موارد مصرف و عوارض کلسیتریول
کلسیتریول (Calcitriol) یکی از اشکال ویتامین D است که به عنوان دارویی برای افزایش سطح کلسیم خون استفاده می‌شود. اگر مقدار مشخصی از آن به صورت روزانه مصرف شود، می‌تواند از بروز شکستگی‌های استخوانی و سایر مشکلات استخوانی جلوگیری کند.
ما می‌توانیم ویتامین D را به روش‌های مختلفی به بدنمان برسانیم، اما برای فعال شدن این ویتامین در بدن، کلیه‌ها باید عملکرد خاصی داشته باشند. با این حال، کلسیتریول در قالب قرص یا کپسول نیاز به این فرایند فعال‌سازی ندارد و به همین دلیل، برای افرادی که مشکلات کلیوی دارند بسیار مفید و مناسب است.
کپسول کلسیتریول ممکن است به دلایل مختلفی برای شما تجویز شده باشد؛ مانند بیماری استخوانی به نام استئودیستروفی کلیوی یا پوکی استخوان پس از یائسگی. در هر دو مورد، کلسیتریول به جذب مواد معدنی کمک می‌کند و باعث تقویت استخوان‌ها می‌شود.
نام تجاری: D-TRIOIL
مکانیسم اثر کلسیتریول
کلسیتریول به راحتی در روده کوچک جذب می‌شود و سپس در تمام بدن پخش می‌شود و به پروتئین‌ها متصل می‌شود. نیمی از ماندگاری این دارو بعد از مصرف خوراکی بین ۲ تا ۶ ساعت است و معمولاً برای رسیدن به بالاترین غلظت خود به ۳ تا ۶ ساعت زمان نیاز دارد. اثر کپسول کلسیتریول معمولاً بین ۳ تا ۵ روز ادامه دارد و سپس در کبد و کلیه متابولیزه و از طریق صفرا و کلیه دفع می‌شود.
فارماکوکینتیک کلسیتریول
این ویتامین به سادگی از انتهای روده کوچک جذب می‌شود و نیمی از ماندگاری آن در پلاسما بین ۲ تا ۶ ساعت است. برای رسیدن به بالاترین غلظت سرمی، تقریباً ۳ تا ۶ ساعت زمان نیاز دارد و طول اثرش بین ۳ تا ۵ روز است. این ویتامین از طریق صفرا و کلیه‌ها دفع می‌شود.
مقدار و موارد مصرف کلسیتریول
در آغاز مصرف کلسیتریول، نباید به تنهایی تصمیم به مصرف آن بگیرید و باید حتماً دوز مصرفی را پزشک تعیین کند. قبل از شروع مصرف این دارو، حتماً بروشور اطلاعات دارویی آن را با دقت مطالعه کنید تا اطلاعات لازم را درباره دارو داشته باشید.
میزان مصرف این دارو برای هر فرد متفاوت است، بنابراین باید طبق دستورات پزشک عمل کنید. اگر از کپسول و قرص کلسیتریول برای درمان پوکی استخوان استفاده می‌کنید، معمولاً ۲ بار در روز باید ۲۵۰ میلی‌گرم مصرف کنید.
نحوه استفاده از دارو ابتدا با دوز کم شروع می‌شود و سپس پزشک ممکن است آن را افزایش دهد. مصرف این قرص در ساعت معین بسیار مهم است، بنابراین سعی کنید منظم مصرف کنید.
اگر در طول روز فراموش کردید دارو را مصرف کنید، پس از یادآوری آن را مصرف کنید، اما اگر زمان مصرف بعدی نزدیک است، از مصرف دوز فراموش شده صرف‌نظر کنید و فقط دوز جدید را مصرف کنید.
- به طور معمول، دوز مصرفی برای بزرگسالان ۲ قرص ۲۵ گرمی در طول روز است.
- قرص را با یک لیوان آب کامل ببلعید.
استفاده از قرص کلسیتریول برای بیمارانی که دچار راشیتیسم هستند و نمی‌توانند از داروهایی مثل ولهکلیسفرول یا ارگوکلیسفرول استفاده کنند، بسیار مناسب است. همچنین، این کپسول برای بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی می‌تواند ضعف عضلات، درد و افزایش غلظت پاراتیروئید را کاهش دهد.
مصرف کلسیتریول در دوران بارداری و شیردهی
تحقیقاتی که روی حیوانات باردار انجام شده، نشان می‌دهد که این دارو می‌تواند بر جنین تاثیراتی داشته باشد، اما هنوز هیچ مطالعه کافی روی انسان‌ها صورت نگرفته است. اگر مزایای مصرف این دارو برای زنان باردار بیشتر از مضرات آن باشد، ممکن است پزشک آن را تجویز کند.
کلسی تریول فقط در مقدار خیلی کم در شیر مادر وجود دارد، اما اثرات مصرف بیش از حد ویتامین D در نوزادان هنوز مشخص نیست. بنابراین، زنان شیرده نباید از دوزهای بالای این دارو استفاده کنند.
نکات احتیاطی در مصرف قرص کلسیتریول
قبل از مصرف این دارو، در صورت وجود شرایط زیر به پزشک اطلاع دهید:
- اگر باردار هستید (ممکن است به جنین آسیب برساند)
- اگر در زمان شیردهی هستید
- اگر داروهای دیگری (مانند داروهای گیاهی، مکمل‌ها، یا داروهای بدون نسخه) مصرف می‌کنید
- اگر میزان کلسیم در ادرارتان بالا است
- اگر به هر یک از مواد تشکیل‌دهنده این دارو حساسیت دارید
موارد منع مصرف کپسول کلسیتریول
- اگر کلسیم خون شما بالا است
- اگر میزان فسفات خون شما بالا است
- دارای بیماری استئودیستروفی کلیوی هستید
- اگر دچار هیپرویتامینوز D هستید
تداخلات دارویی کپسول کلسیتریول
تداخلات دارویی می‌توانند اثرات داروها را تغییر دهند و خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهند. یک فهرست از تمام داروهایی که استفاده می‌کنید (شامل داروهای تجویزی، بدون نسخه و گیاهی) تهیه کرده و با پزشک و داروساز خود به اشتراک بگذارید. هیچ وقت دوز دارو را بدون مشورت با پزشک تغییر ندهید یا مصرف آن را قطع نکنید.
تداخلات ممکن است عوارض جدی ایجاد کنند و همین‌طور روی کارکرد قرص تاثیر بگذارند. بنابراین مهم است که قبل از شروع مصرف این دارو، فهرستی از تمامی داروهایی که مصرف می‌کنید، تهیه کنید.
- استفاده همزمان داروی آنتی‌اسید حاوی منیزیم
- استفاده همزمان از داروهایی که مقدار زیادی کلسیم دارند
- استفاده همزمان از سایر اشکال ویتامین D
- داروهای گلیکوزیدی قلبی مانند دیگوکسین
- کورتیکواستروئیدها مانند هیدروکورتیزون و پردنیزون
- داروهای حاوی منیزیم مانند آنتی‌اسیدها
- موادی که با فسفات ترکیب می‌شوند
- قرص‌های ادراری مانند دیورتیک‌های تیازیدی مثل هیدروکلروتیازید
- ویتامین‌ها
- کتوکونازول
- فنوباربیتال
- فنی توئین
- دیژیتال
- از ترکیب کلسیتریول با سایر اشکال ویتامین D خودداری کنید.
کپسول کلسیتریول ممکن است با برخی آزمایش‌های پزشکی (مثل آزمایش کلسترول) تداخل داشته باشد و نتایج را اشتباه کند. قبل از انجام هر آزمایشی از پرسنل آزمایشگاه بپرسید که آیا این دارو را مصرف می‌کنید یا خیر.
عوارض جانبی کپسول کلسیتریول
هر دارویی می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد، اما بسیاری از افرادی که از کلسیتریول استفاده می‌کنند، هیچ مشکل خاصی ندارند. برخی عوارض ممکن است پس از مدتی از شروع دارو، خودبه‌خود برطرف شوند. اگر هر یک از این عوارض ادامه‌دار شد، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید:
- سردرد
- احساس ناخوشی و درد در شکم
- راش پوستی
- عفونت ادراری
- از دست رفتن اشتها
- کاهش وزن
- تشنگی زیاد
- تعریق
- طعم فلزی در دهان
- تکرر ادرار
اگر احساس کردید که نشانه‌هایی دارید که به نظر می‌رسد به خاطر مصرف کپسول کلسیتریول است، لطفاً با پزشک خود صحبت کنید.
مصرف بیش از حد کپسول کلسیتریول
هرگز بیش از میزان تجویز شده توسط پزشک از این دارو مصرف نکنید. اگر متوجه شدید که کسی دچار مسمومیت شده و علائمی مانند ضعف، سردرد، از دست رفتن اشتها، طعم فلزی، حالت تهوع، استفراغ، درد معده، سرگیجه، تنگی نفس، غش و ضعف را دارد، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
توصیه های مهم دارویی در مورد کلسیتریول
کلسیتریول یکی از داروهای قوی است که می‌تواند سطح کلسیم خون را افزایش دهد، که به این حالت هیپرکلسیمی می‌گویند و ممکن است باعث مشکلاتی برای فرد شود. به همین خاطر، وقتی شروع به مصرف این دارو می‌کنید، پزشک شما باید هر هفته سطح کلسیم خون شما را بررسی کند. اگر سطح کلسیم بالا برود، باید مصرف دارو را بلافاصله متوقف کنید.
- برای افرادی که مشکل کلیوی دارند، ضروری است تا سطح کلسیم را کنترل کنند.
- مدت طولانی مصرف کلسیتریول ممکن است خطر مسمومیت با این ویتامین را به همراه داشته باشد.
اگر مشکلی در قلب دارید یا تصلب شرایین دارید، بالا بودن فسفات ممکن است مشکلاتی ایجاد کند که باید با احتیاط دارو را مصرف کنید.
شرایط نگهداری کپسول کلسیتریول
دور از دسترس کودکان نگه‌دارید. دارو را در مکانی خشک و خنک و به دور از گرما و نور مستقیم نگه‌دارید.
