تخت جمشید کجاست ؟
ایران دارای مکان‌های تاریخی زیادی است که زیبایی و عظمت آن‌ها همیشه موضوع جذابی بوده است. یکی از این مکان‌های دیدنی و تاریخی، تخت جمشید نام دارد که حتماً نام آن را بارها شنیده‌اید. این بنا به دستور داریوش شاه هخامنشی ساخته شده و هنوز هم جذابیت خود را حفظ کرده است. با مجله رضیم همراه باشید تا بیشتر با تخت جمشید آشنا شویم.
تخت جمشید به معنای امروزی “پارسه” است. “پارسه” واژه‌ای از زبان پارسی باستان است و یونانیان به آن پِرسپولیس (به معنای “شهر پارسه”) می‌گویند. این بنا را تخت جمشید یا قصر شاهی جمشید، که یک پادشاه افسانه‌ای ایران در شاهنامه فردوسی است، می‌نامند.
تخت جمشید به انگلیسی
طبق منابع مختلف تاریخی، ساخت تخت جمشید که به انگلیسی (Persepolis) نامیده می‌شود، حدود ۲۵۰۰ سال پیش در دامنه کوه رحمت آغاز شد. این کار در زمان داریوش کبیر شروع شد و جانشینان او نیز آن را ادامه دادند و تغییراتی در آن ایجاد کردند.
براساس اطلاعاتی که از روی خشت‌نوشته‌های کشف شده تخت جمشید به دست آمده، در ساخت این بنا معماران، هنرمندان، استادکاران و کارگران زیادی از جمله زنان و مردان مشغول به کار بودند و علاوه بر دریافت حقوق، از مزایای بیمه کارگری نیز بهره‌مند بودند.
ساخت تخت جمشید، این مجموعه بزرگ و زیبا، به گفته‌ها، ۱۲۰ سال طول کشیده است. ساخت این بنا ۲۵۰۰ سال پیش آغاز شد و پس از مرگ داریوش، جانشینان او کار را ادامه دادند و به اتمام رساندند.
تخت جمشید، که همچنین به نام پارسه شناخته می‌شود، یکی از شهرهای باستانی ایران است که سال‌ها پایتخت هخامنشیان بوده است. زمانی که اسکندر مقدونی به ایران حمله کرد، تخت جمشید را به آتش کشید.
با این حال، ویرانه‌های این مکان هنوز در مرودشت در نزدیکی شیراز، مرکز استان فارس، باقی مانده است. امروز تخت جمشید یکی از آثار جهانی ثبت شده ایران در یونسکو است.
براساس بررسی‌ها، تعداد زیادی کارگر، نقاش، معمار و استاد در ساخت این بنا نقش داشته‌اند و آن‌ها به علاوه دریافت حقوق، از مزایای بیمه کارگری بهره‌برداری می‌کردند.
معماری تخت جمشید
وسعت کاخ‌های تخت جمشید ۱۲۵ هزار متر مربع است و بر روی سکویی با ارتفاع ۸ تا ۱۸ متر قرار دارد. از کاخ‌های مهم و رسمی این مجموعه می‌توان به کاخ دروازه ملل، خزانه شاهی و دژ و باروی حفاظتی اشاره کرد که هر کدام زیبایی خاصی دارند.
یکی از کاخ‌ها در تخت جمشید، کاخ تچر است که به دستور داریوش کبیر ساخته شده و گفته می‌شود که این کاخ کاخ اختصاصی او بوده است.
قسمت اصلی این کاخ توسط داریوش و پلکان سنگی جنوبی توسط خشایار ساخته شده است. دو اتاق در شمال، هر کدام دارای چهار ستون هستند و یک ایوان هشت ستونی در جنوب این کاخ قرار دارد.
از ویژگی‌های مهم این کاخ، هماهنگی و زیبایی بین اجزای آن است که نشان می‌دهد این مکان با هنر خاص و توسط معماران متخصص ساخته شده است. وجود سنگ‌های صیقلی و ستون‌های محکم به این کاخ جلوه‌ای خاص بخشیده است.
احتمال دارد که ستون‌های این کاخ از چوب بوده‌اند، اما اکنون هیچ اثری از آن‌ها در دسترس نیست. در ورودی‌های این کاخ نیز سربازان نیزه‌دار و در داخل تالار، داریوش بزرگ همراه خدمه‌اش حضور داشتند.
اتاق‌های این کاخ با فرش قرمز فرش شده بودند. گفتنی است که این کاخ زیبا در زمان اردشیر سوم تکمیل شد و به طور کامل مورد استفاده قرار گرفت.
اعتبار تخت جمشید در میان ایرانیان
خوشبختانه امروزه و پس از حدود ۲۵۰۰ سال، تخت جمشید هنوز هم شکوه و عظمت خود را دارد و دیدن آن برای همه گردشگران بسیار جذاب است.
در دورهٔ نو، با بازگشت حس میهن‌خواهی در میان ایرانیان و ارج نهادن به گذشته این سرزمین، تخت جمشید اعتبار زیادی پیدا کرده است.
“`html
در دوران حکومت خاندان پهلوی در ایران، توجه زیادی به تخت جمشید شد و محمدرضا شاه پهلوی جشن‌های سلطنتی خود را در این بنا برگزار می‌کرد.
امروزه، تخت جمشید به عنوان مشهورترین و محبوب‌ترین سازه در ایران شناخته می‌شود و نمادی از شکوه و عظمت تاریخ ایران می‌باشد.
