“`html
موارد مصرف و عوارض جانبی مرفین
مورفین (Morphine) یک داروی ضد درد قوی است که از نوع مخدر می‌باشد. این دارو معمولاً برای درمان دردهای شدید، مانند درد ناشی از سکته قلبی، به شکل آمپول تزریق می‌شود. نحوه تزریق آن بسته به شدت درد، می‌تواند زیر پوستی، عضلانی یا وریدی باشد. در صورتی که فرد به مورفین عادت کند، ممکن است بعد از چند بار تزریق دچار اعتیاد شود، اما پس از قطع مصرف، نشانه‌های ترک آن معمولاً بعد از ۷ تا ۱۰ روز کاهش پیدا می‌کند.
مرفین نوعی ترکیب قوی از خانواده اپیوییدها است که از تریاک استخراج می‌شود و اصلی‌ترین عنصر مؤثر در تریاک به شمار می‌آید. درصد مرفین در تریاک خشک بین ۴٪ تا ۲۱٪ متغیر است. این ترکیب اولین بار در سال ۱۸۰۳ از تریاک به دست آمد. طرز عملکرد آن به این صورت است که بر روی سیستم عصبی مرکزی اثر می‌گذارد و احساس درد را کاهش می‌دهد. مرفین یک داروی بسیار اعتیادآور است و فرد به سرعت به آن وابسته می‌شود.
وقتی مردم نام مورفین را می‌شنوند، به یاد تریاک و اعتیاد می‌افتند. اما مهم است بدانیم که در پزشکی، از مرفین برای کاهش درد بعد از عمل‌های جراحی استفاده می‌شود. این دارو از تریاک خشک شده تهیه می‌شود و از گذشته برای تسکین دردهای شدید در طب سنتی به کار می‌رفته است، ولی مشکل اصلی آن اعتیادآور بودنش است. به همین دلیل بعضی از کشورها با وجود قیمت پایین آن، اجازه واردات مورفین را نمی‌دهند. در حال حاضر در ایران از مرفین تنها برای کاربردهای خاص پزشکی استفاده می‌شود.
نام تجاری: Duramorph, Morphitec, Morcap, Roxanol
اشکال دارویی:
- آمپول: 10 میلی گرم بر میلی لیتر
- قرص: 10 میلی گرم
- شیاف: 10 میلی گرم
مقدار و نحوه مصرف داروی مرفین
آمپول مورفین در بالغین:
- دوز مورفین می‌تواند بین ۴ تا ۱۵ میلی گرم به صورت زیر جلدی یا عضلانی باشد.
آمپول مورفین در کودکان: در کودکان دوز مورفین بر اساس وزن آن‌ها محاسبه می‌شود، که بین ۰.۱ تا ۰.۲ میلی گرم به ازای هر کیلوگرم است و حداکثر دوز مورفین ۱۵ میلی گرم می‌باشد.
- آمپول مورفین معمولاً برای کنترل درد در مواردی مثل آنژین صدری و سکته قلبی استفاده می‌شود.
- در بالغین: ۲ تا ۵ میلی گرم به صورت وریدی هر ۵ تا ۳۰ دقیقه بسته به نیاز بیمار تزریق می‌شود.
مکانیسم اثر داروی مرفین
مورفین یک آگونیست قوی برای گیرنده‌های اپیوییدی است که بر روی سه نوع گیرنده اثر می‌گذارد و نتایج متفاوتی را به دنبال دارد که این اثرات معمولاً مربوط به سطح سوپراسپینال (احساس خوشی، کاهش تنفس و وابستگی فیزیکی)، سطح اسپینال (خواب آلودگی، تغییر اندازه مردمک، اختلال هاضمه، توهم و اثرات قلبی) و همچنین بر روی سیستم عصبی مرکزی و عضلات صاف به ویژه در اسفنکترها، مجاری صفراوی و گوارشی می‌باشد.
فارماکوکینتیک داروی مرفین
- مورفین سولفات به خوبی در دستگاه گوارش جذب می‌شود.
- مدت اثر مورفین بین ۴ تا ۵ ساعت است.
نکات مهم در ارتباط با مصرف داروی مرفین
- مورفین دارای اثر ضد درد بسیار قوی است و برای کنترل دردهای شدید از آمپول مورفین استفاده می‌شود. نحوه تزریق آن می‌تواند زیر جلدی، عضلانی و وریدی باشد، اما تزریق وریدی عموماً برای افرادی که دچار سکته قلبی شده‌اند و درد زیادی دارند، انجام می‌شود.
- مورفین به شدت اعتیادآور است و نیاز به مراقبت ویژه دارد.
“““html
و اگر یک بیمار 2 تا 3 بار مورفین دریافت کند، ممکن است به آن معتاد شود. اعتیاد به مورفین به معنای نیاز شدید و غیر قابل کنترل به مصرف این داروست. زمانی که مصرف مورفین قطع شود، علائم اعتیاد و همچنین علائم ترک حدود 6 تا 8 ساعت پس از آخرین دوز شروع می‌شود و طی 36 تا 72 ساعت به اوج خود می‌رسد. سپس این علائم به تدریج طی 7 تا 10 روز کاهش می‌یابد.
