بیماری پسوریازیس چیست؟ علایم و دلایل پسوریازیس
با رضیم همراه باشید تا با دلایل و درمان این بیماری بیشتر آشنا شوید.
بیماری پسوریازیس
این بیماری یک مشکل پوستی شایع است که سبب تغییر در چرخه طبیعی زندگی سلول‌های پوستی می‌شود. پسوریازیس باعث می‌شود که سلول‌های جدید بر روی سطح پوست به سرعت تشکیل شوند و این امر منجر به ایجاد لکه‌های ضخیم، نقره‌ای رنگ، خارش‌دار و یا لکه‌های قرمز رنگ می‌شود که گاهی اوقات ممکن است دردناک باشند.
این لکه‌ها معمولاً در نواحی سر، آرنج و زانوها ظاهر می‌شوند. برخی از افراد ممکن است فقط به خاطر ظاهر این بیماری اذیت شوند، در حالی که برای برخی دیگر، به ویژه اگر با التهاب مفاصل همراه باشد، این بیماری می‌تواند مشکلات جدی‌تری ایجاد کند.
پنج نوع اصلی پسوریازیس
- پلاکی
- خالدار
- معکوس
- پوسچولار
- اریترودرمیک
شایع‌ترین نوع آن پسوریازیس پلاک‌مانند است که با نواحی قرمز رنگ و با لایه‌ای نقره‌ای و سفید از سلول‌های مرده پوست شناخته می‌شود. این بیماری می‌تواند در هر نقطه از بدن مانند زانو، آرنج، پوست سر و کف دست و پا دیده شود و با بیماری‌های جدی همچون دیابت، بیماری‌های قلبی و افسردگی مرتبط است. تقریباً ۳۰ درصد از افرادی که پسوریازیس دارند، دچار آرتریت پسوریاتیک نیز می‌شوند.
علائم این بیماری به چه صورت است؟
علائم این بیماری معمولاً در مرحله خفیف با بروز برجستگی‌ها و لکه‌های قرمز رنگ همراه با پوسته‌های نرم و سطحی ظاهر می‌شود.
چه کسانی به بیماری پسوریازیس مبتلا می‌شوند؟
ابتلا به پسوریازیس قابل پیش‌بینی نیست. این بیماری معمولاً در سنین حدود 20 سال و همچنین در افراد بالای 60 سال مشاهده می‌شود، اما در هر سنی ممکن است بروز کند. عوامل ژنتیکی نیز در ابتلا به این بیماری مؤثر است، به‌خصوص در کودکانی که والدینشان مبتلا هستند. اما ممکن است شخصی به عنوان اولین فرد در خانواده خود به این بیماری مبتلا شود.
به نظر می‌رسد که پسوریازیس یک بیماری ژنتیکی باشد و عواملی همچون استرس، آسیب به پوست، برخی داروها و عفونت می‌توانند باعث بروز آن شوند.
این بیماری معمولاً در سنین جوانی شروع می‌شود، اما می‌تواند در هر سنی، از دوران نوزادی تا سنین بالا، آغاز گردد. مردان و زنان به طور تقریباً یکسان به این بیماری مبتلا می‌شوند. در حال حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما داروهای متعددی وجود دارند که می‌توانند به کنترل آن کمک کنند. روش‌های مختلفی برای مدیریت پسوریازیس وجود دارد، از جمله: درمان‌های موضعی، نور درمانی، داروهای سیستمیک، داروهای بیولوژیک و درمان‌های مکمل و جایگزین.
اگرچه پسوریازیس می‌تواند آزاردهنده باشد، اما با درمان مناسب و رعایت دستورات پزشکی، می‌توان به خوبی با آن زندگی کرد و آن را کنترل نمود. در حدود ۲٪ و بیش از ۱۲۵ میلیون نفر در سراسر جهان به این بیماری مبتلا هستند و ۲۹ اکتبر (۷ آبان) به عنوان روز جهانی پسوریازیس شناخته می‌شود.
