آشنایی با موارد مصرف قرص فروتب (2 نکته مهم)

معرفی قرص فروتب

فروتب (FEROTAB) نام تجاری دارویی به نام فروس سولفات است که برای درمان و جلوگیری از کم خونی ناشی از کمبود آهن استفاده می‌شود.

کم خونی فقر آهن، رایج‌ترین نوع کم خونی است و زمانی رخ می‌دهد که ذخایر آهن در بدن کم می‌شود. بدن برای تولید هموگلوبین که پروتئینی در گلبول‌های قرمز خون است و مسئول حمل اکسیژن از ریه‌ها به قسمت‌های مختلف بدن می‌باشد، به آهن نیاز دارد. اگر تعداد گلبول‌های قرمز یا هموگلوبین در خون کم باشد، فرد دچار کم خونی می‌شود.

به‌طور کلی، آهن در بدن انسان در گلبول‌های قرمز، مغز استخوان و کبد ذخیره می‌شود، که بیشترین مقدار آن در گلبول‌های قرمز است. آهن به شکل فریتین در سلول‌ها ذخیره می‌شود. حدود 80 درصد از آهن بدن از تخریب گلبول‌های قرمز به دست می‌آید و 20 درصد دیگر از طریق جذب غذا تامین می‌شود. تنها راه دفع آهن در زنان، قاعدگی است.

موارد مصرف فروتب

الف) درمان کمبود آهن.
ب) جلوگیری از کم خونی ناشی از کمبود آهن.

مکانیسم اثر فروتب

آهن نقش مشابهی در ساخت میوگلوبین دارد و همچنین به عنوان یک کوفاکتور برای چندین آنزیم مهم، مانند سیتوکروم، عمل می‌کند. آهن برای متابولیسم کاتکول‌آمین‌ها و عملکرد صحیح نوتروفیل‌ها نیز ضروری است.

آهن موجود در غذا یا مکمل‌ها بعد از مصرف خوراکی، به صورت آهن دو ظرفیتی از سلول‌های مخاطی عبور کرده و به ترانسفرین متصل می‌شود. در این حالت، آهن برای ساخت گلبول‌های قرمز به مغز استخوان منتقل می‌شود.

فارماکوکینتیک فروتب

• جذب: این دارو در تمام طول دستگاه گوارش جذب می‌شود، ولی قسمت عمده آن در دوازدهه و ابتدای ژوژنوم جذب می‌شود. در افراد سالم، تا حدود 10 درصد و در افرادی که دچار کم خونی ناشی از کمبود آهن هستند، تا 60 درصد آهن جذب می‌شود. مصرف غذا ممکن است جذب این دارو را تا 50-33 درصد کاهش دهد.
• پخش: آهن از طریق سلول‌های مخاطی دستگاه گوارش به خون منتقل می‌شود و بلافاصله به پروتئینی به نام ترانسفرین پیوند می‌یابد و برای کمک به ساخت هموگلوبین به مغز استخوان می‌رود. پیوند آهن به پروتئین بسیار زیاد است.
• متابولیسم: با تخریب هموگلوبین، آهن آزاد می‌شود اما ذخیره شده و دوباره در بدن استفاده می‌شود.
• دفع: افراد سالم در روز مقدار کمی آهن از دست می‌دهند. مردان و زنان یائسه حدود 1 میلی‌گرم در روز و زنان دیگر حدود 1.5 میلی‌گرم آهن از دست می‌دهند. از دست دادن آهن معمولاً از طریق ناخن‌ها، مو، مدفوع و ادرار صورت می‌گیرد و مقادیر بسیار کمی نیز از طریق صفرا و تعریق از دست می‌رود.

موارد و مقدار مصرف فروتب

الف) درمان کمبود آهن.

• بزرگسالان: 100 تا 200 میلی‌گرم آهن المنتال سه بار در روز مصرف می‌شود و بر اساس نیاز و تحمل بیمار، می‌توان مقدار آن را به تدریج تا 300 میلی‌گرم چهار بار در روز افزایش داد.
• کودکان 12-2 سال: 3 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به صورت منقسم 4 تا 3 بار در روز مصرف می‌شود.
• کودکان 6 ماه تا 2 سال: تا 6 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم در روز به صورت منقسم (4 تا 3 بار در روز) مصرف می‌شود.
• بیماران مسن ممکن است به دوز بالاتری نیاز داشته باشند.

ب) پیشگیری از کم خونی ناشی از کمبود آهن.

• بزرگسالان: به میزان 300 میلی‌گرم در روز به صورت خوراکی مصرف می‌شود.

“`html

• کودکان – مقدار mg/kg/day 5 در مقدارهای تقسیم‌شده مصرف می‌شود.

مصرف فروتب در دوران بارداری و شیردهی

گروه A: این دسته از داروها مطالعات کافی درباره زنان باردار دارند و نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که هیچ خطری برای جنین در سه‌ماهه اول بارداری وجود ندارد. به این دسته از داروها، داروهای مجاز در دوران بارداری گفته می‌شود.

مصرف فروتب در شیردهی: معمولاً به زنان شیرده مصرف مکمل‌های آهن توصیه می‌شود. هیچ عارضه جانبی خاصی تاکنون گزارش نشده است.

عوارض جانبی فروتب

فروتب یا فروس سولفات ممکن است برای برخی از افراد مناسب نباشد و ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند. در این بخش، فهرستی از این عوارض جانبی ارائه شده است.

آلرژی

فروتب ممکن است باعث واکنش آلرژیک در برخی افراد شود مثل بثورات پوستی یا خارش. همچنین ممکن است با ورم صورت و دهان و لب‌ها همراه باشد.

تغییر رنگ

یکی دیگر از عوارض جانبی این مکمل، تغییر رنگ ناخن‌ها، لب‌ها و دستان است. این مناطق ممکن است به رنگ آبی تبدیل شوند.

مدفوع تیره

مصرف فروتب ممکن است باعث تیره شدن یا تقریباً سیاه شدن مدفوع گردد. این مورد معمولاً به دلیل وجود آهن در این مکمل‌ها است.

مشکلات گلو

فروتب می‌تواند بلع غذا یا آب را دشوار کند و ممکن است باعث درد خفیف تا شدید در گلو هنگام بلع شود.

خستگی و تنگی نفس

شخص ممکن است حس خستگی همیشگی داشته باشد و در برخی مواقع خواب‌آلودگی را تجربه کند. همچنین ممکن است دچار تنگی نفس یا تنگی سینه شود.

مشکلات معده

سایر عوارض جانبی فروتب شامل سوء هاضمه، درد شدید معده و استفراغ است. فرد ممکن است خون در مدفوع داشته باشد و در صورت مصرف بیش از حد، دچار اسهال شود.

سایر مشکلات

عوارض جانبی خطرناک مانند تشنج و بی‌نظمی در ضربان قلب نیز می‌تواند ایجاد شود. همچنین ممکن است بر روی پوست اثر گذاشته و آن را رنگ پریده‌تر کند.

برای جلوگیری از بروز این مشکلات، بسیار مهم است که قبل از مصرف این دارو با پزشک مشورت کنید. پزشک را از عوارض و بیماری‌هایی که قبلاً داشتید، مطلع سازید، به ویژه اگر دچار سندرم آهن زیاد، پورفیری، آنمی همولیتیک، تالاسمی یا سابقه انتقال خون و مصرف الکل دارید، حتماً به پزشک اطلاع دهید.

تداخلات دارویی فروتب

1. اسیدآسکوربیک (ویتامین C) جذب فروتب را افزایش می‌دهد.
2. داروهای ضداسید، کلسیترامین، عصاره لوزالمعده و ویتامین E جذب سولفات فرو را کاهش می‌دهند (این داروها باید با فاصله 2-1 ساعت از یکدیگر مصرف شوند).
3. در صورت مصرف همزمان با داکسیسایکلین، ممکن است جذب فروتب دچار اختلال شود، حتی اگر زمان مصرف این دو دارو فاصله داشته باشد.

“““html

مسمومیت با فروتب و درمان

در صورت مصرف بیش از حد آهن، علائم مسمومیت ممکن است بعد از خوردن مقدار کمتر از ۶۰ تا ۲۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم بروز کنند. در دوزهای خطرناک‌تر، مانند ۲۵۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم، ممکن است مرگ رخ دهد. نشانه‌های اولیه می‌توانند شامل خواب‌آلودگی، تهوع و استفراغ، تغییر رنگ مدفوع به سبز و سپس سیاه، نبض ضعیف و سریع، فشار خون پایین، کم آبی بدن، تغییرات اسیدی خون و اغما باشند. اگر خطر مرگ از بین برود، این علائم ممکن است ظرف ۲۴ ساعت برطرف شوند.

پس از ۱۲ تا ۴۸ ساعت، ممکن است این علائم با احتقان و ورم در ریه‌ها، شوک، تشنج، عدم ادرار و تب برگردند که در برخی موارد منجر به مرگ خواهند شد.

درمان: ممکن است شامل حمایت فوری از دستگاه تنفسی و گردش خون باشد. اگر بیمار هوشیار و دارای عکس‌العمل حلقی باشد، می‌توان با استفاده از شربت ایپکا استفراغ ایجاد کرد، در غیر این صورت معده باید شسته شود. پس از استفراغ، معده با محلول یک درصد بی‌کربنات سدیم شسته می‌شود تا آهن به ترکیبی با اثر تحریک‌کنندگی کمتری تبدیل شود. با استفاده از پرتونگاری می‌توان وجود بیش از حد آهن را تشخیص داد. اگر غلظت آهن در خون بیشتر از ۳۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد، دفروکسامین برای دفع آهن تجویز می‌شود.

آسیب‌های جدی به اعضای داخلی مانند تنگی پیلور، سیروز کبدی، آسیب به سیستم عصبی مرکزی و انسداد روده می‌تواند برگشت‌ناپذیر باشد.

هشدارها درباره فروتب

1- مایعات تهیه‌شده از این دارو را می‌توان با آب میوه (به‌ویژه آب پرتقال که جذب آهن را افزایش می‌دهد) یا آب مصرف کرد. از ترکیب این دارو با شیر یا داروهای ضداسید پرهیز شود. داروهای ضداسید باید یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از فروتب مصرف شوند. برای جلوگیری از تغییر رنگ دندان‌ها، بهتر است مایعات را با نی بنوشید.
2- قرص‌های فروتب را نباید خرد کرد. در صورت عدم توانایی در بلع، مصرف داروی مایع بهتر است.
3- تحریکات گوارشی ناشی از این دارو به مقدار آهن موجود در آن بستگی دارد. مصرف آن همراه با غذا توصیه می‌شود، اگرچه ممکن است ناراحتی‌های گوارشی را افزایش دهد.
4- غذا می‌تواند جذب دارو را تا ۵۰-۳۳ درصد کاهش دهد.
5- باید عملکرد روده‌ها تحت نظر باشد.
6- آهن موجود در مکمل‌های خوراکی ممکن است رنگ مدفوع را سیاه کند که نشان‌دهنده جذب نشدن آهن است و خطرناک نیست، مگر اینکه علائم خونریزی گوارشی نیز وجود داشته باشد.
7- هموگلوبین و تعداد رتیکولوسیت‌ها در طول درمان باید پایش شود.
8- مسمومیت شدید با آهن به ویژه در کودکان ممکن است منجر به مرگ شود.
9- در بیماران با زخم معده، انتریت یا کولیت اولسراتیو تجویز نشود.
10- در بیمارانی که تحت تزریق خون هستند نیز استفاده نشود.
11- در نوزادان نارس تا وقتی که ذخایر ویتامین E کامل نشده است استفاده نشود.
12- تجویز آهن برای بیش از ۶ ماه توصیه نمی‌شود، مگر در صورت خونریزی مداوم یا منوراژی.

“`

نکات مهم در مورد فروتب

1- اگر دچار اسهال یا یبوست شدید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید تا بتوانید مقدار دارو و رژیم غذایی‌تان را تنظیم کنید. ممکن است بعد از بهبود کم خونی، تا 2 تا 4 ماه دیگر هم نیاز به مصرف آهن داشته باشید. دارو را طبق دستورات پزشک مصرف کنید.
2- اگر یک نوبت مصرف فروتب را فراموش کردید، نوبت بعدی را طبق برنامه ادامه دهید و از مصرف دوبرابر آن خودداری کنید.
3- این دارو را دور از دسترس کودکان نگه‌دارید چون ممکن است باعث مسمومیت با آهن شود.
4- رعایت یک رژیم غذایی مناسب به جلوگیری از یبوست کمک می‌کند.
5- ممکن است مصرف این دارو باعث تیره شدن رنگ مدفوع شود، که این ناشی از آهن جذب نشده است و خطری ندارد.
در سالمندان: در افراد سالخورده، یبوست ناشی از مصرف آهن شایع است. با رعایت رژیم غذایی درست می‌توان این مشکل را کاهش داد. این بیماران ممکن است به مقدار بیشتری از این دارو نیاز داشته باشند، چون کاهش ترشحات معده و فقدان اسید کلریدریک آزاد می‌تواند جذب آهن را کاهش دهد.
در کودکان: مصرف بیش از حد این دارو در کودکان می‌تواند خطرناک باشد و باید فوراً درمان شود.

مواردی که نباید از فروتب استفاده کرد

• اگر به آهن حساسیت دارید.
• اگر داروی دیگری مانند آنتی‌اسیدها، دی‌مرکاپرول، آلندرونات سدیم، فلوروکینول‌ها، تتراسایکلین‌های خوراکی، یا محصولات حاوی کلسیم مصرف می‌کنید.
• اگر به هر نوع بیماری، به‌خصوص التهاب یا زخم‌های گوارشی، هموکروماتوز، سایر انواع کم‌خونی یا دریافت خون مکرر مبتلا هستید.

چگونه فروتب را نگهداری کنیم

۱) این دارو را در دمای بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد و در جای دور از نور و رطوبت نگهداری کنید و حتماً در ظرف‌های کاملاً بسته بگذارید.
۲) دارو را از دسترس کودکان دور نگه‌دارید.
۳) از مصرف داروهای تاریخ گذشته خودداری کنید.

بیشتر بخوانید:

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله رضیم