موارد منع مصرف داروی مرفین
- حساسیت شدید به مورفین
- آسم حاد برونشی یا انسداد مجاری تنفسی فوقانی
- اختلالات صفراوی
موارد احتیاط برای مصرف داروی مرفین
- مشکلات کبدی و کلیوی
- آسیب به سر
- مشکلات شدید تنفسی
- سابقه سوء مصرف مواد مخدر
- کم کاری تیروئید
- تشنج
- افراد مسن
- ضربان قلب نامنظم
- میاستنی گراو
- بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات
تداخلات دارویی داروی مرفین
- سایمتیدین می‌تواند متابولیسم مورفین فسفات را تحت تاثیر قرار دهد.
- موارفین با داروهای آنتی کولینرژیک می‌تواند باعث بروز ایلئوس فلجی شود.
- مصرف همزمان مورفین با داروهای خواب آور، آرام بخش، فنوتیازین‌ها، باربیتورات‌ها و آنتی‌هیستامین‌ها و تمام داروهایی که سیستم عصبی مرکزی را تضعیف می‌کنند، ممکن است باعث اختلال جدی در عملکرد سیستم عصبی مرکزی شود.
- مصرف همزمان مورفین با داروهای ضد افسردگی MAIO می‌تواند منجر به واکنش‌های خطرناک شود.
عوارض جانبی داروی مرفین
تمام داروها به همراه اثرات مثبت می‌توانند عوارض جانبی نیز داشته باشند. این عوارض برای هر فرد متفاوت است و اگر هر یک از عوارض زیر را تجربه کردید، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
برخی از عوارض جانبی مورفین شامل موارد زیر است:
- CNS: گیجی، توهم، سرگیجه، شادی کاذب، کابوس، اختلال در حالت شعور، افسردگی، خواب آلودگی
- GI: تهوع و استفراغ، یبوست، خشکی دهان، بی‌اشتهایی، اسپاسم دستگاه صفراوی
- CV: ورم، تند تند زدن قلب، طپش قلب، فشار خون پایین، شوک، ایست قلبی
- سایر: احتباس ادراری، کاهش میل جنسی، مشکلات در ادرار کردن, خارش، تعریق، وقفه تنفسی، ضعف و ایست تنفسی
مصرف داروی مرفین در بارداری و شیردهی
- مورفین در دوران بارداری جزو گروه B (در مصرف طولانی‌مدت یا دوز بالا گروه D) است. بیماران باردار باید با احتیاط مورفین مصرف کنند زیرا دوز بالای آن ممکن است مشکلاتی برای جنین ایجاد کند.
- در دوران شیردهی، مقدار کمی از مورفین به شیر مادر منتقل می‌شود. اثرات آن بر روی نوزاد مشخص نیست. مادران شیرده باید حداقل 2 تا 3 ساعت پس از مصرف مورفین از شیردهی اجتناب کنند.
توجهات پزشکی – پرستاری در حین مصرف داروی مرفین
- قبل و بعد از دادن مورفین، شدت، مدت، نوع و محل درد را بررسی نمایید.
- در حین تجویز مورفین، باید نبض، فشار خون و تنفس بیمار را کنترل نمایید.
-
“““html
- در زمان استفاده از مورفین، تغییرات در سیستم عصبی مرکزی بیمار را زیر نظر داشته باشید: مانند توهم، سرخوشی، تغییر در اندازه مردمک، گیجی، خواب آلودگی و سطح هوشیاری.
- بیمار را از نظر واکنش‌های آلرژیک و آنافیلاکسی بررسی کنید.
- در طول زمان استفاده از مورفین به نحوه تنفس بیمار دقت کنید: عمق، تعداد، ریتم و ویژگی‌ها.
- برای جلوگیری از تهوع و استفراغ، مورفین را همراه با یک داروی ضد استفراغ تجویز کنید.
- دوز مورفین را بر اساس شدت و مدت درد تنظیم کنید. گاهی اوقات ممکن است بیمار بتواند از پمپ PCA برای تنظیم دوز خود استفاده کند.
- برای تجویز مورفین به صورت تزریق وریدی، می‌توانید آن را با آب مقطر یا سالین مخلوط کنید.
- مورفین نمی‌تواند برای مدت طولانی یا به عنوان مسکن روتین استفاده شود، زیرا می‌تواند به وابستگی و تحمل منجر شود.
- به دلیل احتمال گیجی و سقوط در زمان مصرف مورفین، به بیمار در حین راه رفتن کمک کنید.
- بیمار را در حین استفاده از مورفین تحت مراقبت فیزیکی قرار دهید: از نرده‌های کنار تخت، زنگ خطر، نور و چراغ خواب استفاده کنید.
- همیشه آمپول نالوکسان و وسایل احیاء اورژانسی را برای درمان اوردوز مورفین در دسترس داشته باشید.
توجهات بیمار – خانواده در طول مصرف داروی مرفین
- در زمان مصرف مورفین برای جلوگیری از افت فشار خون ناگهانی، از تغییر وضعیت ناگهانی پرهیز کنید.
- مصرف طولانی مدت مورفین می‌تواند منجر به وابستگی جسمی و اعتیاد شود.
- در حین درمان با مورفین، تغییرات در سیستم عصبی مرکزی و واکنش‌های آلرژیک را گزارش کنید.
- از مصرف الکل و هر داروی غیر تجویزی و تضعیف کننده سیستم عصبی در کنار مورفین پرهیز کنید.
- علامت‌هایی که نشان‌دهنده قطع مصرف مورفین هستند، نشانه‌ای از وابستگی به دارو هستند.
شرایط نگهداری داروی مرفین
مورفین باید در دماهای 15 تا 30 درجه سانتی‌گراد، در بسته‌بندی اولیه و دور از نور نگهداری شود.
سایت رضیم
“`