“`html
بهترین نوع خاک برای گیاهان کدام است؟
معرفی بهترین خاک برای گلدان، به گزارش رضیم : شناخت انواع خاک خیلی مهم است چون گیاهان از خاک مواد غذایی خود را می‌گیرند. برای اینکه گیاهان خوب رشد کنند و سالم بمانند، چهار چیز لازم است: نور خورشید به مقدار کافی، آب، مواد مغذی مناسب و اکسیژن. اگر هر یک از این‌ها نباشد، گیاهان با مشکل مواجه می‌شوند و ممکن است بمیرند. از این چهار نکته، خاک بر سه مورد از آن‌ها یعنی آب، مواد مغذی و اکسیژن تأثیر دارد. خاک جایی است که گیاهان در آن زندگی می‌کنند، ریشه می‌زنند، و از آن آب و مواد غذایی می‌گیرند. بنابراین داشتن بهترین نوع خاک برای رشد گیاهان خیلی مهم است. خاک‌ها از نظر ترکیب و ساختار متفاوت‌اند که این تفاوت‌ها می‌تواند بر زهکشی، تراکم، سطح مواد مغذی، و موجودات زنده در خاک تأثیر بگذارد.
انواع خاک کدام است؟
شش گروه اصلی خاک وجود دارد:
1. خاک رس
خاک رس شکل چسبنده و مرطوبی دارد و بعد از خشک شدن بسیار سخت می‌شود. این نوع خاک زهکشی خوبی ندارد. در فصل بهار به آرامی گرم می‌شود و کشت کردن در آن کمی دشوار است. اما اگر بتوانید زهکشی خاک را بهتر کنید، گیاهان در آن به خوبی رشد می‌کنند چون خاک رس می‌تواند مواد مغذی زیادی داشته باشد. درختان میوه، درختان زینتی و بوته‌ها به خوبی در این نوع خاک رشد می‌کنند.
2. خاک شن
ذرات شن بزرگ و فضای زیادی بین آن‌ها وجود دارد. آب و مواد مغذی به راحتی در این خاک حرکت می‌کنند اما نمی‌توانند در آن نگه‌داشته شوند. خاک شنی به خوبی به هم متصل نمی‌شود و به همین دلیل تعداد کمی گیاه در آنجا رشد می‌کنند، همچنین خاک شنی مستعد فرسایش است. اما این نوع خاک برای نفوذ اکسیژن بسیار مناسب است. خاک شنی در بهار خیلی سریع گرم می‌شود و مواد مغذی کمتری را نگه می‌دارد که به این دلیل شسته می‌شوند. برای بهبود وضعیت آن، خاک شنی به مکمل‌های آلی و استفاده از مالچ نیاز دارد. این نوع خاک مناسب برای گیاهان مثل بوته‌ها، لاله‌ها، گل‌های زینتی، سبزیجاتی مثل هویج، جعفری و سیب‌زمینی است. همچنین کاهو، توت‌فرنگی، فلفل و گوجه‌فرنگی در خاک‌های شنی به خوبی رشد می‌کنند.
3. خاک سیلت
ذرات سیلت بزرگ‌تر از ذرات رس و کوچک‌تر از ماسه هستند. این خاک نرم و مانند صابون است و رطوبت را در خود نگه می‌دارد و معمولاً سرشار از مواد مغذی است. این نوع خاک مانند خاک رسی می‌تواند رطوبت را حفظ کند اما اکسیژن به خوبی در آن عبور نمی‌کند. این نوع خاک می‌تواند بسیار حاصلخیز باشد و در مناطقی مانند اطراف رودخانه‌ها، محصولات خوبی بدهد. اگر بتوانید زهکشی آن را مدیریت کنید، خاک بسیار مناسبی برای کشت است. معمولاً مخلوط کردن آن با مواد آلی کمک می‌کند تا کیفیت آن بهتر شود. این خاک برای درختچه‌ها و گیاهانی که رطوبت را دوست دارند مانند بید مناسب است.
4. خاک با مواده آلی (خزه) تجزیه شده یا همان پیت ماس
این خاک از خزه‌ها و گیاهانی که هنوز به‌طور کامل تجزیه نشده‌اند تشکیل شده و معمولاً رنگ آن قهوه‌ای تا سیاه است. این خاک اسفنجی شکل و سبک است و معمولاً به خوبی آب و مواد مغذی را در خود نگه می‌دارد. خاک با مواده آلی می‌تواند به گیاهان کمک کند تا بهتر رشد کنند و دارای محیطی مساعد با رطوبت مناسب باشد.
“““html
و می‌تواند مقدار زیادی آب را که معمولاً به زهکشی نیاز دارد، در خود نگه دارد. حتی در خاک‌هایی که محتوای خزه آن‌ها زیاد است ممکن است نیاز باشد کانال‌های زهکشی حفر شود. این خاک برای درختچه‌هایی مثل فندق و کاملیا، و همچنین محصولات گیاهی مانند حبوبات مناسب است و گیاهان ریشه‌ای و صیفی‌جات در این خاک‌ها به خوبی رشد می‌کنند.
5. خاک گچی
خاک گچی در مقایسه با خاک‌های دیگر دانه‌های بزرگ‌تری دارد و به طور کلی سنگی است. زهکشی آن آسان است. این خاک خاصیت قلیایی دارد که گاهی باعث کندی رشد و زرد شدن برگ‌ها در گیاهان می‌شود. این مشکل با استفاده از کودهای مناسب و تنظیم pH حل می‌شود. این خاک برای درختان، پیازها و بوته‌هایی مثل یاس بنفش و نیلوفر مناسب است و همچنین سبزیجاتی مثل اسفناج، چغندر، ذرت شیرین و کلم به خوبی در خاک‌های گچی عمل می‌کنند.
6. خاک لومی
خاک لومی، ترکیبی از شن و ماسه و گل و لای است که بافتی ریز و کمی مرطوب دارد. این ویژگی‌ها برای باغبانی، چمنزارها و درختچه‌ها ایده‌آل هستند. این خاک برای گیاهان بالارونده، بامبو، گیاهان چندساله، درختچه‌ها و بیشتر سبزیجات مناسب است و می‌تواند بهترین تولید را بین انواع خاک‌ها داشته باشد. خاک لومی دارای ساختار عالی، زهکشی خوب، توانایی حفظ رطوبت و غنی از مواد مغذی است. همچنین راحت کشت می‌شود و در بهار سریع گرم می‌شود، اما در تابستان به سرعت خشک نمی‌شود. خاک‌های لومی به طور مرتب نیاز به اضافه کردن مواد آلی دارند زیرا به طور طبیعی اسیدی هستند. بهترین خاک برای رشد مطلوب بیشتر گیاهان، لوم شنی غنی است. با این حال، خاک لومی نیاز به مدیریت دقیق دارد تا از تخلیه و خشک شدن آن جلوگیری شود. استفاده از مالچ و افزودن کمپوست و مواد مغذی آلی برای حفظ شادابی خاک ضروری است.
آزمایشات ساده برای تعیین نوع خاک
فشار دادن خاک
مشتی از خاک را بگیرید و به آرامی در مشت خود فشرده کنید. اگر خاک چسبناک و نرم باشد و وقتی رها کنید شکل خود را حفظ کند، خاک از نوع رس است. اگر خاک حالت اسفنجی داشته باشد، خاک خزه‌ای یا پیت ماس است. اگر خاک ماسه‌ای باشد، احساس ریزش و خرد شدن می‌کنید. خاک‌های لومی و لجنی بافت صافی دارند و برای مدتی شکل خود را حفظ می‌کنند.
ریختن آب روی خاک
آب را روی خاک بریزید. اگر آب سریع تخلیه شود، احتمالاً خاک شنی یا ماسه‌ای است، و در خاک‌های رسی مدت زمان بیشتری طول می‌کشد تا آب در آن فرو رود.
آزمون حلالیت
یک مشت خاک را در یک ظرف شفاف بریزید، سپس آب اضافه کنید، خوب تکان دهید و بگذارید چند ساعت بماند. خاک‌های رسی آب تیره‌ای را با لایه‌ای از ذرات در پایین باقی می‌گذارند. در خاک‌های شنی، آب کاملاً شفاف می‌ماند و بیشتر ذرات در ته ظرف می‌مانند. در خاک‌های حاوی مواد آلی (پیت ماس)، ذرات زیادی روی سطح شناور می‌شوند. آب کمی تیره خواهد بود و یک لایه نازک در پایین آن وجود دارد. خاک‌های گچی، لایه‌ای از ذرات سفید مثل ماسه در کف ظرف باقی می‌گذارند و آب رنگ خاکستری کمرنگ خواهد داشت. اگر آب شفاف باشد و ذرات لایه‌ای در ته ظرف با بهترین ذرات در قسمت بالا وجود داشته باشد، احتمالاً این خاک لومی است.
چرا خاک رس و ماسه برای کشاورزی مناسب نیست؟
گیاهان با توجه به منافذی که در بخش‌های مختلف خود مثل ساقه، ریشه و برگ‌ها دارند، به طور مداوم با محیط اطراف خود تبادل دارند. به عنوان مثال، آن‌ها آب و مواد غذایی را جذب می‌کنند و تنفس می‌کنند. به وضوح مشخص است که در خاک‌های رسی و ماسه‌ای این مشکلات وجود دارد:
“`درست است که خاک‌های رسی می‌توانند آب بیشتری را در خود نگه‌دارند، اما گیاه نمی‌تواند از تمام این آب استفاده کند. برای مثال، در خاک‌های رسی نقطه پژمردگی به حدود 35 درصد رطوبت می‌رسد، در حالی که در خاک‌های شنی این عدد زیر 10 درصد است. یعنی اگر رطوبت خاک رسی زیر 35 درصد باشد، گیاه نمی‌تواند از آن آب استفاده کند. اما در خاک‌های شنی، حتی اگر رطوبت به 7 یا 8 درصد برسد، گیاه هنوز می‌تواند آب را جذب کند.
خاک‌های رسی معمولاً سنگین و چسبنده هستند. بعد از آبیاری، تمام فضاهای داخل خاک پر از آب می‌شوند و به خاطر ویژگی‌های خاک رسی، حجم خاک نیز افزایش می‌یابد و فضاهای هوایی از بین می‌روند. این وضعیت باعث می‌شود که ریشه‌های گیاه دچار خفگی شوند. به همین دلیل، بعد از خشک شدن خاک، ترک‌های عمیقی بر روی سطح آن ایجاد می‌شود که باعث می‌شود در آبیاری بعدی مقدار زیادی آب و مواد معدنی از دست برود.
این نوع خاک‌ها هنگام شخم زدن، کلوخه‌های بزرگی ایجاد می‌کنند که به خاطر سختی آن‌ها، خرد کردنشان با وسایل کشاورزی دشوار است. اکثر این خاک‌ها خصوصیت قلیایی دارند، به جز در برخی مناطق بارانی. این ویژگی باعث می‌شود که بسیاری از عناصر نتوانند به گیاه منتقل شوند. معمولاً ریشه‌ها در این خاک‌ها به صورت سطحی رشد می‌کنند و به خوبی گسترش نمی‌یابند. این موضوع می‌تواند باعث مشکلاتی مانند سرمازدگی و گرمازدگی شود. به عنوان مثال، اگر درختانی را که در این خاک‌ها رشد کرده‌اند بیرون بیاورید، می‌بینید که نوک ریشه‌ها به سمت بالا خم شده و به طرف سطح خاک رشد می‌کنند.