کاخ‌های تخت جمشید
1- کاخ آپادانا
کاخ آپادانا یکی از قدیمی‌ترین کاخ‌های تخت جمشید است. این کاخ به دستور داریوش بزرگ ساخته شده و برای برگزاری جشن‌های نوروز و پذیرش نمایندگان کشورهای زیر سلطه پادشاه مورد استفاده قرار می‌گرفت.
کاخ آپادانا به وسیله پلکانی به «کاخ تچرا» یا «کاخ آینه» در بخش جنوب غربی متصل می‌شود. این کاخ شامل ۷۲ ستون است و اکنون ۱۴ ستون آن باقی مانده است. ته ستون‌های ایوان کاخ گرد است ولی ته ستون‌های داخل کاخ مربع شکل می‌باشد.
2- کاخ تچر
تچر یا تچرا به معنای «خانه زمستانی» است. این کاخ نیز به فرمان داریوش بزرگ ساخته شده و کاخ شخصی او بوده است. در کتیبه‌ای نوشته شده است: «من داریوش این تچر را ساختم.»
این کاخ به نوعی یک موزه خط نیز محسوب می‌شود، زیرا در آن کتیبه‌هایی به خط پارسی باستان و خطوط پهلوی بالای ستون‌ها وجود دارد.
قسمت اصلی کاخ توسط داریوش بزرگ و ایوان و پلکان سنگی جنوبی آن توسط خشایار شاه و پلکان سنگی غربی توسط اردشیر دوم ساخته شده است.
3- کاخ هدیش
یکی دیگر از کاخ‌های تخت جمشید، کاخ هدیش است. این کاخ که متعلق به خشایار شاه بوده، در بالاترین نقطه تخت جمشید واقع شده است.
این کاخ به وسیله دو مجموعه پلکان به کاخ ملکه متصل است. شایعه‌ای وجود دارد که آتش‌سوزی از اینجا آغاز شده، به دلیل نفرت آتنی‌ها از خشایار شاه به خاطر سوزاندن آتن.
رنگ زرد سنگ‌ها نشان‌دهنده این است که آب درون سنگ‌ها به خاطر حرارت تبخیر شده است. این کاخ دارای ۶ ستون بوده و اطلاعات زیادی درباره آن به دلیل ویرانی که دچار شده، در دسترس نیست و بسیاری آن را کاخی مرموز می‌دانند.
هدیش به معنای «جای بلند» است و چون خشایار شاه همسر دومی به نام هدیش داشته، نام این کاخ را از او گرفته است. این کاخ در جنوبی‌ترین نقطه تخت جمشید قرار دارد و بخش زیادی از کف آن از خود کوه تشکیل شده است.
4- کاخ ملکه
یکی دیگر از کاخ‌های تخت جمشید، کاخ ملکه است که توسط خشایار شاه ساخته شده و نسبت به سایر بناها در ارتفاع کمتری قرار دارد.
بخشی از این کاخ در سال ۱۹۳۱ توسط شرق‌شناس مشهور، پروفسور ارنست امیل هرتزفلد، خاکبرداری و دوباره بازسازی شد و امروزه به عنوان موزه و مرکز اداری تأسیسات تخت جمشید مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ساختمان خزانهٔ شاهنشاهی تخت جمشید
این ساختمان شامل چندین تالار،
“`
این بخش شامل یک اتاق و یک حیاط است که توسط یک دیوار بزرگ از دیگر قسمت‌های تخت جمشید جدا می‌شود.
5- کاخ صدستون
کاخ صد ستون یکی از کاخ‌های دیگر در تخت جمشید است. این کاخ حدود ۴۶۰۰۰ متر مربع مساحت دارد و سقف آن بر روی صد ستون قرار دارد که هر کدام ۱۴ متر ارتفاع دارند.
6- کاخ شورا
کاخ شورا، که به عنوان تالار مرکزی شناخته می‌شود، یکی دیگر از کاخ‌های تخت جمشید است. احتمالاً این مکان محل مشاوره و بحث شاه با افراد مهم بوده است. از نقوش موجود می‌توان فهمید که شاه از یک دروازه وارد می‌شده و از دو دروازه دیگر خارج می‌شده است.
به دلیل وجود دو ستون با سر انسان در این مکان، نام کاخ شورا برای آن انتخاب شده است. سر انسان نشان‌دهنده تفکر است و این عناصر در مکان‌های دیگر دیده نمی‌شود.
سرانجام تخت جمشید
کاخ‌های تخت جمشید در سال ۳۳۰ پیش از میلاد توسط اسکندر مقدونی به آتش کشیده شدند و تمامی بناهای آن ویران گشتند.
از سازه‌های باقی‌مانده، ورودی اصلی تخت جمشید که به کاخ آپادانا معروف است، قابل مشاهده است. این کاخ شامل یک تالار مرکزی با ۳۶ ستون و سه ایوان ۱۲ ستونی است که در قسمت‌های شمالی، جنوبی و شرقی قرار دارند. ایوان‌های شمالی و شرقی با پلکان‌هایی به حیاط‌های مقابل متصل می‌شوند.
بلندی صفه در محل کاخ آپادانا ۱۶ متر و بلندی ستون‌های آن ۱۸ متر است. این مجموعه در فهرست آثار تاریخی ایران و همچنین در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
بیشتر بخوانید: