“`html
تاریخچه کلیسای وانک
ارمنی‌ها یک قوم ایرانی هستند و ایران برای تمام ارمنی‌ها مانند خانه‌ای دوم به شمار می‌آید. اما اگر ارمنی‌ها اصل و نسبشان به قفقاز برمی‌گردد، چرا در اصفهان زندگی می‌کنند؟!
واقعیت این است که شاه عباس دوم صفوی در جنگ با عثمانی‌ها در قفقاز شکست خورد و از ترس اینکه مبادا ارتش عثمانی به ایران حمله کند، تصمیم گرفت تمام شهرها و روستاهایی که در مسیرش قرار داشتند را نابود کند!
شاه عباس به گفته‌ها، ۳۵۰ هزار ارمنی را مجبور کرد که به ایران بیایند تا از خطر دشمن در امان باشند.
ارمنی‌ها قوم خاصی هستند و خیلی زود در ایران در عرصه سیاست و اقتصاد نقش مهمی پیدا کردند. آن‌ها در محله‌ای در اصفهان ساکن شدند که بعدها نام آن را جلفا گذاشتند.
کلیسای وانک نیز نتیجه همین دوران است.
وانک به معنای صومعه در زبان ارمنی است و نام اصلی کلیسا آمنا پرکیچ به معنای ناجی مقدس است.
کلیسای وانک در ابتدا کوچک‌تر بود و با گذشت زمان ارمانی‌ها نیاز به ساخت کلیسای بزرگ‌تری احساس کردند.
در سال ۱۶۵۵ میلادی، کلیسای اولیه تخریب شد و کلیسای کنونی وانک پس از ۱۰ سال کار ساخته شد.
لازم به ذکر است که کلیسای وانک یکی از سیزده معبد ساخته شده توسط ارمنی‌ها در اصفهان است، اما وانک به عنوان کلیسای جامع شناخته می‌شود (به انگلیسی آن را Vank cathedral می‌نامند).
بنای کلیسای وانک
امتیاز کلیسای وانک معماری آن است که به سبک معماری ارمنی بنا شده است.
هنر معماری ارمنی با قدمتی ۴۵۰۰ ساله، در طول تاریخ بر معماری همسایه‌های خود تاثیر گذار بوده و پلی میان هنر غربی و شرقی است.
یکی از بهترین نمونه‌های معماری ارمنی کلیسای اچمیادزین است (که در قرن سوم میلادی ساخته شده و قدیمی‌ترین کلیسای جامع جهان به شمار می‌آید) که در ساخت کلیسای وانک نیز از آن الهام گرفته شده است.
نمای بیرونی کلیسا ساده و بدون زینت است. در ورودی کلیسا، برج ناقوس سه طبقه قرار دارد که در طبقه میانی آن ساعتی به وزن ۳۰۰ کیلو وجود دارد.
این ساعت به همراه یکی از خیرین ارمنی به نام هوردانانیان ساخته شده و به کلیسا اهدا شده است.
کلیسا علاوه بر برج ناقوس ورودی، یک ناقوس دیگر نیز در پشت بنا دارد که هر دو در زمان‌های مشخصی در روز به صدا در می‌آیند.
بر خلاف اکثر کلیساهای ارمنی که از سنگ توف ساخته می‌شوند، کلیسای وانک به تبعیت از معماری صفوی از خشت و آجر ساخته شده و این اولین تاثیر گیری معماری ایرانی بر معماری ارمنی است.
کلیسای وانک دارای دو گنبد است. گنبد کوچک برای شبستان کلیسا و گنبد بزرگ‌تر بر بالای محراب اصلی قرار دارد.
معمولاً گنبد کلیساهای ارمنی مخروطی شکل است، اما گنبدهای مدور کلیسای وانک آن را از دیگر کلیساها متمایز می‌کند.
گنبد مدور وانک دومین نمونه از گرایش معماری ایرانی به معماری ارمنی است. کلیسای وانک آغازگر سبک جدیدی در ساخت کلیساهای ارمنی بوده که ارمنی‌های ایران (گاهی به اجبار) به این سبک روی آوردند.
از دیگر کلیساهایی که با این سبک جدید ساخته شدند می‌توان به کلیسای تادئوس و بارتوقیمئوس مقدس در تهران اشاره کرد.
نمازخانه اصلی کلیسا که به شکل مستطیل است شامل دو قسمت چهارگوش است. قسمت اول شبستان و قسمت دوم که زیر گنبد خانه است، محل اجرای مراسم مذهبی و سرودهاست.
دیوارهای نمازخانه با کاشی‌های چند رنگ پوشیده شده و در بالای دیوارها تصاویری زیبا از داستان‌های مقدس ترسیم شده است که فضای گنبد را تزئین می‌کند.
در اطراف گنبد تصاویری از داستان خلقت آدم و حوا که توسط نقاشان ارمنی کشیده شده، وجود دارد. همچنین بر محراب زیبا کلیسا تصاویری از جمله تصویر حضرت مسیح (ع) دیده می‌شود.
در یکی از گوشه‌های حیاط کلیسا، برج ناقوس بزرگ و زیبایی ساخته شده که بر روی چهار ستون سنگی قرار دارد.
در گوشه دیگر این حیاط و روبروی برج ناقوس یک ستون دیگر وجود دارد…
“““html
بلندای سنگ یادبودی به یاد ۵/۱ میلیون نفر از ارامنه که در سال ۱۹۱۵ میلادی قربانی قتل عام شدند، ساخته شده است.
در حیاط کلیسا، تعدادی از ارامنه مشهور، از جمله چند اسقف اعظم و نمایندگان سیاسی کشورهای اروپایی که در گذشته در اصفهان زندگی کرده‌اند، به خاک سپرده شده‌اند.
قسمت‌های مختلف کلیسا
کلیسای وانک دارای امکانات مختلفی مانند موزه و کتابخانه است.
موزه کلیسا در سال ۱۳۲۲ هجری قمری که معادل ۱۹۰۵ میلادی است، تأسیس شد.
در این موزه، آثار مختلفی مانند تابلوهای نقاشی از هنرمندان اروپایی که به کلیسا اهدا شده‌اند، به نمایش گذاشته شده است.
تعدادی کتب خطی با ارزش نیز در این موزه نگهداری می‌شود.
از جمله مجموعه‌های مهم این موزه، فرامینی است که در دوره صفویه و بعد از آن، سلاطین و حکام ایران برای ارامنه صادر کرده‌اند.
این فرامین از نظر تاریخ ارامنه بسیار مهم هستند و به عنوان منابع معتبر تلقی می‌شوند.
غرفه آثار فلزی کلیسای وانک که اقلام آن بیشتر مربوط به مراسم مذهبی کلیسا است.
غرفه منسوجات کلیسای وانک که لباس‌های روحانیون و مردم ارمنی جلفا را در زمان اقامتشان در اصفهان نمایش می‌دهد.
غرفه ظروف چینی و سفالی کلیسای وانک که نقوش آن‌ها تحت تأثیر文化های چینی، ایرانی و اروپایی است.
غرفه آثار چوبی کلیسای وانک که اشیای مهم آن آلات موسیقی هستند.
از دیگر امکانات کلیسا، چاپخانه است.
این چاپخانه به همت پیشوای ارامنه آن زمان به نام خاچاطور کساراتسی در جلفا راه‌اندازی شد و در سال ۱۶۳۶ میلادی به عنوان نخستین چاپخانه فعالیت خود را آغاز کرد.
نخستین کتابی که با این چاپخانه چاپ شد، زبور داوود بود و تنها یک نسخه از این کتاب در دنیا وجود دارد که آن هم در شهر آکسفورد انگلستان نگهداری می‌شود.
تصویر این کتاب در موزه کلیسا برای بازدید عموم به نمایش درآمده است. همچنین، کتابخانه کلیسای وانک با ۲۵۰۰۰ جلد کتاب، به عنوان یکی از بهترین منابع برای محققان و پژوهشگران ارمنی و دیگر ادیان شناخته می‌شود.
بیشتر بخوانید:
سایت رضیم
“`