قرص برنج (که در عطاری‌ها به فروش می‌رسد) در چند سال اخیر مانند مرگ موش در میان مردم شناخته شده است. اخبار مربوط به مرگ افرادی که به دلیل استفاده از این قرص جان خود را از دست می‌دهند، به شدت گسترش یافته است.
قرص برنج یک ترکیب خطرناک شامل فسفیدهاست که برای جلوگیری از آسیب به برنج‌های انبار شده استفاده می‌شود، اما همچنین به عنوان ابزاری برای خودکشی در بزرگسالان شناخته شده است. به عنوان مثال، این ماده یکی از رایج‌‌ترین دلایل خودکشی در هند است و حتی تماس تصادفی با آن می‌تواند عوارض جدی و حتی مرگبار به دنبال داشته باشد.
به گفته متخصصان: دوز کشنده این قرص در انسان مشخص نیست، اما مواردی از مرگ ناشی از مصرف تنها نصف قرص (۱.۵ گرم) هم گزارش شده است. احتمال مرگ ناشی از استفاده از این سم بسیار بالا و مشابه سیانور است و متاسفانه این سم هیچ پادزهری ندارد: «نصف یک قرص ۳ گرمی برای یک فرد بالغ دوز کشنده محسوب می‌شود اما هر چه فرد زودتر به مراکز درمانی برسد، احتمال زنده ماندنش بیشتر است، هرچند که درمان قطعی وجود ندارد و حتی پس از درمان هم ممکن است فرد نتواند از مرحله حاد عبور کند و ظرف ۲۴ تا ۴۸ ساعت جانش را از دست بدهد.
نکته: قرص برنج اکستازی نیست. نوجوانان و جوانان باید مراقب باشند.
در حالی که در سال گذشته حدود ۲۳۲ نفر دچار مسمومیت با قرص برنج شده بودند، انتظار می‌رفت با تبلیغات و اطلاع‌رسانی گسترده درباره خطرات این قرص و جلوگیری از سوء مصرف آن، شاهد کاهش چشمگیری در مسمومیت‌ها باشیم. اما متاسفانه اینگونه نشد.
چرا اسمشو برنج گذاشتند؟
این قرص‌ها در مناطق شمال کشور برای حفظ و نگهداری برنج در انبارها و جلوگیری از تخریب آن‌ها توسط حشرات و همچنین دفع آفات سایر غلات انبار شده استفاده می‌شود.
بر اساس این گزارش، به دلیل در دسترس بودن آسان این قرص‌ها در خانه‌ها، از آن‌ها به عنوان وسیله‌ای برای خودکشی استفاده شده و جوانان با مشکلات بسیار جزئی به مصرف این قرص‌ها اقدام می‌کنند.
این گزارش می‌افزاید: با توجه به سمی بودن بالای این قرص، مصرف یک چهارم آن موجب مسمومیت شدید و استفاده از نصف آن، می‌تواند منجر به مرگ شود.
ترکیبات قرص برنج:
قرص برنج حدود ۳ گرم وزن دارد و بوی سیر یا ماهی گندیده‌ای دارد که به راحتی از طریق خوراکی و استنشاق جذب می‌شود و جذب پوستی ندارد.
این قرص یک ترکیب خطرناک از فسفیدها (فسفید روی، فسفید کلسیم و به طور شایع‌تر فسفید آلومینیوم) است که برای جلوگیری از آفت زدگی برنج انبار شده مصرف می‌شود. همچنین این قرص به منظور دفع آفات سایر غلات انبار شده و جلوگیری از کپک زدگی خوراک دام و تنباکو نیز استفاده می‌شود.
آیا «قرص برنج» همان اکستازی است؟
حدود یک سال پیش بعد از مسمومیت چهار دانش آموز به دلیل مصرف قرص برنج و افزایش قربانیان دیگر، جمله نادرستی به زبان آمد که منجر به دردسرها و خطاهای زیادی شد. این جمله که به اشتباه بیان شد این بود: «قرص برنج همان اکستازی است که به تازگی و با نام جدید وارد ایران شده است».
این جمله آغازگر افزایش قربانیان ناشی از این قرص خطرناک بود که با تصور اشتباه ایجاد لحظات خوشایند، از آن استفاده می‌کردند، اما واقعیت بسیار متفاوت و دردناک است.
واکنش قرص برنج در بدن چگونه است؟
زمانی که این ماده با رطوبت یا اسید معده تماس پیدا می‌کند، ماده سمی و خطرناکی به نام «فسفین» آزاد می‌شود که علت اصلی سمیت خطرناک این ماده است. هرچه این ترکیبات تازه‌تر باشند، گاز بیشتری آزاد می‌کنند و خطرناک‌تر خواهند بود. مکانیزم اثر این ماده به احتمال زیاد مانع چرخه حیات مناسب در بدن می‌شود…
سیتوکروم اکسیداز به عنوان یک عامل در فرایند تنفس سلولی است و می‌تواند به مرگ سلولی منجر شود.
بنابراین، اعضای حیاتی مانند مغز، قلب، کبد و کلیه که نیاز بیشتری به اکسیژن دارند، بیشتر تحت تاثیر این سم قرار می‌گیرند و آسیب‌پذیرترند.
عوارض قرص برنج چیست؟
مصرف قرص برنج می‌تواند عوارض جدی و حتی کشنده داشته باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که فسفیدها، به ویژه فسفید آلومینیوم، می‌توانند موجب تحریک شدید دستگاه گوارش، مشکلات قلبی و عروقی، افت فشار خون، شوک، نارسایی قلبی، ورم ریوی، اختلالات متابولیکی، آسیب به کبد و کلیه، کاهش پلاکت‌های خون، تشنج و در نهایت کما و مرگ تا ۷۲ ساعت پس از مصرف شوند.
چگونگی شروع عوارض و نوع عوارض:
عوارض گوارشی معمولاً ۵ تا ۱۰ دقیقه پس از مصرف بروز می‌کنند و سپس سایر علائم آغاز می‌شود. عوارض حاد ناشی از مصرف این قرص، که اغلب دقایقی بعد از استنشاق گاز فسفین ظاهر می‌شود، می‌تواند شامل سردرد، گیجی، خواب‌آلودگی شدید، خستگی، سرفه شدید با خلط سبزرنگ، مشکلات حرکتی و گفتاری، تنگی نفس، تهوع، استفراغ، درد معده و اسهال باشد.
مسمومیت ناشی از خوردن این قرص با چه علائمی بروز می‌کند؟
مسمومیت ناشی از مصرف قرص برنج معمولاً با علائمی مانند تهوع، استفراغ، درد معده، اسهال، تنگی نفس، احساس سرما، تشنگی زیاد، سردرد، تشنج و حتی کما همراه است. مرگ در ۳۰ تا ۶۰ درصد موارد مسمومیت به طور معمول در ساعات اولیه یا حداکثر تا ۷۲ ساعت بعد رخ می‌دهد.
قرص برنج در چه حالتی می‌تواند منجر به مرگ شود؟
علائم ناشی از استنشاق مزمن این سم می‌تواند به کاهش اشتها، کاهش وزن، کم‌خونی و شکستگی‌های خودبه‌خودی استخوان منجر شود. مرگ ممکن است با مصرف نیمی از قرص یا حدود ۱.۵ گرم رخ دهد.
عوارض قلبی و عروقی قرص برنج:
عوارض جانبی ناشی از مصرف قرص برنج در سیستم قلبی و عروقی شامل تپش قلب، اختلالات هدایتی قلب، افت فشار خون، عدم فعالیت ماهیچه قلب و احتمال نارسایی قلبی و شوک است که از عوارض کشنده ناشی از مصرف گاز فسفین به شمار می‌روند.
عوارض تنفسی قرص برنج:
این قرص می‌تواند در سیستم تنفسی موجب تنگی نفس، تنفس سطحی و ضعیف و سرفه‌های شدید سبز رنگ شود.
عوارض گوارشی قرص برنج:
با آسیب به دستگاه گوارش، فرد ممکن است دچار تهوع، استفراغ، درد معده و اسهال شود.
عوارض عصبی قرص برنج:
اختلالات عصبی ممکن است شامل گیجی، سردرد، خستگی، خواب‌آلودگی، دلشوره، اضطراب، تشنج، کما و حتی مرگ باشد. همچنین این عوارض ممکن است به زردی در کبد و نارسایی حاد در کلیه منجر شود.
اقدامات اولیه در مواجهه با مسمومیت با قرص برنج :
اگر اولین نشانه‌های مسمومیت مثل حالت تهوع، استفراغ، درد شکم و تنگی نفس را مشاهده کردید، باید فرد مسموم را به بیرون از خانه و در هوای آزاد ببرید. اگر فرد مسموم هوشیار است و توانایی مصرف خوراکی دارد، می‌توانید سعی کنید تا با ایجاد حالت تهوع، ماده سمی را از معده خارج کنید. در هر صورت، باید سریعاً فرد را به نزدیک‌ترین مرکز درمانی برسانید.
اقدامات در بیمارستان :
اولین کاری که در بیمارستان انجام می‌دهند، شستشوی معده است. این کار معمولاً با استفاده از ۲ تا ۴ لیتر آب انجام می‌شود. سپس برای کمک به جذب سم، زغال فعال (شارکول) به بیمار داده می‌شود. اگر بیمار دچار تنگی نفس باشد، نیاز به اکسیژن رسانی دارد، چرا که بهبود و زنده ماندن بیمار به درمان سریع و همچنین مقدار آسیب به کلیه و کبد بستگی دارد و این موارد به مقدار سمی که بیمار مصرف کرده نیز مربوط می‌شود.
درمان اختصاصی :
درمان مخصوص این مسمومیت، تزریق سولفات منیزیم به صورت وریدی است.
کاربر عزیز، اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، لطفاً آن را لایک کنید. همچنین اگر روش دیگری در ذهن دارید، خوشحال می‌شویم که آن را با دیگر کاربران مجله رضیم به اشتراک بگذارید.
تهیه و گردآوری مجله رضیم
جهان باورصاد