افاویرنز چیست و چرا تجویز می‌شود؟
افاویرنز (efavirenz) که با نام‌های تجاری Atripla یا Truvada نیز شناخته می‌شود، یک داروی ضد ویروسی است که به جلوگیری از تولید مثل ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) در بدن کمک می‌کند. این دارو پیشروی عفونت HIV را کاهش می‌دهد، اما درمان قطعی این بیماری نیست.
ویروس HIV سلول‌های CD4 بدن را از بین می‌برد. این سلول‌ها نوعی از سلول‌های سفید خونی هستند که برای محافظت از بدن در برابر عفونت‌ها بسیار مهم‌اند. اگر HIV درمان نشود، به تدریج سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند و در نتیجه بدن نمی‌تواند به خوبی در برابر باکتری‌ها، ویروس‌ها و دیگر میکروب‌ها دفاع کند.
افاویرنز جزو یک دسته از داروهای ضد ویروسی به نام مهارکننده‌های ترنس کریپتاز معکوس غیر نوکلئوزیدی قرار می‌گیرد. این دارو معمولاً به همراه سایر داروهای ضد رترو ویروسی به عنوان درمان ترکیبی تجویز می‌شود. استفاده همزمان از چند داروی ضد رترو ویروسی معمولاً اثرگذاری بیشتری دارد و خطر مقاومت ویروس به داروها را هم کاهش می‌دهد.
افاویرنز با کاهش تکثیر ویروس در خون، پیشروی عفونت HIV را کاهش می‌دهد. این کار به تقویت سیستم ایمنی کمک کرده و خطر ابتلا به عفونت‌های ناشی از HIV را پایین می‌آورد. پزشکان حرفه‌ای معمولاً این دارو را تجویز می‌کنند.
مکانیسم اثر افاویرنز
این دارو با مهار ترنس کریپشن RNA ویروس و تبدیل آن به DNA، میزان ویروس HIV در خون را کاهش می‌دهد و تعداد لنفوسیت‌های CD4 را افزایش می‌دهد.
فارماکوکینتیک افاویرنز
این دارو بیش از 99% به پروتئین‌های پلاسما متصل می‌شود و در مایع مغزی-نخاعی نیز توزیع می‌گردد. متابولیسم افاویرنز توسط سیستم P450 کبد صورت می‌گیرد (CYP3A4, CYP2B6). نیمه عمر این دارو حدود 52-76 ساعت است و مصرف غذای چرب می‌تواند تا 50% جذب آن را افزایش دهد.
نکاتی که قبل از مصرف افاویرنز باید در نظر گرفته شود
بعضی داروها ممکن است در شرایط خاص تجویز نشوند و برخی دیگر تنها در صورتی که نیاز به درمان مکمل باشد تجویز می‌شوند. بنابراین، بهتر است پیش از مصرف افاویرنز، پزشک شما در مورد موارد زیر مطلع باشد:
- در صورتی که قصد بچه‌دار شدن دارید یا باردار هستید و یا در حال شیردهی به نوزاد خود هستید.
- اگر دچار مشکلات کبدی یا کلیوی هستید.
- اگر سابقه مشکلات ذهنی داشته‌اید.
- اگر تا به حال دچار تشنج شده‌اید و یا به پورفیری (اختلال خونی نادر) مبتلا هستید.
- اگر به دارویی خاص حساسیت دارید.
اگر در حال حاضر دارویی مصرف می‌کنید، بهتر است پزشک شما از آن مطلع باشد. این شامل تمام داروهایی است که برای شما تجویز شده یا حتی داروهای طبیعی و مکمل‌هایی که استفاده می‌کنید.
مصرف افاویرنز در دوران بارداری و شیردهی
این دارو ممکن است برای جنین مضر باشد، بنابراین اگر باردار هستید یا قصد بچه‌دار شدن دارید، هرگز نباید از آن استفاده کنید. زنان مبتلا به HIV یا AIDS نباید به نوزاد خود شیر بدهند زیرا این ویروس ممکن است از طریق شیر به نوزاد منتقل شود.
تداخلات دارویی افاویرنز
- اگر این دارو با آمپرناویر، کلاریترومایسین، ایندیناویر، لوپی ناویر یا ریتوناویر مصرف شود، ممکن است سطح پلاسمایی افاویرنز کاهش یابد.
- اگر همراه با ریفامپین و فنوباربیتال مصرف شود، ممکن است کلیرنس افاویرنز افزایش یابد و سطح پلاسمایی آن کاهش یابد.
- در صورت مصرف همزمان قرص‌های ضد بارداری با این دارو، به دلیل کاهش اثر آنها، لازم است از یک روش دیگر جلوگیری از بارداری استفاده شود.
“`html
- این دارو برای جلوگیری از بارداری نیز کاربرد دارد.
- اگر این دارو با واریکونازول استفاده شود، سطح پلاسمایی واریکونازول کاهش یافته و میزان افاویرنز افزایش می‌یابد.
- زمانی که این دارو با وارفارین مصرف شود، ممکن است سطح وارفاین تغییر کند، بنابراین باید آزمایش INR را کنترل کرد.
عوارض جانبی احتمالی داروی افاویرنز
تمام داروها می‌توانند در کنار اثرات مثبت خود عوارض نامطلوبی به همراه داشته باشند، ولی همه افراد این عوارض را تجربه نمی‌کنند. معمولاً بدن با گذر زمان به داروی جدید عادت می‌کند و این علائم از بین می‌روند. اما اگر علائم زیر ادامه پیدا کردند یا آزاردهنده شدند، بهتر است با پزشک مشورت کنید. تقریبا از هر ۱۰ نفری که افاویرنز مصرف می‌کنند، یک نفر ممکن است عوارض زیر را تجربه کند:
- کهیرهای خارش دار (معمولاً در هفته اول): اگر این کهیرها شدید هستند، به سرعت به پزشک اطلاع دهید.
- اسهال: آب زیاد بنوشید تا آب از دست رفته جبران شود.
- احساس کسالت و درد شکم: غذاهای ساده بخورید و از غذاهای چرب و تند پرهیز کنید. اگر این موارد شدید شدند یا ادامه پیدا کردند، به پزشک بگویید.
- سردرد: از پزشک بخواهید که مسکن مناسب برای شما تجویز کند.
- خستگی و ضعف: در این زمان رانندگی و کار با ابزار را ترک کنید.
- اضطراب و افسردگی: با پزشکتان مشورت کنید.
- اختلالات خواب و کاهش تمرکز: این علائم معمولاً پس از یک هفته بهبودی می‌یابند.
- تغییر در نتایج آزمایش‌های خون: پزشک بررسی خواهد کرد.
اگر علائم جدیدی دارید که فکر می‌کنید به خاطر مصرف افاویرنز است، حتماً با پزشک صحبت کنید.
نحوه نگهداری داروی افاویرنز
- تمام داروها را دور از دسترس کودکان نگه دارید.
- دارو را در مکانی خنک و خشک و دور از گرما و نور مستقیم آفتاب نگهداری کنید.
بیشتر بخوانید:
سایت رضیم
“`