا مچ دست)
- تورم در دو مفصل یکسان در دو طرف بدن
- وجود ندول‌های زیر جلدی
- تست آزمایشگاهی “فاکتور روماتوئیدی” RF مثبت
- کاهش دانسیته استخوان در استخوان‌های دست و خوردگی سطوح مفصلی در مفاصل دست در رادیوگرافی بیمار
علائم رماتیسم مفصلی در دست چیست؟
علائم روماتیسم مفصلی بیشتر از هر مفصل دیگر در مچ دست و مفاصل متاکارپوفالانژیال (MP) دیده می‌شود. این مفاصل در محل اتصال انگشتان به کف دست قرار دارند. در روماتیسم مفصلی، این مفاصل دچار درد، تورم و خشکی می‌شوند. تورم انگشتان دست یکی از علائم ابتدایی ابتلا به روماتیسم مفصلی است که باعث می‌شود انگشت از وسط متورم و پهن‌تر شود و به اصطلاح شکل دوک نخ‌ریسی به خود بگیرد.
دیگر علائم این بیماری در دست عبارتند از:
- برجستگی‌های نرم در پشت دست که با حرکت انگشتان دست حرکت می‌کنند.
- برجستگی‌های گرد در زیر پوست انگشت یا آرنج
- خم شدن بند آخر انگشت که به آن انگشت چکشی یا مالت فینگر می‌گویند.
- انحراف انگشتان دست به سمت استخوان اولنا.
- خم شدن مفصل انتهایی انگشت و باز شدن مفصل میانی.
- خم شدن مفصل میانی انگشت و باز شدن مفصل متاکارپوفالانژیال.
- ناپایداری مفاصل دست.
- ناتوانی و ضعف در گرفتن اشیاء با دست.
- ناتوانی ناگهانی در راست کردن یا خم کردن انگشت دست به علت پاره شدن تاندون آن انگشت.
- برجسته شدن استخوان‌ها در مچ دست.
- صدای جیرجیر در هنگام حرکت مفصل به علت حرکت تاندون‌های ملتهب.
- بی‌حسی و احساس گزگز در دست به علت بروز سندروم تونل کارپ.
“““html
درمان رماتیسم مفصلی دست
برای درمان این بیماری، پزشک متخصص روماتولوژی داروهایی به بیماران می‌دهد که با استفاده از آنها، درد و تورم مفاصل کاهش می‌یابد و سرعت پیشرفت بیماری هم کندتر می‌شود. همچنین، متخصص فیزیوتراپی با آموزش تمرین‌های مناسب سعی دارد حرکات مفاصل را در وضعیت خوبی نگه دارد و با استفاده از بریس‌ها، مفاصل را در حالت مناسب قرار می‌دهد تا درد کمتری حس کنند و عملکرد بهتری داشته باشند.
اگر بیماری به حدی شدت گیرد که نیاز به جراحی پیدا کند، پزشک متخصص ارتوپد روش‌های خاصی را برای درمان انجام می‌دهد. این روش‌ها شامل:
• خارج کردن برجستگی‌های زیر پوست به نام ندول (Nodule) از طریق عمل جراحی
• برداشتن برجستگی‌های استخوانی یا لایه سینوویال اطراف تاندون‌های دست که می‌توانند به تاندون فشار بیاورند
• درمان پارگی تاندون دست با پیوند تاندون یا جابجا کردن تاندون‌ها
• برداشتن لایه سینوویال مفصل مبتلا
• آزاد کردن رباط عرضی مچ دست برای درمان علائم سندرم کانال کارپ
• در موارد تخریب شدید مفصل، جوش دادن استخوان‌های دو طرف مفصل
• در موارد آسیب شدید به مفصل، تعویض آن با مفصل مصنوعی
اهمیت تشخیص زودرس رماتیسم مفصلی چیست؟
وقتی پزشک به آرتریت روماتوئید شک کند، بیمار معمولاً به یک متخصص روماتولوژی منتقل می‌شود. شروع زودهنگام درمان برای این بیماری خیلی اهمیت دارد زیرا هرچه بیشتر در شروع درمان تأخیر بیفتد، عوارض بیماری افزایش می‌یابد و مفاصل آسیب نمی‌توانند به حالت قبلی خود برگردند.
هیچ علامت خاص یا آزمایش معینی وجود ندارد که بتوان به‌وسیله آن به‌طور قطعی این بیماری را تشخیص داد، اما پزشک می‌تواند با مشاهده برخی علائم زیر، احتمال وجود روماتیسم مفصلی را مطرح کند. به‌علاوه، با توجه به علائم دیگر، پزشک می‌تواند وجود این بیماری را تشخیص دهد.
• تست بررسی پروتئین خاصی در خون به نام Rheumatoid factor یا RF که در دو سوم بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی مثبت می‌شود.
• بالا بودن نتیجه تست ESR و CRP که از نوع آزمایش خون هستند.
• بررسی مایع مفصلی که معمولاً تعداد گلبول‌های سفید آن به بالای ۱۰ هزار می‌رسد (با ترجیح گلبول‌های سفید تک‌هسته‌ای).
• علائم رادیولوژیک در تصویر ساده مفصل که شامل کاهش فاصله مفصلی، استئوپروز و پوکی در اطراف مفصل، خوردگی استخوان‌های اطراف و در موارد پیشرفته، تغییر شکل مفصل است.
روماتیسم قلبی
تب روماتیسمی ممکن است به قلب آسیب بزند یا اینکه بدون آسیب بگذرد. اگر تب روماتیسمی باعث آسیب دائمی به قلب شود، به این حالت بیماری روماتیسمی قلب گفته می‌شود.
آسیب قلبی معمولاً ناشی از التهاب دریچه‌های قلبی به‌دلیل تب حاد روماتیسمی است که می‌تواند باعث تنگی یا نارسایی در دریچه‌های قلبی شود. دریچه‌های میترال و آئورت بیشتر از بقیه تحت تأثیر قرار می‌گیرند و ممکن است تمام لایه‌های قلب هم درگیر شوند.
در هنگامی که لایه عضلانی قلب آسیب ببیند، نارسایی قلب می‌تواند جدی‌ترین علامت بیماری باشد که می‌تواند در موارد خفیف بروز کند. در ۵ تا ۱۰ درصد موارد، التهاب در پرده دور قلب یا پریکارد دیده می‌شود که با درد قفسه سینه، به ویژه هنگام تنفس عمیق، شدیدتر می‌شود.
در ۱۵ درصد موارد، ممکن است سیستم مغز و اعصاب هم درگیر شود که بیشتر در دختران مشاهده می‌شود. نشانه‌هایی مانند حرکات غیر ارادی و سریع اندام‌ها، ضعف عضلانی و ناپایداری روحی بروز می‌کند و یکی از نشانه‌های خوب این بیماری در کودکان در سن مدرسه، تغییر در Handwriting آنها است. با پیشرفت بیماری، ممکن است علائمی مانند عصبانیت هم مشاهده شود.
“`
بی‌قراری و اختلال در راه رفتن ممکن است به وجود بیاید.
به طور کلی، نشانه‌هایی مانند تنگی نفس هنگام فعالیت، احساس خستگی زودرس، طپش قلب، درد قفسه سینه، تنگی نفس هنگام خوابیدن، سرگیجه، افت هوشیاری و ورم پاها ممکن است دیده شود.
آسیب‌هایی که بر روی دریچه‌های قلبی ایجاد می‌شوند معمولاً دائمی هستند و نمی‌توان آنها را به راحتی درمان کرد، اما می‌توان نشانه‌ها و ناراحتی‌های ناشی از این بیماری‌ها را با درمان دارویی، جراحی‌های ترمیمی، تعویض دریچه‌های قلبی، یا استفاده از بالون و روش‌های دیگر کاهش داد.
چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنیم؟
اگر دردهایی در مفاصل دارید که دلیل مشخصی مثل پیچ خوردگی مچ پا ندارند، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. می‌توانید برای بررسی و تشخیص دقیق‌تر به پزشک روماتیسم مراجعه کنید. پزشک یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا علائم تورم و نقاط داغ را بررسی کند. گاهی اوقات، داغ شدن ناگهانی در مفاصل آسیب‌دیده باعث می‌شود که مفصل به شدت داغ شود و هنگام لمس، دست را گرم کند. تشخیص برخی از این بیماری‌ها می‌تواند دشوار باشد، به ویژه اگر نشانه‌های خارجی پوستی نداشته باشند. پزشک شما ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌های خون، اشعه ایکس، یا سایر آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی داشته باشد.