هرگز از بتادین استفاده نکنید…
با رضیم همراه باشید تا در مورد مضرات بتادین بیشتر بدانید…
در خانه ممکن است به دلایل مختلف دچار بریدگی یا زخم شوید. مثلاً ممکن است با تکه‌ای شیشه برخورد کنید یا در حین خرد کردن سبزی، دستتان زخمی شود. همچنین ممکن است کسی در خانواده شما مبتلا به دیابت باشد و زخمی روی پا یا دستش پیدا شده باشد.
معمولاً در خانه‌ها از بی‌حسی‌های ضدعفونی‌کننده مثل بتادین استفاده می‌شود. اما باید بدانید که این محلول نباید داخل زخم ریخته شود. بهتر است از آن در اطراف زخم استفاده کنید. چرا که بتادین دارای ید است و این ماده برای سلول‌های زاینده و ترمیم‌کننده بسیار مضر است. اگر بتادین داخل زخم ریخته شود، می‌تواند به روند بهبودی زخم آسیب بزند و باعث باقی ماندن زخم و جای آن شود.
شاید شما هم دیده باشید که وقتی کسی زخمی می‌شود، همه به دنبال بتادین هستند. این موضوع به حدی عادی شده که خیلی‌ها فکر می‌کنند که زخم بدون بتادین هرگز خوب نمی‌شود!
«پرووایدین یوداین»، که همان بتادین خودمان است، جزء موادی است که به نام «آنتی سپتیک» شناخته می‌شود. کسانی که تابه‌حال به بیمارستان مراجعه کرده‌اند، متوجه می‌شوند که زخم‌ها را با سرم شستشو می‌دهند و نه با بتادین.
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که بتادین میکروب‌ها را از بین می‌برد، که تا حدی درست است. اما آنها فراموش می‌کنند که بتادین همچنین به سلول‌های سالم ما آسیب می‌زند و باعث می‌شود که روند بهبودی زخم به تأخیر بیفتد و شرایط را برای رشد میکروب‌ها فراهم‌تر کند.
بهترین روش برای تمیز کردن یک زخم در خانه، شستشوی آن با سرم شستشو و سپس پوشاندن با یک پارچه تمیز یا گاز استریل است. فقط از بتادین برای تمیز کردن اطراف زخم استفاد کنید.
زخم‌ها چند نوع هستند؟
زخم به معنای آسیب دیدن یک پوشش مانند پوست یا غشای مخاطی است. بر اساس نوع زخم، درمان آن نیز متفاوت خواهد بود. زخم‌ها می‌توانند در نقاط مختلف بدن مانند اندام‌های داخلی (مثل دستگاه گوارش) و یا خارجی (مانند پوست) ایجاد شوند. به طور کلی، زخم‌ها به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شوند.
کمی درباره این زخم‌ها بدانید:
برای درک بهتر زخم‌های حاد و مزمن، بیایید روند بهبود زخم را بررسی کنیم. هر زخم ۴ مرحله را طی می‌کند. بلافاصله پس از ایجاد زخم، فرآیند ترمیم آغاز می‌شود. در این مرحله، سلول‌های التهابی به زخم می‌آیند و آن را تمیز می‌کنند. این کار برای پاک‌سازی زخم از میکروب‌ها و آلودگی‌ها انجام می‌شود که معمولاً از روز اول تا چهارم ادامه دارد. پس از این مرحله، ترشح مواد التهابی رخ می‌دهد که برای ادامه فرآیند بهبود لازم است. به طور کلی، این روند شامل فیزیولوژی طبیعی بدن و همچنین هورمون‌ها است که در درمان زخم نقش دارند.
پس از روز چهارم تا دوازدهم، سلول‌های التهابی که به زخم آمده‌اند…
“`html
به تکثیر می‌کنند تا داربستی تشکیل بدهند و زخم را از آن داربست پر کنند تا ترمیم زخم ادامه یابد.
مرحله سوم ترمیم زخم از روز دهم تا دوازدهم طول می‌کشد. در این مرحله سلول‌ها به طور منظم و هماهنگ رشد می‌کنند. بدین ترتیب، بدن بخش‌های اضافی زخم را از بین می‌برد و زخم به شکل بافت‌های اطراف خود در می‌آید که به این مرحله اصطلاحاً مدل‌سازی یا تغییر زخم می‌گویند.
آیا این تجربه‌ای که داریم شبیه به همه است؟
بله، همه ما زخم را تجربه کرده‌ایم. شما دیده‌اید که هر زخمی در ابتدا التهابی دارد و در روز سوم و چهارم کمتر می‌شود و کمی برجسته می‌گردد و سپس طی ۶ تا ۱۲ ماه، زخم به بافت‌های همسایه نزدیک می‌شود.
مرحله آخر این است که قسمت‌های اضافی زخم برداشته می‌شود و ما به آن «جوشگاه» یا «اسکار زخم» می‌گوییم. جوشگاه به تدریج از بین می‌رود و به بافت طبیعی تبدیل می‌شود. با این حال، جوشگاه زخم می‌تواند بسته به ژنتیک فرد، به صورت دائمی باقی بماند یا کاملاً محو شود.
اگر در حین ترمیم زخم مشکلی پیش آید و مراحل به طور منظم انجام نشود، چه پیش خواهد آمد؟
در این صورت، زخم حاد به زخم مزمن تبدیل می‌شود که نیاز به درمان‌های خاصی دارد. به همین دلیل، هدف ما این است که زخم حاد را در روند طبیعی ترمیم خود حفظ کنیم و از مزمن شدن آن جلوگیری کنیم؛ زیرا در این شرایط، باید از تکنیک‌های خاصی برای درمان آن استفاده کنیم.
آیا مزمن شدن زخم خطرناک است؟
بله، ممکن است ایجاد عوارض جدی به خاطر زخم مزمن پیش بیاید. زیرا مزمن شدن زخم، مسائل ساده زخم‌ها را به مشکلات بیشتری تبدیل می‌کند. اما هر زخم مزمن نمی‌شود و عوامل متعددی وجود دارد که می‌تواند زخم حاد را به زخم مزمن تغییر دهد. برخی از این عوامل مربوط به خود فرد است، اما بیماری‌های زمینه‌ای مانند اختلالات سیستم ایمنی، بیماری‌های کبدی و کلیوی، دیابت، سوءتغذیه و موارد مشابه نیز نقش دارند.
افرادی که کورتیکواستروئید مصرف می‌کنند یا افرادی که در ناحیه زخم خون‌رسانی کافی ندارند، مانند بیمارانی که دچار واریس‌های مزمن شدید در اندام‌های تحتانی هستند، هم در معرض خطرند. بعضی از این زخم‌ها حتی می‌تواند به قطع عضو منجر شود. افرادی که کم‌خونی دارند یا مدت طولانی در بستر می‌مانند و دچار چه زخم‌هایی به نام «زخم بستر» می‌شوند، نیز بیشتر در معرض مزمن شدن زخم‌ها قرار دارند.
بنابراین، افراد مبتلا به این بیماری‌ها باید مواظب زخم‌های خود باشند و به موقع از آنها مراقبت کنند. پیشگیری و رسیدگی به زخم‌ها بسیار مهم است. گرچه گاهی در برخی افراد نمی‌توان از مزمن شدن زخم جلوگیری کرد، اما می‌توان آن را کنترل کرد.
چگونه از مزمن‌شدن زخم‌ها جلوگیری کنیم؟
مهم‌ترین کار پس از ایجاد زخم در بدن، حفظ آرامش و کنترل وضعیت است. اولین اقدام کنترل خونریزی است که می‌توان آن را با فشار دادن یا استفاده از یک پارچه تمیز انجام داد. مرحله دوم پانسمان زخم است که به کنترل خونریزی و درد کمک می‌کند.
اگر زخم ایجاد شده با اجسام تیز مانند شیشه به وجود آمده باشد، احتمال عمیق بودن آن زیاد است. به همین دلیل، در این حالات بهتر است فوری به پزشک مراجعه کنید. پزشک با دقت زخم را بررسی می‌کند، نوع آن را مشخص می‌کند و وجود هر جسم خارجی در زخم را چک می‌کند، زیرا اجسام خارجی از عوامل مهمی هستند که می‌توانند زخم‌های حاد را به مزمن تبدیل کنند. سپس پزشک با توجه به نوع زخم درمان لازم را آغاز می‌کند تا از مزمن شدن آن جلوگیری کند.
آیا نیازی به ضدعفونی‌کردن زخم است؟
متأسفانه، یکی از اشتباهات رایج افراد بعد از زخم شدن، استفاده نادرست از ضدعفونی‌کننده‌هاست. ضدعفونی‌کننده‌ها، مانند بتادین، نباید به داخل زخم ریخته شوند، بلکه باید اطراف زخم استفاده شوند، زیرا بتادین حاوی مواد شیمیایی است که می‌تواند به بافت زخم آسیب بزند.
“`
ید بسیار مضر است و به سلول‌های زایا و سلول‌های ترمیم‌کننده آسیب می‌زند.
اگر ید به داخل زخم ریخته شود، به‌طور قطع باعث تأخیر در بهبود زخم خواهد شد و در نتیجه زخم را بیشتر خواهد کرد و اثرات بیشتری از آن بر جای می‌ماند. بهترین ماده برای شستشوی زخم، سرم شستشو یا نرمال‌سالین است. اگر سرم در دسترس نیست، می‌توان زخم را با آب تمیز شست. سپس باید زخم را پانسمان کرده و به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید.
برای از بین بردن اثرات زخم‌ها چه باید کرد؟
در فرآیند بهبود زخم، گاهی اوقات اصطلاحی وجود دارد به نام “ترمیم بیش از حد.” این یعنی بدن شروع به ساخت بافت‌های اضافی در ناحیه زخم می‌کند. معمولاً جوشگاه‌ها به دو نوع “هیپرتروفیک” و “کلویید” تقسیم می‌شوند. در جوشگاه هیپرتروفیک، ناحیه زخم پر از سلول می‌شود و بزرگ و زبر به نظر می‌آید. جوشگاه کلویید که گاهی به آن “گوشت اضافه” هم گفته می‌شود، معمولاً ارثی است و با شکل نامناسب پوست در محل زخم همراه است و درمان‌های خاصی نیاز دارد. بهترین راه برای کاهش اثرات زخم‌ها، مراقبت خوب از زخم و مدیریت درست روند بهبودی آن است.
کدام زخم‌ها نیاز به تزریق واکسن کزاز دارند؟
با توجه به این که جوانان و نوجوانان در کشور به‌خوبی واکسینه شده‌اند، اکثر زخم‌هایی که ایجاد می‌شود نیازی به تزریق واکسن ندارند. فقط در موارد خاصی که زخم به شدت آسیب‌دیده باشد، با خاک یا مدفوع آلوده شده باشد یا لبه‌های ناهماهنگ داشته باشد، اگر بیش از ۱۰ سال یا در شرایط خاص‌تر ۵ سال از آخرین واکسیناسیون گذشته باشد، تزریق واکسن کزاز ضروری است. در غیر این صورت نیازی به تزریق واکسن نیست.
گردآوری شده ی مجله ی اینترنتی رضیم
مرجان امینی