چگونه پسوریازیس تشخیص داده می‌شود ؟
اغلب بیماری پسوریازیس از طریق معاینه پزشک متخصص پوست تشخیص داده می‌شود. این پزشکان به خوبی آموزش دیده‌اند و معمولاً می‌توانند با یک نگاه دقیق به پوست، بیماری را شناسایی کنند. با این حال، اگر علائم مشکوکی وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به انجام بیوپسی پوست باشد. در این روش، یک تکه کوچک از پوست برداشته می‌شود و بررسی دقیق‌تری روی آن انجام می‌گیرد تا بیماری تایید شود.
میزان شیوع پسوریازیس در جامعه چقدر است ؟
متاسفانه در کشور ما آمار دقیقی درباره شیوع این بیماری وجود ندارد، اما تخمین زده می‌شود که حدود ۲ تا ۵ درصد از افراد جامعه به این بیماری مبتلا هستند. به طور کلی در جهان، پسوریازیس یکی از بیماری‌های پوستی شایع به شمار می‌آید، با این حال، این بیماری در کل جمعیت به ندرت دیده می‌شود.
پسوریازیس در چه سنی ایجاد می‌شود؟
پسوریازیس معمولاً در سنین جوانی شروع می‌شود، اما ممکن است در هر سنی، از نوزادی تا دوران سالمندی، مشاهده شود. هر دو جنس، زنان و مردان، تقریباً به یک میزان به این بیماری مبتلا می‌شوند.
بیماری از کجا می‌آید؟ و چه عواملی در بروز آن دخیل هستند؟
این سوال یکی از اولین سوالاتی است که بیماران مبتلا به پسوریازیس یا همراهان آنها از پزشک می‌پرسند. پاسخ به این سوال چندان ساده نیست، اما به طور خلاصه می‌توان گفت که عوامل مختلفی در بوجود آمدن بیماری پسوریازیس موثرند. این بیماری یک مشکل چند عاملی است، و از مهم‌ترین عوامل آن می‌توان به وراثت اشاره کرد.
بررسی‌های متعدد نشان داده است که عوامل ژنتیکی نقش مهمی در ابتلا به این بیماری دارند، هرچند در یک‌سوم موارد تنها سابقه بیماری در خانواده وجود دارد. این بدان معناست که عوامل دیگری نیز در بوجود آمدن این بیماری نقش دارند، که برخی از آنها عبارتند از:
1- عوامل روحی: استرس‌های روحی و هیجانی می‌توانند در بروز یا تشدید بیماری پسوریازیس موثر باشند و بسیاری از بیماران خود به این ارتباط پی می‌برند.
2- عفونت‌ها: هنوز در مورد ارتباط عفونت‌ها با پسوریازیس توافق نظری وجود ندارد. ولی یک ارتباط ثابت شده بین شکل‌های خاص بیماری و عفونت‌های حاد استرپتوكوکی وجود دارد.
3- صدمات فیزیکی: آسیب‌های فیزیکی به پوست نیز می‌توانند باعث بروز پسوریازیس در نواحی آسیب دیده شوند. بیماران اغلب تجربه کرده‌اند که به طور مثال در محل خراشیدگی یا برش جراحی، ضایعات پسوریازیس ایجاد می‌شود. به همین دلیل به بیماران توصیه می‌شود که از کندن پوست یا خراشیدن آن خودداری کنند، زیرا این کار می‌تواند بیماری شان را بدتر کند.
4- داروها: برخی داروها ممکن است سبب بروز یا شعله‌ور شدن پسوریازیس شوند. از جمله این داروها می‌توان به ترکیبات لیتیم، داروهای مسدودکننده بتا مثل پروپرانولول و اتنولول، داروهای ضد مالاریا مثل کلروکین، کلونیدین و ترکیبات ید اشاره کرد.
