آشنایی با موارد مصرف و عوارض آمپی سیلین (2 نکته مهم)

آشنایی با آنتی بیوتیک آمپی سیلین

آمپی سیلین (Ampicillin) یک شکل از آنتی بیوتیک است که برای درمان عفونت‌های گوارشی و ادراری استفاده می‌شود. ممکن است در ابتدا فکر کنید که این دارو همان آمپول پنی‌سیلین معروف است، اما باید بدانید که این دارو علاوه بر عملکرد مشابهی که با پنی‌سیلین دارد، به دلیل تغییرات شیمیایی‌اش می‌تواند بر روی تعدادی از باکتری‌های گرم منفی هم تاثیر بگذارد. آمپی سیلین بیشتر در درمان عفونت‌های سیستمیک، عفونت‌های حاد یا مزمن دستگاه ادراری که به ارگانیسم‌های حساس مربوط می‌شود و همچنین در درمان مننژیت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آمپی سیلین به صورت‌های مختلفی مثل کپسول، شربت و آمپول موجود است.

نام تجاری: Binotal, Amipi

موارد استفاده آمپی سیلین

1) درمان باکتری‌های حساس مثل شیگلا، سالمونلا، E. Coli، هموفیلوس، پروتئوس، نایسریا و استافیلوکوک‌های حساس به پنی‌سیلین G، استرپتوکوک و پنوموکوک.
2) عفونت‌های تنفسی و بافت نرم
3) مننژیت باکتریایی
4) سپتی‌سمی
5) عفونت‌های گوارشی و ادراری
6) عفونت‌های سوزاکی
7) آرتریت سوزاکی در مردان
8) پیشگیری از اندوکاردیت باکتریایی.

نحوه عملکرد آمپی سیلین

آمپی سیلین به یک یا چند پروتئین PBP متصل می‌شود و باعث می‌شود که باکتری‌ها نتوانند دیواره سلولی خود را بسازند. این کار باعث می‌شود که باکتری‌ها به مرور زمان از بین بروند.

خصوصیات دارویی آمپی سیلین

حدود 35 تا 50 درصد آمپی سیلین به صورت خوراکی جذب می‌شود و بعد از 1.5 تا 2 ساعت به غلظت بالای خود در خون می‌رسد. اگر به صورت تزریق عضلانی استفاده شود، یک ساعت بعد به اوج концентраسیون خود می‌رسد. زمان نیمه‌عمر دارو 1 تا 1.5 ساعت است، ولی اگر کارکرد کلیه‌ها مشکل داشته باشد، این زمان ممکن است تا 19 ساعت افزایش یابد. تقریباً 75 تا 90 درصد آمپی سیلین به صورت تغییر نیافته از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود.

دوز و نحوه مصرف آمپی سیلین

آمپی سیلین خوراکی

بزرگسالان:

• مقدار مصرف این دارو به صورت خوراکی 0.25 تا 1 گرم هر 6 ساعت است و بهتر است نیم ساعت قبل از غذا مصرف شود.
• برای درمان سوزاک، 2 تا 3.5 گرم دارو به همراه 1 گرم پروبنسید در یک نوبت مصرف می‌شود. برای درمان عفونت مجاری ادرار، 500 میلی گرم هر 8 ساعت مصرف می‌شود.

کودکان:

• مقدار مصرف در کودکان زیر 10 سال، نصف مقدار مصرف بزرگسالان است.

آمپی سیلین تزریقی

بزرگسالان:

• مقدار مصرف آمپی سیلین از طریق تزریق عضلانی یا وریدی 500 میلی گرم هر 4 تا 6 ساعت است که برای درمان مننژیت بیشتر خواهد بود.
• در درمان مننژیت، مقدار 2 گرم هر 4 ساعت به مدت 5 روز به صورت وریدی تزریق می‌شود (مدت درمان برای مننژیت لیستریایی 10 تا 15 روز است).
• برای درمان اندوکاردیت، 2 گرم هر 6 ساعت مصرف می‌شود و در صورت لزوم می‌توان تا 2 گرم هر 4 ساعت افزایش داد.

کودکان:

• مقدار مصرف آمپی سیلین به صورت تزریقی در کودکان زیر 10 سال نصف مقدار بزرگسالان است.
• برای درمان مننژیت لیستریایی نوزادان، مقدار 50-100 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن هر 6 ساعت و برای کودکان 3 ماهه تا 12 ساله، 100 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن هر 6 ساعت تجویز می‌شود.

