“`html
علائم کم خونی چیست؟ + ۱۴ علائم شایع کم‌خونی فقر آهن
کم خونی یا آنمی فقر آهن زمانی اتفاق می‌افتد که بدن به اندازه کافی آهن ندارد. این ماده معدنی برای ساخت هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را به خون انتقال می‌دهد) و تولید سلول‌های قرمز خون الزامی است. وقتی هموگلوبین به اندازه کافی تولید نشود، بافت‌ها و ارگان‌ها به اکسیژن کافی دسترسی نخواهند داشت و این موضوع می‌تواند باعث کاهش کیفیت زندگی فرد مبتلا شود.
خستگی، ضعف، رنگ پریدگی پوست، ضربان قلب نامنظم، تنگی نفس، سرگیجه، درد قفسه سینه و سوء‌تغذیه در دست و پا از نشانه‌های رایج کم‌خونی در آقایان به شمار می‌روند.
هرچند انواع مختلفی از کم خونی وجود دارد، اما رایج‌ترین نوع آن کم خونی فقر آهن است که میلیون‌ها نفر در ایران از آن رنج می‌برند. علائم این نوع کم خونی به شدت آن، سن و وضعیت کلی سلامت فرد بستگی دارد. در موارد خفیف، ممکن است علائم مشخص نباشند، اما در بسیاری از وضعیت‌ها، این علائم قابل توجه هستند و شناخت آن‌ها می‌تواند به تشخیص این بیماری کمک کند. به طور کلی علائم کم خونی شامل موارد زیر است:
خستگی زیاد
رنگ پریدگی پوست
تنگی نفس
سردرد
تپش قلب
خشکی پوست و مو
التهاب و تورم دهان و زبان
بی‌قراری پاها
ناخن‌های بدشکل
تمایلات غذایی عجیب
سردی دست و پا
احساس افسردگی
کاهش اشتها
ابتلا به عفونت
در ادامه، مهم‌ترین علائم کم خونی را به تفصیل توضیح خواهیم داد.
علائم کم خونی
۱. خستگی زیاد و غیرطبیعی
خستگی زیاد و بی‌حالی در طول روز یکی از شایع‌ترین نشانه‌های کم‌خونی فقر آهن است. در این نوع کم خونی، به دلیل کمبود آهن، مغز استخوان نمی‌تواند به اندازه کافی هموگلوبین بسازد. وقتی هموگلوبین کم باشد، تولید سلول‌های قرمز خون نیز کاهش می‌یابد و در نتیجه اکسیژن‌رسانی خون به بدن به خطر می‌افتد.
بدین ترتیب، اگر اکسیژن کافی به عضلات، مغز و قلب نرسد، سطح انرژی بدن پایین می‌آید و فرد دچار خستگی مفرط و مداوم می‌شود. تشخیص تفاوت بین خستگی ناشی از کار و خستگی ناشی از کم‌خونی تا حدی دشوار است، اما خستگی کم‌خونی معمولاً با علائمی مانند ضعف، تحریک‌پذیری و عدم تمرکز همراه است.
۲. پوست رنگ‌پریده
رنگ پریدگی پوست به این معنی است که رنگ طبیعی پوست فرد از بین رفته و به زردی رفته است. رنگ پوست صورت تا حدی به جریان خون در عروق خونی زیر پوست وابسته است. رنگ قرمز خون به هموگلوبین مربوط می‌شود و وقتی هموگلوبین به اندازه کافی تولید نشود، تعداد سلول‌های قرمز کاهش می‌یابد و در نتیجه جریان خون زیر پوست هم کم می‌شود.
این کاهش خون‌رسانی باعث تغییر تدریجی رنگ پوست می‌شود که در افراد مبتلا به کم‌خونی کاملاً قابل مشاهده است. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهند که رنگ‌پریدگی می‌تواند در تمام بدن یا فقط در نواحی خاص مانند صورت، لثه‌ها، داخل لب‌ها یا پلک و ناخن‌ها دیده شود. رنگ‌پریدگی معمولاً یکی از اولین نشانه‌هایی است که پزشکان از آن به کم‌خونی پی می‌برند.
برای تأیید تشخیص اولیه، آزمایش‌های خون نیز انجام می‌شود. یکی از نواحی که به خوبی نشان‌دهنده علائم رنگ‌پریدگی است، سطح داخلی پلک پایین است. اگر در مقابل آینه پلک پایین را کمی بکشید، متوجه می‌شوید که در حالت طبیعی رنگ آن قرمز است، اما در فرد مبتلا به کم‌خونی رنگ قرمز به صورتی کمرنگ یا حتی زرد تغییر می‌یابد.
۳. تنگی نفس
همان‌طور که گفته شد، هموگلوبین پروتئینی است که در سلول‌های قرمز خون قرار دارد و وظیفه انتقال اکسیژن را دارد. اگر به خاطر کم‌خونی فقر آهن، سطح هموگلوبین خون کم شود، به همان نسبت سطح اکسیژن خون هم کاهش می‌یابد. این عارضه باعث می‌شود که عضلات…
“`
شما ممکن است نتوانید به اندازه کافی اکسیژن برای انجام کارهای روزمره مانند پیاده‌روی دریافت کنید.
به همین دلیل بدن برای اینکه بتواند اکسیژن کافی را به عضلات برساند، سرعت تنفس و جذب اکسیژن از ریه‌ها را بالا می‌برد. نتیجه این کار نفس نفس زدن‌های مکرر و زیاد است. اگر احساس می‌کنید که هنگام انجام کارهایی مثل بالا رفتن از پله‌ها، ورزش یا حتی پیاده‌روی زودتر از حد معمول نفس‌تان می‌گیرد، ممکن است دچار کم‌خونی شده باشید.
۴. سردرد
کم‌خونی در دوران قاعدگی ممکن است باعث سردرد، به ویژه در زنان و دختران شود. محققان معتقدند که پایین آمدن آهن بر روی عملکرد دوپامین و هورمون استروژن تاثیر می‌گذارد. البته مردان نیز ممکن است دچار سردرد ناشی از کم‌خونی شوند، اما این عارضه در زنان شایع‌تر است.
۵. تپش قلب
به دلیل نبود اکسیژن کافی در خون، قلب افرادی که دچار کم‌خونی هستند، ناچار است برای تأمین اکسیژن اعضای بدن سخت‌تر کار کند. این افزایش فعالیت فشار بیشتری به ماهیچه‌های قلب وارد می‌کند و ممکن است باعث تپش قلب، ضربان سریع و حتی بی‌نظمی در ضربان قلب (آریتمی) شود. در موارد شدید کم‌خونی، افراد در معرض بیماری‌های قلبی مانند نارسایی قلبی و بیماری‌های عروق کرونر قرار دارند.
۶. خشکی پوست و مو
کم‌خونی به دلیل کمبود آهن موجب کاهش سطح هموگلوبین در خون می‌شود و این موضوع باعث می‌شود که اکسیژن به فولیکول‌های مو به خوبی نرسد. زمانی که مو و پوست اکسیژن کافی ندارند، به سمت خشکی پیش می‌روند. این موضوع می‌تواند منجر به نازک شدن و در نهایت ریزش مو شود.
۷. التهاب و تورم دهان و زبان
پزشکان می‌توانند از طریق بررسی وضعیت داخل دهان به وجود کم‌خونی پی ببرند. نشانه‌هایی مانند تورم، التهاب، تغییر رنگ و گاهی تغییر بافت داخل دهان می‌تواند از علائم کم‌خونی باشد. این تغییرات شامل:
- خشکی دهان
- احساس سوزش در دهان
- به وجود آمدن شکاف‌های قرمز و دردناک در اطراف دهان
- زخم‌های دهانی
۸. پاهای بی‌قرار
شاید اصطلاح سندرم پای بی‌قرار را قبلاً شنیده باشید و دانستن آن برای شما جالب باشد. یکی از مشکلاتی که کمبود آهن در بدن می‌تواند ایجاد کند، سندرم پاهای بی‌قرار است. در این حالت، فرد در زمان استراحت احساس می‌کند که باید پاهایش را تکان دهد و ممکن است درد و گرفتگی در پاها را هم تجربه کند. این عارضه به ویژه در شب بدتر می‌شود و می‌تواند منجر به مشکلات خواب و خستگی مزمن در طول روز شود. افراد مبتلا به کم‌خونی آهن، شش برابر بیشتر از دیگران در معرض این مشکلات قرار دارند.
۹. بدشکلی ناخن‌ها
یکی از علامت‌های کمتر شایع کم‌خونی، ناخن‌های شکننده و چنگالی است که به آن کویلونیشیا نیز گفته می‌شود. در مراحل اولیه کم‌خونی، ناخن‌ها معمولاً شکننده می‌شوند و به راحتی آسیب می‌بینند. در مراحل پیشرفته‌تر، ناخن‌ها به حالت چنگالی درمی‌آیند و مرکز ناخن فرو می‌رود و لبه‌ها برجسته‌تر می‌شوند. البته این عارضه نادر است و تنها در ۵ درصد موارد کم‌خونی فقر آهن دیده می‌شود.
۱۰. ویارهای عجیب
علاقه به خوردن چیزهایی مثل یخ، خاک، کاغذ و گچ، می‌تواند از نشانه‌های کمبود آهن در بدن باشد. زنان باردار هم ممکن است به چنین علائمی دچار شوند.
۱۱. احساس افسردگی
کاهش آهن در بدن با کاهش اکسیژن و عملکرد مغز رابطه مستقیم دارد. عدم تامین اکسیژن کافی به مغز به مشکلاتی چون افسردگی می‌انجامد. زنان بارداری که دچار کم‌خونی فقر آهن هستند، در معرض افسردگی بارداری یا افسردگی بعد از زایمان قرار دارند.
۱۲. دست و پای سرد
سرد شدن دست و پا در افراد مبتلا به کم‌خونی به خاطر کمبود اکسیژن در رگ‌های این نواحی است. این مشکل می‌تواند باعث شود که این افراد بیشتر از سایرین به سرما حساس شوند و بیشتر تحت تأثیر هوای سرد قرار گیرند.
۱۳. ابتلای مکرر به بیماری‌های عفونی
آهن یکی از مواد ضروری برای بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن است. وقتی میزان آهن در بدن پایین باشد، سیستم ایمنی ضعیف‌تر می‌شود و این موضوع باعث می‌شود که بدن نسبت به بیماری‌های عفونی آسیب‌پذیرتر گردد.
۱۴. کم بودن اشتها
وقتی آهن در بدن کم باشد، هورمونی به نام گرلین که مسئول تنظیم اشتها است، کاهش می‌یابد. این کاهش باعث می‌شود فرد کمتر احساس گرسنگی کند و در نتیجه کالری کمتری دریافت کند.
طبق گفته‌ی وب‌سایت mayoclinic، عوامل خطر اصلی برای کم‌خونی شامل موارد زیر است:
رژیم غذایی نامتعادل که ویتامین‌ها و مواد معدنی کافی ندارد
مشکلات روده‌ای
بیماری‌های مزمن مانند سرطان یا نارسایی کلیه
سابقه خانوادگی کم‌خونی
سن؛ افراد بالای ۶۵ سال بیشتر در خطر هستند.
آیا علائم کم‌خونی در مردان با علائم کم‌خونی در زنان تفاوت دارد؟
بطور کلی، زنان بیشتر از مردان به کمبود آهن دچار می‌شوند زیرا در زمان قاعدگی مقداری از آهن بدن خود را از دست می‌دهند. بارداری و زایمان نیز می‌توانند باعث کمبود آهن شوند. علائم کم‌خونی وابسته به دلیل و شدت آن متفاوت است، و به طور کلی علائم در زنان و مردان مشابه است. کم‌خونی ممکن است در ابتدا خیلی خفیف باشد و فرد متوجه آن نشود، اما با افزایش شدت کم‌خونی، علائم به مرور بدتر می‌شود. بسته به دلایل مختلف کم‌خونی، ممکن است علائم زیر در مردان و زنان دیده شود:
خستگی
ضعف
رنگ پریدگی پوست
ضربان قلب نامنظم
تنگی نفس
سرگیجه یا سبک‌سر شدن
درد در قفسه سینه
دست و پای سرد
سردرد
منبع : هومکا