همانژیومای کبدی چیست؟
اصطلاح همانژیوما به هر نوع توده‌ای که از عروق خونی تشکیل شده و این عروق به صورت پیچ در پیچ درهم تنیده شده‌اند، گفته می‌شود. این توده‌ها می‌توانند اندازه‌های مختلفی داشته باشند.
چون عروق خونی (شامل شریان‌ها و وریدها) در تمام بدن وجود دارند، بنابراین هر مکانی در بدن ممکن است درگیر همانژیوم شود. اگر این توده عروقی در کبد شکل بگیرد، به آن همانژیومای کبدی گفته می‌شود. همانژیوم شایع‌ترین نوع تومورهای خوش‌خیم کبد به شمار می‌رود و بعد از پوست و غشاهای مخاطی، کبد یکی از شایع‌ترین مکان‌ها برای این توده‌ها است. زنان شش برابر بیشتر از مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند.
علائم همانژیوم کبد چیست؟
معمولاً اندازه بیشتر همانژیوم‌ها کوچک است و علامتی ندارند. به همین خاطر، اغلب اوقات به طور تصادفی در حین سونوگرافی بررسی‌های دیگر کشف می‌شوند. اکثر کسانی که همانژیوم کبدی دارند، هیچ علامتی ندارند و نیازی به درمان ندارند، مگر اینکه اندازه همانژیوم بزرگ‌تر شود. در این صورت ممکن است فرد دچار درد مبهمی در قسمت بالا و راست شکم شود یا دچار تهوع و استفراغ گردد. به ندرت ممکن است همانژیوم کبدی پاره شود و خونریزی به داخل شکم داشته باشد.
در برخی موارد، همانژیوم‌ها ممکن است باعث خونریزی یا اختلال در عملکرد ارگان‌ها شوند و در موارد نادر، همانژیوم ممکن است پاره شود. همچنین، تومورهای بزرگ ممکن است با فشرده‌سازی معده، انسداد خروجی معده و عوارض دیگر، مثل سیری زودرس، تهوع و استفراغ همراه شوند. یک مورد از ورم اندام‌های تحتانی به دلیل فشرده‌سازی ورید اجوف تحتانی توسط یک همانژیوم بزرگ گزارش شده است. در همانژیوم‌های بزرگ، درد در قسمت بالایی راست شکم و احساس پری از شایع‌ترین شکایت‌هاست.
تشخیص همانژیوم کبد از چه طریقی امکان‌پذیر است؟
این تومورها معمولاً ظاهر عروقی مشخصی دارند. همانژیوم‌ها غالباً در طی سونوگرافی، سی تی اسکن یا MRI پیدا می‌شوند. سی تی اسکن معمولاً توده‌ای کم‌چگالی را به خوبی نشان می‌دهد. همانژیوم کبدی معمولاً از طریق تصاویر پزشکی از کبد برای تشخیص برخی بیماری‌ها مشخص می‌شود. اگر همانژیوم پاره شود، تنها علامت ممکن است بزرگ شدن کبد باشد.
نوزادان با همانژیومای خوش‌خیم کودکانه ممکن است دارای علائم:
- بزرگ شدن شکم
- کم‌خونی
- نشانه‌های نارسایی قلبی
تست‌های زیر ممکن است انجام شوند:
- آزمایش خون
- سی تی‌اسکن از کبد
- آنژیوگرام کبدی
- MRI
- انتشار تک فوتون توموگرافی کامپیوتری (SPECT)
- سونوگرافی از شکم
چگونه نوع خال و بدخیم بودن آن را می‌توان تشخیص داد؟
برای تشخیص نوع خال عروقی، لازم است یک متخصص پوست این کار را انجام دهد. بعد از بررسی، مشخص می‌شود که آیا خال خوش‌خیم است یا بدخیم. خال‌های عروقی انواع مختلفی دارند. در این متن فقط به یکی از آن‌ها اشاره می‌شود. خال بوسه فرشته، که به شکل لکه‌ای قرمز در پیشانی و بین ابروها ایجاد می‌شود. این خال معمولاً از زمان تولد روی پوست کودک وجود دارد و معمولاً تا ۳ سالگی خود به خود ناپدید می‌شود.
وجود چنین خالی روی صورت کودک، ممکن است والدین را نگران کند؛ آیا این نوع خال عروقی خطرناک است؟
خال بوسه فرشته هیچ خطری ندارد. جالب است بدانید که در افسانه‌های قدیمی غربی، به کودکان توضیح می‌دادند که این خال به دلیل بوسه فرشته‌ها به وجود آمده است.
فرشته به خانه ما آمده است و این ضایعه اثر دهان و یادگار بوسه فرشته بر پوست کودک است.
ریسک فاکتورهای همانژیوم کبدی چیست؟
- جنس مونث: شیوع همانژیوم در خانم‌ها بیشتر از آقایان است.
- حاملگی: در طول حاملگی، اندازه همانژیوم کبدی بزرگ‌تر می‌شود.
- مصرف استروژن: با مصرف استروژن، اندازه همانژیوم کبدی بزرگ‌تر می‌شود.
آیا خانم‌های مبتلا به همانژیوم کبدی می‌توانند باردار شوند؟
حاملگی برای افرادی که دارای همانژیوم هستند، منع نشده است. البته در طول بارداری ممکن است اندازه توده کمی بزرگ‌تر شود.
آیا افراد مبتلا به همانژیوم کبدی نیاز به پیگیری و تحت نظر دارند؟
پس از تشخیص همانژیوم کبدی، پیشنهاد می‌شود که 6 و 12 ماه بعد سونوگرافی مجدد برای بررسی اندازه توده انجام شود. اگر اندازه توده تغییر نکند، مدت زمان بررسی‌ها بیشتر می‌شود. اگر اندازه توده بیشتر از 10 سانتی‌متر باشد، سونوگرافی سالانه توصیه می‌شود.
علت ایجاد همانژیوم در کبد
دلیل اصلی ایجاد همانژیوم کبدی مشخص نیست. به گفته پزشکان، این وضعیت معمولاً از بدو تولد وجود دارد. توده‌ای که تشکیل می‌شود، به صورت تجمع غیرمعمول عروق با اندازه‌ای کمتر از ۱.۵ اینچ (حدود ۴ سانتی‌متر) دیده می‌شود. اما گاهی اوقات بزرگ‌تر یا بیشتری هم وجود دارد.
همانژیوم‌های بزرگ‌تر بیشتر در کودکان کوچک اتفاق می‌افتد، هرچند این وضعیت نادر است. بیشتر افراد دارای همانژیوم کبدی بدون علامت هستند و رشد نمی‌کنند. اما در مواردی، ممکن است بزرگ شوند و عوارضی به وجود آورند که نیاز به درمان داشته باشد. علت این امر هنوز روشن نیست.
عوامل خطر
برخی از عواملی که می‌توانند احتمال بروز علائم همانژیوم کبدی را افزایش دهند، به شرح زیر هستند:
سن: احتمال تشخیص این وضعیت در هر سنی وجود دارد، اما معمولاً بین سنین ۳۰ تا ۵۰ سال بیشتر دیده می‌شود.
جنس: احتمال تشخیص همانژیوم کبدی در زنان بیشتر از مردان است.
بارداری: احتمال تشخیص توده در زنان باردار بیشتر است. به نظر می‌رسد هورمون استروژن در رشد همانژیوم کبدی موثر است و این هورمون در دوران بارداری افزایش می‌یابد.
هورمون درمانی: احتمال تشخیص این عارضه در زنانی که درمان هورمونی برای علائم یائسگی دریافت می‌کنند، بیشتر است.
عوارض همانژیوم کبدی چیست؟
زنان دارای همانژیوم کبدی در صورت بارداری ممکن است با خطر بروز عوارض مواجه شوند. به این دلیل که افزایش هورمون استروژن در دوران بارداری می‌تواند باعث رشد و بزرگ‌تر شدن توده گردد. به ندرت، رشد همانژیوم کبدی می‌تواند منجر به عوارضی مثل درد در ناحیه فوقانی چپ شکم، نفخ یا حالت تهوع شود.
داشتن همانژیوم کبدی بدین معنا نیست که فرد نمی‌تواند باردار شود؛ اما مشورت با پزشک درباره عوارض احتمالیش می‌تواند به تصمیم‌گیری آگاهانه کمک کند. همچنین در صورت مشخص شدن همانژیوم کبدی، مصرف داروهایی مانند داروهای ضدبارداری که می‌توانند سطح هورمون‌ها را تغییر دهند، ممکن است عوارضی را به همراه داشته باشد. این موضوع نیاز به بررسی دقیق دارد و بهتر است در مورد مزایا و معایب آن با پزشک صحبت کنید.
آیا همانژیوم کبدی کشنده است؟
همانژیوم شایع‌ترین نوع تومور خوش‌خیم کبدی است.
با این حال، بسیاری از افراد می‌پرسند آیا همانژیوم کبدی کشنده است؟ اگرچه پارگی و خونریزی همانژیوم کبدی خیلی نادر است، ولی اگر این اتفاق بیافتد می‌تواند جان فرد را به خطر بیندازد. به همین دلیل، مهم است که به طور مرتب همانژیوم‌های کبدی را از نظر رشد و تغییر اندازه بررسی کنیم.
اکثر همانژیوم‌های کبدی مشکلی ایجاد نمی‌کنند. اما خانم‌های باردار و افرادی که داروهایی با استروژن، مثل قرص‌های ضدحاملگی، مصرف می‌کنند، بیشتر در معرض عوارض همانژیوم کبدی قرار دارند. دلیل این موضوع تأثیر هورمون‌ها بر رشد همانژیوم‌ها است.
این بدان معنا نیست که خانمی که همانژیوم کبدی دارد نمی‌تواند باردار شود. او باید در دوران بارداری تحت نظر پزشک باشد. با اینکه بسیاری از افراد به همانژیوم، صفت تومور کبدی می‌دهند، اما این ضایعات به هیچ وجه بدخیم نیستند و به سرطان تبدیل نمی‌شوند. همچنین هیچ دلیلی وجود ندارد که نشان دهد عدم درمان همانژیوم کبدی، در آینده باعث سرطان کبد می‌شود.
آیا همانژیوم کبدی رشد می‌کند؟ درمان همانژیوم کبدی چیست؟
اگر همانژیوم کبدی کوچک و بدون علائم باشد، نیازی به درمان ندارد. در بیشتر موارد، این توده هرگز بزرگ نمی‌شود و مشکلی ایجاد نمی‌کند. اگر همانژیوم بزرگ باشد، پزشک برای بررسی منظم وضعیت بیمار، یکی از معاینات فالوآپ را پیشنهاد می‌دهد. درمان این عارضه بستگی به محل و اندازه توده، تعداد آن، سلامت عمومی بیمار و ترجیحات او دارد. گزینه‌های درمانی برای همانژیوم کبدی شامل موارد زیر است:
جراحی برداشت همانژیوم کبدی: اگر توده به راحتی از بافت کبد قابل جدا شدن باشد، پزشک جراحی برداشت همانژیوم را پیشنهاد می‌دهد.
جراحی برداشت بخشی از کبد (و شامل همانژیوم کبد): در برخی موارد، جراحان ترجیح می‌دهند قسمتی از کبد را به همراه توده حذف کنند.
روش‌هایی برای قطع خون‌رسانی به توده: با قطع خون‌رسانی، شاید رشد توده متوقف شود و اندازه آن کاهش یابد. بستن شریان اصلی کبد (hepatic artery ligation) و تزریق دارویی مسدودکننده به شریان (arterial embolization) دو روش برای قطع خون‌رسانی هستند. در این حالت به بافت سالم کبد آسیب نمی‌رسد، چون آن بافت می‌تواند از عروق دیگری خون مورد نیاز خود را تأمین کند. سوزاندن (رادیوفرکانسی ابلیشن) با استفاده از امواج رادیوفرکانس، یکی از روش‌های جدید درمان همانژیوم کبدی است.
جراحی پیوند کبد: در موارد نادر، اگر بزرگی و تعداد همانژیوم‌ها اجازه درمان با روش‌های دیگر را ندهد، پزشک ممکن است جراحی پیوند کبد را پیشنهاد کند. در این جراحی، کبد بیمار برداشته شده و با کبد فرد دیگری جایگزین می‌شود.
رادیوتراپی: در رادیوتراپی از پرتوهای قوی، مثل اشعه ایکس، برای نابود کردن سلول‌های همانژیوم استفاده می‌شود. این گزینه به دلیل وجود درمان‌های مؤثرتر و در دسترس‌تر، به ندرت به کار می‌رود.
همچنین بخوانید: