“`html
آزمایش‌های پره‌ناتال را چه زمانی باید انجام داد؟
اگر شما از آن دسته زوج‌هایی هستید که برای بارداری برنامه‌ریزی می‌کنید، حتماً اهمیت مشاوره قبل از بارداری و لزوم چکاپ کامل قبل از بارداری را می‌دانید. اما آیا تا به حال درباره آزمایش‌های پره‌ناتال شنیده‌اید و آنها را می‌شناسید؟
باید بگوییم که آزمایش‌های پره‌ناتال باید از زمانی که بارداری آغاز می‌شود، یعنی با عقب افتادن دوره قاعدگی، انجام شوند. هدف این آزمایش‌ها، شناسایی زودهنگام مشکلات جنینی است تا اگر مشکلی وجود داشت، بتوانیم برای درمان جنین در داخل رحم مادر اقدام کنیم.
این آزمایش‌ها گاهی ساده هستند، اما برخی از آنها هم تخصصی‌ترند. این آزمایش‌ها شامل معاینه‌های پزشکی و گرفتن تاریخچه کامل می‌باشند. برای مثال، گرفتن فشار خون، وزن بیمار، سابقه بیماری‌ها یا جراحی‌های قبلی، داروهایی که بیمار مصرف می‌کند، اینکه آیا قبلاً سابقه تزریق خون دارد یا نه و… در ادامه، یک آزمایش خون برای بررسی گلبول‌های قرمز و کم‌خونی احتمالی مادر و یک آزمایش ادرار انجام می‌شود.
به طور ساده، بررسی‌های اوره و کراتینین خون و فاکتورهای ادراری انجام می‌شود و کشت ادرار نیز صورت می‌گیرد. حتی اگر کسی سابقه مشکلات ادراری نداشته باشد، باید آزمایش ادرار بدهد زیرا خود بارداری می‌تواند زمینه عفونت را به دلیل تغییرات هورمونی فراهم کند.
این بررسی‌ها، همچنین تعیین گروه خونی و RH، یعنی مثبت یا منفی بودن گروه خون و بررسی هپاتیت در همه افراد الزامی است، اما برخی گروه‌ها با ریسک بیشتری مواجه هستند، مانند افرادی که فشارخون یا دیابت دارند، آنهایی که سابقه زایمان نوزاد با وزن بالا (برای مثال ۴.۵ کیلو) یا مرگ جنین در رحم داشته‌اند، یا زنان با سنین بالا که نیازمند پیگیری و بررسی‌های بیشتری هستند.
اهمیت تعیین گروه خونی
اهمیت این بررسی به حدی است که برخی خانم‌ها ممکن است هفت یا هشت بار حاملگی ناموفق را تجربه کنند یا نوزادشان را از دست بدهند، چون این چکاپ ساده را انجام نداده‌اند. اگر مادری هر نوع گروه خونی با RH منفی داشته باشد، لازم است گروه خونی همسرش هم تعیین شود.
اگر نتیجه همسر مثبت باشد، عدم تجانسRH رخ می‌دهد و باید تحت نظر قرار گیرد. حتی اگر در طی بارداری مشکلی نداشته باشد، باید در هفته ۲۸ تا ۳۲ بارداری آمپول روگام تزریق کند و حتماً پس از زایمان هم این آمپول را دریافت کند.
این خانم‌ها اگر به هر دلیلی، مثلاً آسیب به شکم، دچار لکه‌بینی و خونریزی شوند یا تست تشخیصی خاصی (مثل نمونه‌برداری از مایع آمنیوتیکی یا بیوپسی جفت که نیاز به وارد شدن سوزن به شکم دارد) انجام دهند، باید برای پیشگیری آمپول روگام بزنند.
کسانی که این چکاپ ساده را انجام نداده‌اند، درمان بسیار سختی شامل تزریق خون به جنین داخل رحم را باید تحمل کنند که فقط در دو مرکز ایران انجام می‌شود. ممکن است گاهاً تا هفت یا هشت بار تحت سونوگرافی از راه رگ بند ناف یا به داخل شکم جنین خون تزریق کنیم تا او بتواند زنده متولد شود.
آزمایش‌های قبل از بارداری
زنان قبل از بارداری باید از نظر عملکرد غده تیروئید غربالگری شوند. همچنین، سونوگرافی یکی از بررسی‌های پره‌ناتال محسوب می‌شود. وضیعت جنین، چندقلویی، سن حاملگی و بسیاری از نقایص جنینی با سونوگرافی قابل بررسی است. به طور مثال، اگر جنین نقصی در جدار شکم داشته باشد و کبد یا اعضای دیگر بدنش در خارج از شکمش باشد، با سونوگرافی قابل تشخیص است.
مهم‌تر از همه اینکه در هفته ۱۱ تا ۱۴ بارداری، توصیه می‌کنیم که تمام بررسی‌های سونوگرافی برای تشخیص نشانگان داون انجام شود. (در شهرهای بزرگ، این امکان وجود دارد) این سونوگرافی بسیار تخصصی است و تنها ده تا دوازده نفر از متخصصان مهارت انجام آن را در تهران دارند. با این بررسی، ضخامت پشت گردن جنین و همچنین استخوان بینی او مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در موارد مشکوک به نشانگان داون یا منگولیسم استخوان بینی جنین، در سونوگرافی قابل مشاهده نیست و ضخامت پشت گردن افزایش پیدا می‌کند. همراه با این سونوگرافی، یک آزمایش خون خاص نیز انجام می‌شود که به بررسی پروتئین مخصوصی در خون مادر می‌پردازد.
آزمایشگاه‌های
“`
برخی از افراد برنامه کامپیوتری خاصی دارند که با مراکز معتبر در دنیا در ارتباط است. این برنامه می‌تواند اطلاعاتی مانند سن مادر و فاکتورهایی را وارد کند تا احتمال خطر نشانگان داون مشخص شود.
آیا سونوگرافی سلامت جنین را به خطر می‌اندازد؟
معمولاً در بارداری طبیعی، ما سه بار سونوگرافی را پیشنهاد می‌کنیم. یک بار در سه ماهه اول، یک بار در هفته 18 تا 22 برای بررسی نقص‌های جنینی و یک بار هم در سه ماهه سوم. اما برای مادران با وضعیت خاص، مثل کسانی که فاقد تجانس RH هستند یا کسانی که نیاز به درمان مانند تزریق خون به جنین دارند، ممکن است نیاز به سونوگرافی‌های بیشتری باشد.
متاسفانه، گاهی اوقات مادران به طور مرتب هر هفته سونوگرافی می‌شوند و این سونوگرافی‌ها حدود یک ساعت طول می‌کشد. هنوز گزارشی درباره عوارض این سونوگرافی‌ها وجود ندارد، زیرا سونوگرافی از اشعه استفاده نمی‌کند و فقط امواج صوتی است. با این حال، ما پیشنهاد می‌کنیم خانم‌های باردار برای اطمینان و جلوگیری از عوارض احتمالی، از انجام سونوگرافی‌های غیرضروری خودداری کنند.
آزمایش تیروئید هم ضروری است؟
تحقیقات نشان داده‌اند که در بارداری، میزان ید از بدن مادر بیشتر دفع می‌شود. جنین نیز به دلیل دریافت ید از بدن مادر ممکن است در وضعیت ید دچار مشکل شود. بنابراین بهتر است زنان قبل از بارداری عملکرد غده تیروئید خود را بررسی کنند. زیرا تکامل سیستم عصبی جنین به هورمون‌های بدن مادر وابسته است و مادر باید از نظر غده تیروئید در وضعیت مناسبی باشد.
اگر مادر گواتر داشته باشد و بیماری او ساده باشد، مشکلی برای مادر و جنین ایجاد نمی‌شود. اما اگر غده تیروئید کم کار باشد، ممکن است به سقط جنین یا تأثیر منفی بر رشد مغز جنین منجر شود. اما مادران نباید نگران باشند، زیرا با انجام آزمایش قبل از بارداری یا افزایش دوز دارو در دوران بارداری می‌توان از بروز این خطرات پیشگیری کرد.
هر چند پزشکان عملکرد غده تیروئید را قبل از بارداری با آزمایش‌ها بررسی می‌کنند، اما این مراقبت‌ها در دوران بارداری ادامه دارد و حتی نوزادان نیز تا سه روز بعد از زایمان تحت آزمایشات غربالگری تیروئید قرار می‌گیرند.
گرفتن نوار قلب جنین هم جزو تست‌های پیشگیرانه است
برای این تست، یک نوار دور شکم مادر در سه ماهه سوم قرار می‌گیرد و مادر دراز کشیده و در حال استراحت است. دستگاهی روی شکم مادر گذاشته می‌شود که می‌تواند ضربان قلب و نوار قلب جنین را ثبت کند. ضربان قلب جنین باید بین 120 تا 160 بار در دقیقه باشد.
برخی جنین‌ها ممکن است ضربان غیرطبیعی داشته باشند، مثل ضربان بیش از حد زیاد یا اینکه هنگام حرکت به جای اینکه ضربان بیشتر شود، کمتر می‌شود. با این تست، می‌توانیم مشکلات را شناسایی کرده و درمان کنیم. تست بعدی شامل گرفتن خون از جنین است که با این کار می‌توانیم مشکلاتی مثل تیروئید و کم‌خونی‌های جنین را تشخیص دهیم و درمان کنیم.