وجود یک چشم بزرگ در بیابان آفریقا، دانشمندان را متعجب کرد!
در میان وسعت بی‌پایان بیابان بزرگ آفریقا، در بیورن کوادان، مائوریتانی، یک پدیده زمین‌شناسی عجیب به نام سازه ریچت (Richat Structure) یا چشم آفریقا وجود دارد. اگر از آسمان به آن نگاه کنیم، به‌وضوح یک چشم بزرگ را می‌بینیم که گویی به ما خیره شده است. چشم آفریقا یکی از جاهای شگفت‌انگیز روی زمین است و همه را به تعجب واداشته است. اما واقعاً این پدیده چیست و چگونه به وجود آمده است؟
وقایع شگفت‌انگیز در بیابان ساهارا!
سازه ریچت که به چشم آفریقا نیز شناخته می‌شود، یک ویژگی دایره‌ای شکل است که در بیابان بزرگ آفریقا واقع شده و یکی از عجایب جهان به شمار می‌رود. این پدیده تقریباً ۵۰ کیلومتر وسعت دارد و از فضا به‌راحتی قابل مشاهده است. در ابتدا، محققان به دلیل شکل دایره‌ای آن فکر کردند که چشم آفریقا ناشی از برخورد یک شهاب‌سنگ به زمین است. اما بعداً به این نتیجه رسیدند که این شکل به دلیل فوران‌های آتشفشانی به وجود آمده است و اکنون بر این باورند که اینجا یک گنبد زمین‌شناسی بسیار متقارن و عمیق است که فرونشسته است.
از این رو، به نظر می‌رسد که دانشمندان معتقدند چشم آفریقا زمانی به وجود آمده است که سنگ‌های منطقه به دلیل فرسایش به سمت بالا آمده‌اند. اما سوال جالبی که باقی مانده این است که چطور این حلقه‌ها به صورت بسیار منظم و گرد در اطراف مرکز به وجود آمده‌اند.
حال که این سوال مطرح شده، بهتر است نگاهی به دیگر نظریات بیندازیم و ببینیم که این پرسش‌ها چگونه ذهن دانشمندان و مردم را به خود مشغول کرده است.
چشم آفریقا در بیابان ساهارا
برخی از مردم بسیار متعجب شده‌اند، زیرا این سازه به چیزی شبیه است که در نوشته‌های افلاطون به نام آتلانتیس توصیف شده است. طبق گفته افلاطون، این جزیره دایره‌ای شکل بوده و به حلقه‌های دایره‌ای با مرکز مشابه زمین و دریا تقسیم شده است. او می‌گوید: «دو دایره زمینی و سه دایره آبی وجود داشت… آتلانتیس زمانی که بر اثر زلزله غرق شد، به مانعی از گل تبدیل شد که جلوی هر دریانوردی را می‌گرفت.»
در یونان باستان، آتلانتیس به معنای جزیره اطلس بود و جالب اینکه در شمال این جاذبه، کوه اطلس قرار دارد. افلاطون هم اشاره کرده که آتلانتیس مقابل ستون هرکول واقع شده است.
به هر حال، این نظریات بسیار جالب هستند و نیاز به تحقیقات بیشتری دارند. بسیاری از افرادی که قصد داشتند از آنجا بازدید کنند، به دلیل شایعاتی که درباره خطرناک بودن آن وجود داشت، نظرشان را تغییر داده‌اند.
در شمال غربی چشم آفریقا، کوه Kediet ej Jill، که بالاترین قله مائوریتانی است (تقریباً ۱۰۰۰ متر)، قرار دارد. نکته جالب این است که این کوه یک آهنربای قوی دارد که به آن رنگ آبی خاصی بخشیده است و به همین دلیل معمولاً قطب‌نماها و جی‌پی‌اس‌های افرادی که در این منطقه هستند را مختل می‌کند و مردم به سختی می‌توانند در آنجا مسیر خود را پیدا کنند. شاید یکی از دلایل اینکه مردم آن منطقه را خطرناک می‌دانند همین باشد.
به طور کلی، صخره‌های این منطقه ۲۰۰ متر بالاتر از بیابان و ۴۸۵ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارند. بادهای قوی از سمت شمال شرقی (پایین سمت راست) به دور صخره‌ها می‌پیچند و شن و ماسه را پخش می‌کنند و آن را در معرض تغییرات ناپایدار قرار می‌دهند.
سنگ‌های زیرین این منطقه قهوه‌ای رنگ، شن و ماسه زرد و سفید، و پوشش گیاهی سبز در کانال‌های آبیاری به همراه رسوبات و نمک‌ها آبی و سفید هستند. شناخت چشم آفریقا بسیار جالب است، اما منشا دقیق آن، همانطور که قبلاً ذکر شد، موضوع بحث‌های پرشور میان محققان و زمین‌شناسان بوده است.
با توجه به نقشه‌برداری‌های میدانی و داده‌های جوی، سنگ‌های گابروییک دو دایره متساوی را شکل می‌دهند.
دایره حلقه داخلی حدود ۲۰ متر عرض دارد و در حدود ۳ کیلومتر از مرکز این ساختار فاصله دارد. حلقه بیرونی به طور تقریبی ۵۰ متر عرض دارد و در حدود ۷ تا ۸ کیلومتر از مرکز این ساختار دورتر است.
خندق‌های موجود در چشم آفریقا معمولاً ۳۰۰ متر طول دارند و عرض آن‌ها بین ۱ تا ۴ متر است. این خندق‌ها از کربناتیت‌های بزرگی تشکیل شده‌اند که عمدتاً بدون حفره هستند. این سنگ‌های کربناتیت حدود ۹۴ تا ۱۰۴ میلیون سال پیش شکل گرفته‌اند. در قسمت شمالی سازه ریچت، یک توپک سنگی به نام کیمبرلیت و چند تپه پیدا شده که سن آن‌ها حدود ۹۹ میلیون سال است. این سنگ‌های آذرین، نشان‌دهنده یک نوع نفوذ بتونی قلیایی هستند که فعلاً چشم آفریقا را تحت تاثیر قرار داده و به وسیله آن، سنگ‌ها را بالا آورده است.
ما در واقع به ۱۰۰ میلیون سال پیش برمی‌گردیم و باید در نظر داشته باشیم که نشست و برآمدن زمین امری طبیعی است. همچنین، تغییرات ناشی از هیدروترمال روی ریولیت‌ها و گابروها و برشی که به دلیل انحلال هیدروترمال و فروپاشی ایجاد شده نیز وجود دارد.
همچنین باید بدانیم که حدود ۴۰ هزار سال پیش، دریاچه‌های بسیار بزرگی در صحرای بزرگ آفریقا وجود داشته است و هنوز هم در بعضی مواقع این منطقه رطوبت بالایی دارد. این صحرا در حال حاضر شامل ۹ کشور و مساحتی به حدود ۹ میلیون و چهارصد هزار کیلومتر مربع است و ۱۰۰ میلیون سال پیش، کاملاً زیر دریا بود. بنابراین می‌توان گفت که یکی از پدیده‌های عجیب آن یعنی چشم آفریقا موضوع مهمی است که همچنان نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.
منبع : الی گشت