الف) عفونت‌های سیستمیک، عفونت‌های حاد و مزمن مجاری ادرار ناشی از ارگانیسم‌های حساس.

• برای بزرگسالان: مقدار 4 گرم در روز به صورت خوراکی، در مقادیر تقسیم شده (هر 6 ساعت)، یا به صورت تزریق عضلانی یا وریدی با مقدار 12-2 گرم در روز به صورت تقسیم شده (هر 6-4 ساعت) مصرف می‌شود.
• برای کودکان با وزن کمتر از 40 کیلوگرم: به صورت خوراکی 25-100 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز به صورت تقسیم شده (هر 6 ساعت)، یا به صورت تزریق عضلانی یا وریدی، 100-200 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن به مدت 3 روز و سپس با دوز قبلی به صورت تقسیم شده (هر 6 ساعت) تجویز می‌شود.

ب ـ مننژیت.

• برای بزرگسالان: به صورت تزریق وریدی، 14-8 گرم در روز به مدت 3 روز، و سپس به صورت تزریق عضلانی، 14-8 گرم در روز در مقادیر تقسیم شده (هر 4-3 ساعت) مصرف می‌شود.
• برای کودکان 2 ماهه تا 12 سال: به صورت تزریق وریدی، 200-400 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز به مدت 3 روز، و سپس به صورت تزریق عضلانی، تا 300 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز، در مقادیر تقسیم شده (هر 4 تا 6 ساعت) تجویز می‌شود. آمپی‌سیلین ممکن است همراه با کلرامفنیکل نیز مصرف شود که به نتیجه کشت بستگی دارد.
• برای نوزادان بالای یک هفته: 50 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از طریق تزریق وریدی هر 8 ساعت (برای وزن کمتر از 2 کیلوگرم) یا هر 6 ساعت (برای وزن بالاتر از 2 کیلوگرم) تجویز می‌شود.
• برای نوزادان زیر یک هفته: 75-50 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از طریق تزریق وریدی هر 12 ساعت (برای وزن کمتر از 2 کیلوگرم) یا هر 8 ساعت (برای وزن بالاتر از 2 کیلوگرم) تجویز می‌شود.

پ ـ سوزاک ساده.

• برای بزرگسالان: به صورت خوراکی، 3-5 گرم همراه با یک گرم پروبنسید به صورت یکبار مصرف تجویز می‌شود.

مصرف در نارسایی کلیه

• اگر کلیرانس کراتینین برابر یا کمتر از 10 میلی‌لیتر در دقیقه باشد، فاصله‌های مصرف باید به هر 12 ساعت افزایش یابد.

ت) مننژیت استرپتوکوکی گروه B در نوزادان.

• برای نوزادان بالای 7 روز: 300 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم در روز از طریق وریدی در 4 تا 6 دوز تقسیم شده مصرف می‌شود.
• برای نوزادان 7 روزه و کوچکتر: 200 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم در روز در 3 دوز تقسیم شده از طریق وریدی تجویز می‌گردد.

ث) پروفیلاکسی اندوکاردیت باکتریایی قبل از اقدامات دندانپزشکی یا دستکاری‌های خفیف ریوی.

• برای بزرگسالان: 2 گرم به صورت وریدی یا عضلانی، 30 دقیقه قبل از انجام دستکاری تجویز می‌شود.
• برای کودکان: 50 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از طریق وریدی یا عضلانی، 30 دقیقه قبل از انجام دستکاری مصرف می‌شود.

ج) درمان اندوکاردیت انتروکوکی.

• برای بزرگسالان: 12 گرم در روز از طریق انفوزیون مداوم وریدی یا در 6 دوز تقسیم شده همراه با جنتامایسین به مدت 4 تا 6 هفته مصرف می‌شود.

چ) پروفیلاکسی عفونت استرپتوکوکی گروه B در نوزادان.

• 2 گرم به صورت وریدی حداقل 4 ساعت قبل از زایمان به مادر تزریق شده و سپس 1-2 گرم هر 4 تا 6 ساعت تا زمان زایمان تجویز می‌گردد.

