آزمایش SGPT یا ALT چیست؟
آزمایش‌های عملکرد کبدی، تست‌های خونی هستند که برای تشخیص و بررسی مشکلات یا آسیب‌های کبدی استفاده می‌شوند. این آزمایشات سطح آنزیم‌ها و پروتئین‌های خاصی را در خون اندازه‌گیری می‌کنند و به آنها قبل‌تر آزمایش عملکرد کبد (LFTs) می‌گفتند. این تست‌ها به ما کمک می‌کنند تا التهاب و آسیب کبد را شناسایی کنیم و عملکرد کبد را بررسی نماییم. تست‌های آنزیمی کبد شامل ALT، AST، آلکالن فسفاتاز و تست‌های عملکرد واقعی کبد (LFTs) شامل PT، INR، آلبومین و بیلیروبین هستند.
با این مقاله از رضیم همراه باشید تا با آزمایش SGPT یا ALT آشنا شوید.
آزمایش SGPT یا ALT، که به نام تست Alanine aminotransferase معروف است
(آلانین آمینوترانسفراز) نامیده می‌شود و به نام‌های دیگر Serum glutamic-pyruvic transaminase؛ SGPT؛ Alanine transaminase؛ AST/ALT هم معروف است.
این آنزیم عمدتاً در کبد یافت می‌شود، اما مقدار کمی از آن در کلیه‌ها، قلب، ماهیچه‌ها و پانکراس نیز وجود دارد. قبلاً به ALT، سرم گلوتامیک پیروویک ترانس آمیناز (SGPT) می‌گفتند. مقدار این آنزیم در خون معمولاً کم است و برای بررسی عملکرد کبد مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تست معمولاً به همراه تست‌های دیگر از جمله AST، آلکالن فسفاتاز، لاکتات دهیدروژناز (LDH) و بیلیروبین انجام می‌شود.
ALT آنزیمی است که بیشتر در سلول‌های کبد و کلیه وجود دارد و مقادیر کمتر آن در قلب و عضلات نیز پیدا می‌شود. در افراد سالم، سطح ALT در خون بسیار پایین است. زمانی که کبد آسیب می‌بیند، ALT به خون آزاد می‌شود، حتی قبل از اینکه علائم بارزتری مانند زردی ظاهر شوند. به همین دلیل، آزمایش ALT برای تشخیص آسیب کبدی بسیار مفید است.
این آزمایش اغلب همراه با آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) یا به عنوان بخشی از پنل کبد انجام می‌شود تا به شناسایی اختلالات کبدی کمک کند. ALT و AST از مهم‌ترین تست‌ها برای تشخیص آسیب کبدی هستند، اگرچه ALT خاص‌تر از AST است. نتایج ALT معمولاً با سایر آزمایش‌ها مانند آلکالن فسفاتاز (ALP)، پروتئین تام و بیلیروبین مقایسه می‌شوند تا نوع بیماری کبدی مشخص شود.
ALT برای پایش درمان افراد مبتلا به بیماری کبدی و بررسی موثر بودن آن استفاده می‌شود و ممکن است به تنهایی یا به همراه سایر تست‌ها درخواست شود. سطح ALT در هپاتیت مزمن معمولاً خیلی بالا نمی‌رود و معمولاً کمتر از چهار برابر حد نرمال است. در هپاتیت مزمن، سطح ALT بین محدوده نرمال و کمی بالا متغیر است. در بیشتر بیماری‌های کبدی، سطح ALT بالاتر از AST است و به همین دلیل نسبت AST/ALT پایین خواهد بود. برخی استثناءها نیز وجود دارد. نسبت AST/ALT معمولاً در هپاتیت الکلی، سیروز و آسیب‌های عضلانی افزایش می‌یابد.
دلایل انجام آزمایش ALT
چون آزمایش ALT برای تشخیص مشکلات کبدی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اگر پزشک علائم بیماری‌های کبدی را در یک بیمار ببیند، درخواست این تست را می‌کند. برخی علائم بیماری‌های کبدی ممکن است شامل ضعف، خستگی، کاهش اشتها، تهوع، استفراغ، ورم یا درد شکم، زردی، ادرار تیره، مدفوع رنگ روشن و خارش باشد. پزشک ممکن است این آزمایش را به همراه سایر آزمایش‌های کبدی برای بیمار تجویز کند.
آیا برای انجام این آزمایش آمادگی خاصی لازم است؟
مواردی که می‌توانند باعث افزایش سطح AST و ALT شوند
AST: داروهای مضر برای کبد، سیروز و اعتیاد به الکل، پانکراتیت
ورزش شدید یا داشتن فعالیت بدنی سنگین می‌تواند باعث افزایش سطح آنزیم AST شود. همچنین، تزریق دارو به بافت‌های عضلانی نیز در این افزایش مؤثر است.
ALT: خوردن زیاد غذاهای فست فود ممکن است باعث افزایش خفیف سطح ALT به خاطر آسیب کبدی شود. دلایل دیگر افزایش میانگین ALT شامل انسداد مجاری صفراوی، سیروز (که معمولاً ناشی از هپاتیت مزمن یا انسداد مجرای صفراوی است) و همچنین تومور در کبد می‌باشد. آسیب به اندام‌هایی مانند عضلات قلب و اسکلتی نیز ممکن است میزان ALT را افزایش دهد. حتی ورزش سنگین یا پانکراتیت حاد ممکن است باعث افزایش سطح ALT شود.
مواردی که موجب کاهش AST و ALT می‌شود
در دوران بارداری، معمولاً سطح AST کاهش می‌یابد.
روش آزمایش
امروزه، این آزمایش‌ها با استفاده از دستگاه‌های اتوآنالایزر انجام می‌شوند. در ابتدا، نمونه خون بیمار جمع‌آوری شده و با سانتریوفیوژ سرم آن جدا می‌شود. سپس، سرم خون به دستگاه اتوآنالایزر ارسال می‌شود و با استفاده از برنامه‌ای که قبلاً تعیین شده است، مقدار دقیقAST و ALT به صورت جداگانه محاسبه می‌شود.
تفسیر نتایج
معمولاً آزمایش ALT به همراه آنزیم آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) یا به عنوان بخشی از یک پانل کبدی برای بررسی و کمک به تشخیص مشکلات کبدی درخواست می‌شود. ALT و AST از مهم‌ترین آزمایش‌ها برای تشخیص آسیب‌های کبدی محسوب می‌شوند، هرچند که ALT نسبت به AST اختصاصی‌تر است. میزان ALT معمولاً برای بررسی شدت بیماری کبدی با استفاده از نتایج آزمایش‌های دیگر مانند آلکالین فسفاتاز (ALP)، پروتئین کل و بیلیروبین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آزمایش ALT به پزشکان کمک می‌کند تا روند درمان بیماران مبتلا به بیماری‌های کبدی را پیگیری کنند و ممکن است به صورت تکی یا همراه با دیگر آزمایش‌ها درخواست شود. سطح ALT در هپاتیت مزمن معمولاً زیاد نیست و غالباً کمتر از ۴ برابر بالاترین سطح نرمال است. در این شرایط، ALT بین حد نرمال و افزایش کم متغیر است. در اکثر بیماری‌های کبدی، سطح ALT بالاتر از AST بوده و بنابراین نسبت AST/ALT پایین باقی می‌ماند. اما چند استثناء وجود دارد. نسبت AST/ALT معمولاً در هپاتیت الکلی، سیروز و آسیب‌های عضلانی افزایش می‌یابد.
AST ممکن است بعد از حملات قلبی و آسیب‌های عضلانی به طور زیادی نسبت به ALT افزایش یابد. سطح AST در هپاتیت مزمن معمولاً خیلی زیاد نیست و اغلب کمتر از ۴ برابر بالاترین سطح نرمال است. در این نوع هپاتیت، سطح AST بین حد نرمال و افزایش کم متغیر است.
اگر سوال یا نکته‌ای درباره آزمایش SGPT یا ALT دارید، لطفاً آن را در قسمت نظرات با ما و دیگر کاربران مطرح کنید.
—————————————————————————
مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی