“`html
پانکراس چیست ؟
پانکراس یک غده است. این یعنی آن وظیفه تولید و ترشح هورمونها را دارد.
پانکراس یک ارگان بسیار مهم و متنوع است که همچنین آنزیمها را تولید و ترشح میکند. پانکراس نقش کلیدی در هضم، جذب و سوخت و ساز مواد مغذی ایفا میکند.
پانکراس در قسمت بالای شکم و در وسط حفره آن قرار دارد.
پانکراس دارای دو نوع عملکرد است: عملکرد داخلی و خارجی. عملکرد داخلی به هورمونهایی اشاره میکند که پانکراس تولید میکند و به خون وارد میشود.
عملکرد خارجی به آنزیمهای گوارشی اشاره دارد که پانکراس تولید کرده و به دوازدهه (قسمت اول روده کوچک) میفرستد.
علائم مشکلات پانکراس
مشکلات پانکراس بر عملکرد این ارگان تاثیر میگذارد. بنابراین، علائمی که نشاندهنده نارسایی پانکراس هستند معمولاً به مشکلات عملکرد آن مربوط میشوند.
بیماریهای مختلفی که ممکن است پانکراس را تحت تأثیر قرار دهند، میتوانند علائم مختلفی ایجاد کنند.
برخی از علائم مشکلات پانکراس عبارتند از:
- هیپرگلیسمی یا هیپوگلیسمی – سطح گلوکز خون غیرعادی، بالا یا پایین
- استئاتوره – وجود چربی در مدفوع
- کاهش وزن ناخواسته
- از دست دادن اشتها
- درد شکمی (گاهی اوقات همراه با درد پشت)
- تهوع و استفراغ
- زردی
- ضعف و خستگی
- اسهال
علائم و نشانهها بسته به نوع بیماری پانکراس متفاوتند و به شدت بیماری بستگی دارند.
مشکلات پانکراس ممکن است پیشرفت کنند و عوارض متعددی در سایر اعضای بدن، به ویژه کیسه صفرا، کبد و مجاری صفراوی ایجاد کنند که به خصوص در افرادی که دچار مشکلات هضم و متابولیسم هستند، قابل توجه است.
علل مشکلات پانکراس
مشکلات پانکراس ممکن است بر هر فردی از هر سن و جنسیتی تأثیر بگذارد، اما در مردان بالغ شایعتر است.
از آسیب و عفونت تا مصرف الکل بیش از حد، دلایل مختلفی برای مشکلات پانکراس وجود دارد.
پانکراتیت حاد و مزمن
پانکراتیت واژهای پزشکی برای التهاب پانکراس است. شدت و مدت این التهاب میتواند متفاوت باشد و به دو نوع حاد و مزمن تقسیم میشود.
یکی از شایعترین دلایل پانکراتیت، مصرف الکل به میزان بالا است. این مسئله ممکن است باعث مرگ بافت پانکراس یا تشکیل آبسه یا کیستهای کاذب شود.
پانکراتیت مزمن خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش میدهد.
پانکراتیت حاد زمانی رخ میدهد که آنزیمهای پانکراس قبل از موعد مقرر در داخل غده فعال شوند.
این مسئله منجر به تخریب بافت پانکراس میشود که آسیبهایی را به دنبال دارد و در صورتی که به سرعت درمان شود معمولاً قابل برگشت است.
علل رایج پانکراتیت حاد شامل سنگهای صفراوی، سوء مصرف الکل، برخی روشهای پزشکی مانند ERCP و سایر دلایل ناشناخته است.
پانکراتیت مزمن نوعی بیماری التهابی است که در آن التهاب مداوم یا مکرر باعث تخریب بافت پانکراس میشود.
دلایل شایع شامل عود بیماریهای مشابه پانکراتیت حاد است. سوء مصرف الکل یکی از دلایل رایج است و سوء تغذیه، عفونت، ناهنجاریهای مادرزادی، اختلالات خود ایمنی و بیماریهای دیگر نیز ممکن است دخیل باشند.
سرطان پانکراس چیست ؟
سرطان پانکراس یکی از ده نوع شایعترین سرطان در بزرگسالان است.
مانند هر نوع سرطان دیگر، این بیماری زمانی رخ میدهد که سلولهای پانکراس غیرطبیعی شده و به سرعت تقسیم میشوند.
این سلولهای سرطانی، سلولهای سالم را از بین میبرند.
گاهی اوقات سرطان ممکن است از دیگر قسمتهای بدن به پانکراس گسترش یابد که به آن سرطان ثانویه یا متاستاتیک میگویند.
شایعترین نوع سرطان پانکراس، آدنوکارسینوم مجرا است که در مجرای پانکراس آغاز میشود. دیگر انواع کارسینومهای پانکراس شامل کارسینوم سلول آسینار و پانکراتروبلاستوما میباشند.
این سرطانها از سلولهای مختلف پانکراس شروع میشوند.
“`
این نوع سرطان بیشتر در مردان دیده میشود و با عواملی مانند افزایش سن، استعمال سیگار و پانکراتیت مزمن در ارتباط است. همچنین عوامل وراثتی و تغییرات ژنتیکی نیز ممکن است در بروز این بیماری نقش داشته باشند.
کیستهای پانکراس
کیستهای پانکراس کیسههای پر از مایع یا جامد هستند که در بافت پانکراس شکل میگیرند. سه نوع کیست پانکراس وجود دارد:
- Pseudocysts شایعترین نوع کیستهای پانکراس هستند. این کیستها خوشخیم و غیرسرطانی بوده و با مواد بافت مرده که ناشی از پانکراتیت یا ضربه به شکم است، پر میشوند.
- کیست مادرزادی نوع دیگری از کیستهای غیرسرطانی است که با مایع شفاف پر شده و معمولاً در بیماریهای پلی کیستیک دیده میشود. این کیستها ممکن است در چندین عضو دیگر مانند کبد و کلیه نیز وجود داشته باشند.
- کیستهای نئوپلاستی عموماً خوشخیم هستند، اما برخی از آنها مانند کیستهای نئوپلاسم mucinous میتوانند بدخیم باشند. عوامل ژنتیکی هم ممکن است در ایجاد این نوع کیستها مسبب باشند.
اختلالات پانکراس مادرزادی
برخی مشکلات پانکراس ممکن است از زمان تولد وجود داشته باشند. این اختلالات معمولاً به دلیل اختلال در رشد جنین ایجاد میشوند.
- Pancreas divisum
- پانکراس حلقوی
- پانکراس اکتوپیک
- آژنزی (نادر)
کمبود اگزوکرین پانکراس
کمبود اگزوکرین پانکراس به معنای کمبود آنزیمهای گوارشی است که توسط پانکراس تولید و ترشح میشود (عملکرد اگزوکرین). اما عملکرد هورمون پانکراس (عملکرد غدد درون ریز) معمولاً تحت تأثیر قرار نمیگیرد.
این کمبود به خودی خود یک بیماری نیست، بلکه به دلیل بیماریهایی مانند پانکراتیت و سرطان پانکراس ایجاد میشود.
گاهی اوقات نارسایی مزمن ممکن است حتی زمانی که پانکراس سالم باشد بروز کند.
در این حالت، آنزیمهای پانکراس نمیتوانند به روده کوچک برسند زیرا مجاری آن مسدود شده است؛ این میتواند به دلیل سنگهای صفراوی باشد.
کمبود این آنزیمها به هضم غذا و جذب مواد مغذی آسیب میزند.
دیابت نوع 1
در دیابت نوع 1، پانکراس نمیتواند انسولین تولید کند. این مشکل زمانی رخ میدهد که سلولهای تولیدکننده انسولین در پانکراس آسیب ببینند و توسط سیستم ایمنی بدن تخریب شوند.
این نوع دیابت همچنین به عنوان دیابت نوجوانان یا دیابت وابسته به انسولین شناخته میشود.
دلیل دقیق اینکه چرا سیستم ایمنی به سلولهای تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله میکند، به طور کامل مشخص نیست.
به نظر میرسد که عوامل ژنتیکی، عفونتهای خاص ویروسی یا سایر عوامل محیطی باعث این واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی میشوند.
در نتیجه، پانکراس تنها مقدار کمی انسولین تولید میکند. این وضعیت غیرقابل بازگشت است و نیاز به تزریق انسولین دارد.
بیشتر بخوانید :