“““html

روش مصرف آمپی سیلین

برای اینکه آمپی سیلین بهتر جذب شود، باید آن را با معده خالی بخورید. یعنی حدود یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا بخورید. بهتر است آمپی سیلین را در زمان‌های مساوی در طول روز مصرف کنید تا سطح دارو در خون و ادرار ثابت بماند. برای مثال، اگر باید روزی ۴ بار آمپی سیلین مصرف کنید، باید بین هر بار ۶ ساعت فاصله باشد (مثلاً ساعت ۱۲ ظهر، ۶ عصر، ۱۲ شب و ۶ صبح). اگر این برنامه با خواب یا کاری که دارید تداخل دارد، از پزشک‌تان کمک بگیرید تا یک برنامه بهتر پیدا کنید. مهم است که دارو را به موقع و کامل مصرف کنید، حتی اگر احساس بهبودی کردید.

اگر قبل از تمام شدن دارو، مصرف آن را قطع کنید، ممکن است علائم دوباره برگردند. اگر یک نوبت از دارو را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. البته، اگر به زودی نوبت بعدی شما می‌رسد، به برنامه عادی خود برگردید و مقدار دارو را دو برابر نکنید.
موارد احتیاط در مصرف آمپی سیلین

اگر یکی از موارد زیر را دارید، قبل از مصرف آمپی سیلین پزشک‌تان را مطلع کنید:

• آیا به هر نوع ماده غذایی، نگهدارنده‌ها، رنگ‌های خوراکی یا داروها به ویژه آنتی‌بیوتیک‌ها (پنی‌سیلین‌ها) حساسیت دارید؟
• آیا باردار هستید یا به نوزاد شیر می‌دهید؟
• آیا داروهای دیگری مصرف می‌کنید؟ به ویژه داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (مثل ایبوپروفن و آسپیرین)، رقیق‌کننده‌های خون (مثل وارفارین)، قرص‌های ضدبارداری حاوی استروژن، داروهای نقرس (مثل پروبنسید، آلوپورینول)، متوترکسات یا دیگر آنتی‌بیوتیک‌ها (مثل آمینوگلیکوزیدها، اریترومایسین، تتراسایکلین).
• آیا سابقه مشکل خونریزی، زخم معده، هموفیلی، کمبود پلاکت، مونونوکلئوز عفونی، التهاب روده بزرگ مرتبط با آنتی‌بیوتیک یا بیماری کلیوی دارید؟

عوارض جانبی آمپی سیلین

هر دارویی می‌تواند عوارض جانبی هم داشته باشد. این عوارض ممکن است در همه افراد رخ ندهند، اما اگر هر یک از موارد زیر را داشتید، لطفاً با پزشک‌تان مشورت کنید:
از جمله عوارض جانبی آمپی سیلین می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• CNS: تشنج (در دوزهای بالا)
• GI: اسهال، تهوع، استفراغ
• GU: نفریت بینابینی حاد
• Hema: آنمی، لوکوپنی، ائوزینوفیلی
• Others: واکنش حساسیتی (راش، کهیر، لرز، تب، ورم، آنافیلاکسی)

توجه: در صورت بروز هرگونه واکنش حساسیتی یا عوارض جانبی جدی، مصرف دارو باید فوراً متوقف شود.

تداخلات دارویی آمپی سیلین

اگر آمپی سیلین را به همراه آمینوگلیکوزیدها مصرف کنید، ممکن است اثرات مشترکی بر روی برخی باکتری‌ها داشته باشد. اما این داروها در صورت مخلوط شدن اثر خود را از دست خواهند داد.

• به نظر می‌رسد مصرف همزمان با آلوپورینول باعث افزایش خطر بروز بثورات پوستی ناشی از هر یک از این دو دارو می‌شود.
• استفاده همزمان با کلاوولانات (clavulanate) اثرات ضد باکتری آمپی سیلین را افزایش می‌دهد، زیرا کلاوولانیک اسید یک مهارکننده بتا – لاکتاماز است.
• مقادیر زیاد از پنی‌سیلین‌ها می‌تواند تداخل‌ ایجاد کند.

“““html

تأثیر آمپی‌سیلین بر آزمایش‌های تشخیصی

ممکن است نتایج آزمایش‌های گلوکز که با سولفات مس اندازه‌گیری می‌شوند (مثل آزمون بندیکت یا کلینی) را تغییر دهد. در این شرایط، برای تعیین میزان گلوکز ادرار، باید از روش گلوکز اکسیداز استفاده کنیم. همچنین ممکن است به‌طور کاذب غلظت سرمی آمینوگلیکوزیدها را کاهش دهد.

مصرف آمپی‌سیلین در بارداری و شیردهی

• بهتر است در دوران بارداری و شیردهی از آمپی‌سیلین استفاده نشود.
• آمپی‌سیلین در بارداری جزو داروهای گروه B محسوب می‌شود.
• داروهای گروه B نشان می‌دهند که در مطالعات بر روی حیوانات باردار خطری برای جنین ندارد، اما در مورد زنان باردار در سه ماهه اول بارداری مطالعات کافی انجام نشده است.
• آمپی‌سیلین به سرعت در شیر مادر ترشح می‌شود و بی‌خطر بودن آن در دوران شیردهی ثابت نشده است، بنابراین باید با احتیاط مصرف شود.

هشدارها در مورد مصرف آمپی‌سیلین

در افرادی که مشکلات کلیوی دارند، در بیمارانی که به تب گلاندولار یا لوسمی لنفاتیک مزمن مبتلا هستند، و کسانی که سابقه بیماری‌های گوارشی به ویژه کولیت وابسته به آنتی بیوتیک دارند، باید این دارو با احتیاط تجویز شود.

موارد منع مصرف آمپی‌سیلین

اگر قبلاً به پنسیلین‌ها آلرژی داشته‌اید نباید آمپی‌سیلین مصرف شود.

نکات مهم در ارتباط با مصرف آمپی‌سیلین

1. آمپی‌سیلین معمولاً در نوزادان و کودکان برای درمان مننژیت تجویز می‌شود.
2. غذا ممکن است جذب آمپی‌سیلین را مختل کند، بنابراین بهتر است کپسول را با معده خالی (یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا) با یک لیوان آب مصرف کنید.
3. این دارو برای افرادی که حساسیت شدید به آن دارند منع مصرف دارد.
4. افراد با اختلالات کلیوی یا مبتلا به آسم باید این دارو را با احتیاط مصرف کنند.
5. آمپی‌سیلین تأثیر داروهای ضد بارداری خوراکی را کاهش می‌دهد.
6. بهتر است در دوران بارداری و شیردهی از این دارو استفاده نشود و در صورت نیاز با نظر پزشک مصرف گردد.
7. هنگام مصرف آمپی‌سیلین بهتر است از روش‌های غیر هورمونی برای جلوگیری از بارداری استفاده شود.
8. اگر یک نوبت مصرف را فراموش کردید، به محض اینکه به یاد آوردید آن را مصرف کنید، اما اگر نزدیک نوبت بعدی‌تان هستید، به برنامه معمول خود بازگردید و مقدار را دو برابر نکنید.
9. در صورت بروز تورم لب‌ها و اطراف چشم‌ها، جوش‌های پوستی، کهیر، تب ناگهانی، تپش قلب سریع یا مشکلات تنفسی، بلافاصله دارو را قطع کرده و با اورژانس تماس بگیرید.
10. حتی اگر احساس بهبودی کردید، تمام داروی تجویز شده را تا پایان استفاده کنید تا از عود بیماری جلوگیری کنید.
11. پس از تهیه سوسپانسیون آمپی‌سیلین، دارو را در یخچال نگهداری کنید.
12. این دارو در صورت وجود سابقه آلرژیک به پنسیلین‌ها نباید مصرف شود.

توصیه‌ها و مراقبت‌های پرستاری درباره آمپی‌سیلین

• محلول تزریقی آمپی‌سیلین باید حداکثر تا یک ساعت پس از تهیه آن تزریق شود.

“““html

• تزریق سریع این دارو ممکن است باعث تشنج در بیمار شود. بنابراین برای جلوگیری از این مشکل، تزریق را به آرامی انجام دهید.
• این دارو نباید با داروی دیگری ترکیب شود.
• اگر دارو را برای مدت طولانی مصرف می کنید، بهتر است عملکرد کلیه، کبد و خون شما به صورت دوره‌ای مورد بررسی قرار گیرد.
• به بیمار آموزش دهید که داروهای ضد باکتری مانند آمپی سیلین تنها برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده شوند و برای عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی به کار نروند.

شرایط نگهداری آمپی سیلین

• سوسپانسیون خوراکی آمپی سیلین را می‌توان تا 14 روز در یخچال نگهداری کرد. از یخ زدن آن جلوگیری کنید.
• کپسول و ویال آمپی سیلین باید در دمای بین 15 تا 30 درجه سانتی‌گراد نگهداری شوند.



بیشتر بخوانید:

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله رضیم