5- عوامل هورمونی و متابولیک: پسوریازیس معمولاً با عوامل هورمونی وابسته است. به عنوان مثال، در برخی موارد با تغییرات هورمونی، بیماری نیز تغییر کرده و ممکن است تشدید شود.
“`html
در دوران بارداری، پسوریازیس کمتر می‌شود و بعد از بارداری و در هنگام شیردهی، ممکن است بیشتر شود. همچنین، کمی کلسیم در خون می‌تواند باعث بدتر شدن پسوریازیس شود.
6- نور خورشید: بسیاری از بیماران می‌گویند که بیماری‌شان در زمستان بدتر می‌شود. شواهد مختلف نشان می‌دهد که نور خورشید می‌تواند به بهبود پسوریازیس کمک کند. با این حال، برخی از بیماران متوجه می‌شوند که نور خورشید باعث بدتر شدن بیماری‌شان می‌شود. بنابراین، به بیماران مبتلا به پسوریازیس پیشنهاد می‌شود از نور شدید خورشید دوری کنند.
آیا بیماری پسوریازیس مسری است؟
با توجه به دلایل ذکر شده درباره منشا بیماری، مشخص می‌شود که پاسخ این سوال قاطعانه منفی است و بیماران و خانواده‌هایشان نباید هیچ نگرانی در این زمینه داشته باشند. بنابراین، اگر بیماری در یکی از اعضای خانواده ظهور کند، نه به دلیل انتقال از فرد مبتلا، بلکه بیشتر به خاطر وراثت مشترک است. همچنین، اگر بیماری در یک فرد در حال پیشرفت باشد، این به خاطر روند طبیعی بیماری و گاهی آسیب‌هایی است که فرد به پوستش زده است.
آیا پسوریازیس ارثی است؟
همانطور که گفته شد، وراثت نقش مهمی در بیماری پسوریازیس دارد، اما هیچ ژن خاصی برای این بیماری شناسایی نشده است. بیماران مبتلا به پسوریازیس اغلب نگران هستند که آیا فرزندانشان نیز به این بیماری مبتلا خواهند شد یا نه. پاسخ به این سوال چندان ساده نیست. به طور کلی، اگر تنها یکی از والدین به این بیماری مبتلا باشد، احتمال ابتلای فرزندان زیر ده درصد خواهد بود، اما اگر هر دو والد مبتلا باشند، احتمال ابتلا تا 40 درصد افزایش می‌یابد.
علائم بیماری پسوریازیس چگونه است؟
اگرچه پسوریازیس نامش را از خارش می‌گیرد، اما معمولاً بیماران از این نظر شکایت زیادی ندارند. در واقع، به جز درگیری مفاصل که در موارد کمی پیش می‌آید، پسوریازیس تأثیر زیادی بر سلامتی فرد ندارد و بیشتر نگران‌کننده از نظر ظاهری است.
پسوریازیس در شکل‌های مختلفی دیده می‌شود، اما شایع‌ترین نوع آن که پسوریازیس معمولی نامیده می‌شود، به صورت پلاک‌های قرمز رنگ با پوسته‌ریزی قابل توجه، معمولاً در سر، آرنج‌ها، ساعدها، زانوها و سایر نواحی تحت فشار نمایان می‌شود.
گاهی اوقات این پلاک‌ها بخش بزرگی از پوست را درگیر می‌کنند که به آن پسوریازیس ژنرالیزه می‌گویند، و در شرایطی ممکن است تمام بدن دچار قرمزی و پوسته‌ریزی شود که این حالت خطرناک‌تر است و پسوریازیس اریترودرمی نام دارد و نیاز به مراقبت ویژه دارد. همچنین ممکن است ضایعات پوستی پسوریازیس خیلی کوچک و متعدد باشند که به آن پسوریازیس قطره‌ای می‌گویند و به ویژه در کودکان بعد از عفونت‌های استرپتوکوکی دیده می‌شود.
به ندرت، ضایعات پوستی در پسوریازیس به صورت ضایعات چرکی ظاهر می‌شوند که به آن پسوریازیس پوسچولار گفته می‌شود. همچنین در برخی موارد، مفاصل نیز تحت تأثیر بیماری قرار می‌گیرند که به آن آرتریت پسوریازیسی می‌گویند. این نوع آرتریت معمولاً در بزرگسالان دیده می‌شود و ممکن است در اشکال مختلفی ظاهر شود. معمولاً یک یا چند مفصل می‌تواند به صورت نامتقارن مبتلا شود، اما مفاصل انگشتان، ستون فقرات و دیگر نواحی نیز ممکن است درگیر شوند.
علاوه بر اشکال مختلف
“““html
پسوریازیس، شدت آن در افراد مختلف متفاوت است. ممکن است تنها ناحیه‌ای از سر یا زانوها درگیر باشد و یا اینکه برعکس تقریباً تمام سطح پوست مبتلا شود. راه‌های مختلفی برای تعیین شدت پسوریازیس وجود دارد. پزشکان متخصص پوست معمولاً از روشی ویژه به نام اندکس PASI استفاده می‌کنند. روش ساده‌تر این است که اگر کمتر از 2 درصد سطح بدن درگیر باشد، آن را خفیف می‌نامند. اگر بین 3 تا 10 درصد سطح بدن درگیر باشد، پسوریازیس با شدت متوسط و اگر بیش از 10 درصد سطح بدن درگیر باشد، شدید تلقی می‌شود. همچنین میزان تأثير پسوریازیس بر کیفیت زندگی راه دیگر اندازه‌گیری شدت پسوریازیس است که لزوماً هم با شدت پسوریازیس مرتبط نمی‌باشد.
علاوه بر پوست، چه اعضای دیگری ممکن است در پسوریازیس درگیر شوند؟
همانطور که گفته شد، در درصد کمی از بیماران مبتلا به پسوریازیس، مفاصل هم ممکن است درگیر شوند. همچنین در برخی بیماران ناخن‌ها نیز دچار مشکل می‌شوند. این مورد به‌خصوص در افرادی که مفاصل‌شان هم درگیر است، بیشتر مشاهده می‌شود. درگیری ناخن‌ها می‌تواند به‌صورت جدا شدن صفحه ناخن از بستر ناخن، پیدایش نقاط ریز روی ناخن، ضخیم شدن زیر ناخن یا تغییر شکل و رنگ ناخن دیده شود. گرچه در درصد بالایی از بیماران پسوریازیس، ناحیه سر درگیر می‌شود ولی این امر منجر به ریزش مو نمی‌گردد.
عوارض و دردهای مفصلی از نوع خفیف که ممکن است شامل تورم باشد:
به طور معمول، این عوارض ممکن است در انگشت‌ها، زانو یا مچ دست رخ دهد. این بیماری گاهی اوقات واقعاً شبیه بیماری‌های رماتیسمی عمل می‌کند، به این صورت که به‌صورت قرینه مفاصل مختلف را درگیر می‌کند. در موارد نادرتر، مفاصل محوری و ستون فقرات نیز ممکن است درگیر شوند که این وضعیت متاسفانه باعث کاهش توانایی حرکت و راه رفتن عادی فرد می‌شود. در مواردی، بیمارانی دیده شده‌اند که به دلیل درگیری شدید مفصلی، با برانکارد برای معاینه و درمان منتقل می‌شدند. خوشبختانه امروزه این نوع از پسوریازیس خیلی شایع نیست.
چه عواملی باعث بدتر شدن این بیماری می‌شوند؟
یکی از مهم‌ترین عوامل، مصرف بعضی از داروها مانند داروهای فشار خون، داروهایی که برای درمان بیماری‌های عفونی خاصی مانند مالاریا استفاده می‌شوند، و همچنین داروهایی که برای درمان اختلالات خلقی به کار می‌روند، می‌تواند باعث تشدید پسوریازیس شود. همچنین در برخی افراد، مصرف داروهایی که برای درمان بیماری‌های قارچی یا حتی برخی مسکن‌ها نیز می‌تواند این بیماری را بدتر کند.
به علاوه، مصرف خودسرانه داروهای کورتونی یا استروییدها که معمولاً در زمان مصرف ممکن است باعث بهبودی نسبی شوند، اما به محض قطع مصرف، بیماری به شکل شدیدتری خود را نشان می‌دهد. بنابراین افرادی که مبتلا به پسوریازیس هستند باید حتماً با مشورت و تجویز پزشک متخصص خود از داروهای دیگر استفاده کنند. همچنین قابل ذکر است که ضایعات همچنین به‌دلیل استرس‌های فکری و روحی نیز بیشتر می‌شوند. همانطور که گفته شد، در دوران بارداری، در اکثر موارد مشاهده می‌شود که پسوریازیس کاهش می‌یابد و پس از زایمان دوباره تشدید خواهد شد.
آیا پسوریازیس قابل درمان است؟
در حال حاضر این بیماری درمان قطعی ندارد. همانطور که قبلاً اشاره شد، بیماری…
“““html
قند، فشار خون و بسیاری از بیماری‌های دیگر درمان قطعی ندارند. اما برای بیماری پسوریازیس داروهای متعددی وجود دارد که می‌تواند این بیماری را کنترل کند. در بعضی موارد، بیمار می‌تواند برای مدت طولانی بدون هیچ ضایعه‌ای باقی بماند. در مورد درمان، نکات اصلی وجود دارد. همانطور که گفته شد، این بیماری مزمن ممکن است تمام عمر در بدن فرد باقی بماند. برای شروع درمان، باید در ابتدا بیماری را کنترل کنیم؛ یعنی ضایعات بدشکل از پوست خارج شوند و پوست به حالت سالم خود برگردد.
اگر فرد درمان را به طور ناقص انجام دهد و زود داروها را قطع کند، ضایعات ممکن است بدتر شوند. معمولاً برای شروع درمان پسوریازیس، بیمار نیاز به بستری در بیمارستان دارد و باید آزمایش‌های لازم را انجام دهد تا بر اساس نتایج آن، درمان آغاز شود. در طول درمان و در زمان مصرف طولانی‌مدت داروها، پیگیری‌های لازم از نظر وزن، اندازه‌گیری فشار خون و ارزیابی مجدد آزمایش‌ها ضروری است.
روش‌های درمان به چه صورت است؟
برای درمان این بیماری، طیف وسیعی از روش‌ها وجود دارد، از درمان‌های موضعی و نوردرمانی گرفته تا درمان‌های خوراکی و تزریقی. همچنین داروهایی که امروزه تجویز می‌شوند بسیار مؤثر هستند. اما هیچ‌کدام نمی‌توانند بیماری را به طور کامل درمان کنند. فردی که به پسوریازیس مبتلا است باید چند اصل را رعایت کند و تحت نظر متخصص پوست باشد. روش‌های مختلف درمان به صورت زیر هستند:
درمان‌های موضعی
درمان‌های ساده شامل استفاده از داروهای موضعی مانند مرطوب‌کننده‌های معمولی و ترکیبات دارویی مانند زغال یا تار است. همچنین می‌توان از ترکیبات لایه‌بردار پوستی مثل اوره و کورتون‌های موضعی به‌طور کنترل شده استفاده کرد. یکی از داروهای موضعی مؤثر برای پسوریازیس، ترکیبات موضعی ویتامین D هستند که به بهبودی این بیماری کمک می‌کنند.
در موارد حادتر که ضایعات پوستی شدید هستند و نور درمانی اثر ندارد، بیمار می‌تواند تحت نظر پزشک از درمان‌های خوراکی خاص استفاده کند. داروهای خوراکی پسوریازیس نیاز به مدیریت تخصصی دارند و باید توسط متخصص پوست تجویز و پیگیری شوند.
نور درمانی
یک روش مؤثر بین درمان‌های موضعی و درمان‌های سیستمیک استفاده از نور درمانی یا فوتوتراپی است. در این روش، از انواع خاصی از نور آفتاب با طول موج‌های مشخص استفاده می‌شود. این روش خیلی مؤثر است و به طور کلی خطر کمتری دارد. روش قدیمی‌تر استفاده از طیف UVA بود که به خاطر مشکلات اجرای آن و عوارض جانبی، امروزه کمتر از آن استفاده می‌شود.
روشی که امروزه بیشتر از آن استفاده می‌شود، تابش UVB نور خورشید است. این روش برای افرادی که پسوریازیس گسترده‌ای دارند و با درمان‌های موضعی بهبودی نیافته‌اند، بسیار مؤثر بوده و عوارض خاصی نیز به همراه ندارد.
داروهای بیولوژیک
یکی از جدیدترین روش‌های درمان که در موارد خاص مؤثر است، استفاده از داروهای بیولوژیک است. این داروها به‌طور خاص واکنش‌های التهابی که باعث این اختلالات سلولی می‌شود را هدف قرار می‌دهند. برای استفاده از داروهای بیولوژیک به صورت تزریقی، نیاز به رعایت احتیاط‌های ویژه‌ای است. بیمار ابتدا باید به مراکز تخصصی پوست مراجعه کرده و در بسیاری از موارد نیاز به بستری شدن دارند.
چون این داروها روند التهابی پوست را مهار می‌کنند، قبل از تزریق باید بیمار ارزیابی شود تا مشخص شود که آیا عفونت‌های نهفته‌ای مانند هپاتیت یا سایر عفونت‌های ویروسی دارد یا نه. برای درمان، داروهایی تجویز می‌شود که می‌تواند برای بیمار نجات‌بخش باشد، به‌ویژه در مواردی که مفاصل شدیداً ملتهب هستند. این داروها التهاب را کاهش می‌دهند تا فرد بتواند راحت‌تر حرکت کند.
نکته مهم در مورد داروهای بیولوژیک این است که استفاده از این داروها نیاز به تخصص بالایی دارد و هزینه آن نسبت به سایر درمان‌ها بیشتر است. بنابراین، این روش درمان اولین قدم برای درمان بیماری نیست.
“`
محسوب نمی‌شود و پزشکان متخصص پوست معمولاً در ابتدا سعی می‌کنند با روش‌های دیگر وضعیت بیمار را بهبود ببخشند.
آیا این بیماری به اگزما شباهت دارد؟
بله، پسوریازیس خیلی شبیه اگزما است. گاهی پزشکان در آغاز تشخیص نمی‌دهند که آیا این فرد اگزما دارد یا پسوریازیس. البته در نواحی که معمولاً درگیر می‌شوند، تشخیص آن آسان‌تر است. در بعضی موارد نیز برای تشخیص دقیق‌تر باید از روش پوست‌برداری استفاده شود تا تغییرات سلولی را نشان دهد و بیماری درست تشخیص داده شود.
توصیه آخر
نکته‌ای که همه باید به آن توجه کنند این است که همانطور که گفته شد، پسوریازیس معمولاً بیماری غیرخطرناک و خوش‌خیم است. اما درمان آن معمولاً طولانی مدت است. امروزه در بسیاری از سایت‌ها و مجلات تبلیغاتی دیده می‌شود که داروی قطعی برای درمان پسوریازیس پیدا شده است.
اما باید گفت که هیچ درمان قطعی برای پسوریازیس تاکنون وجود ندارد و اکثر درمان‌ها، شامل داروهای موضعی و داروهای بیولوژیک، تنها نقشی کنترل‌کننده دارند. این داروها می‌توانند ضایعات را برای مدت طولانی از بین ببرند. اما همیشه احتمال عود و بازگشت بیماری وجود دارد. بنابراین، فرد مبتلا باید تحت نظر پزشک باشد و خودسرانه داروهای خود را قطع نکند.
تنظیم شده توسط مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی