هورمون پرولاکتین چیست؟
چه زمانی آزمایش هورمون پرولاکتین ضروری است؟
میزان ترشح هورمون پرولاکتین می‌تواند بر باروری افراد تأثیر بگذارد. پزشک می‌تواند با آزمایش یک نمونه خون، میزان پرولاکتین را اندازه‌گیری کرده و در صورت نیاز، درمان مناسب را پیشنهاد دهد.
پرولاکتین هورمونی است که به بدنتان می‌گوید در زمان بارداری یا شیردهی، شیر تولید کند. این هورمون در غدهٔ هیپوفیز تولید می‌شود و معمولاً در افرادی که باردار یا شیرده نیستند، مقادیر بسیار کمی از آن وجود دارد. پزشکان میزان این هورمون را بر حسب نانوگرم به ازای هر میلی‌لیتر اندازه‌گیری می‌کنند ( نانوگرم / میلی‌لیتر ).
آزمایش هورمون پرولاکتین چیست؟
سطح نرمال آن در زنان و مردان چند است؟
میزان نرمال هورمون پرولاکتین به شرح زیر است:
- زنان: کمتر از 25 ng/ml
- مردان: کمتر از 17 ng/ml
علل تجویز آزمایش هورمون پرولاکتین توسط پزشک
آزمایش سطح پرولاکتین آسان است و می‌تواند نشان دهد که آیا مقدار آن در خون خیلی پایین یا خیلی بالا است یا خیر.
علائم پایین و بالا بودن این هورمون چیست؟
نتیجه آزمایش هورمون پرولاکتین بالا باشد نگران کننده است یا پایین؟
برای زنان:
- دوره‌های قاعدگی نامنظم یا عدم وجود آنها
- ناباروری
- وجود شیر در سینه‌ها بدون بارداری یا بچه‌داری
- حساسیت سینه‌ها
- علائم یائسگی، مانند گرگرفتگی و خشکی واژن
برای مردان:
ناتوانی جنسی
- سختی در نعوظ
- حساسیت یا بزرگ شدن سینه
- تولید شیر (بسیار نادر)
برای هر دو جنس:
- سردردهای بی‌علت
- مشکلات بینایی
علائم ضرورت آزمایش هورمون پرولاکتین
علل غیر طبیعی میزان هورمون پرولاکتین:
معمولاً مردان و زنان غیر باردار میزان کمی از این هورمون را دارند. اگر مقدار آن بالا باشد، ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
- پرولاکتینوما (تومور خوش‌خیم در غده هیپوفیز که باعث تولید زیاد پرولاکتین می‌شود)
- کم‌کاری تیروئید (اگر غده تیروئید هورمون‌ها به اندازه کافی تولید نکند)
- بیماری‌هایی که بر هیپوتالاموس تأثیر می‌گذارد (بخشی از مغز که غده هیپوفیز را کنترل می‌کند)
- اختلال تغذیه‌ای مانند آنورکسیا
- داروهایی که برای درمان افسردگی، اختلالات روانی و فشارخون بالا تجویز می‌شوند
- آسیب به قفسه سینه یا تحریک (مانند زخم یا سوتین‌های خیلی تنگ)
علاوه بر این، بیماری‌های کلیوی، نارسایی کبد و سندرم پلی‌کیستیک تخمدانی می‌توانند بر توانایی بدن در حذف پرولاکتین تأثیر بگذارند.
نتایج غیر طبیعی آزمایش هورمون پرولاکتین
چه زمانی باید هورمون پرولاکتین با آزمایش اندازه‌گیری شود؟
پزشکان برای کسب اطلاعات بیشتر دربارهٔ سلامتی افراد، میزان پرولاکتین را اندازه‌گیری می‌کنند و ممکن است همزمان سطح هورمون‌های دیگر را نیز بررسی کنند.
این اطلاعات می‌تواند به روشن شدن علل مشکلات پزشکی خاص کمک کند. پزشک ممکن است آزمایش سطح پرولاکتین را توصیه کند، اگر فردی این شرایط را داشته باشد:
- وجود شیر در شرایطی که باردار نیستید، ممکن است نشانه‌ای از رشد در غده هیپوفیز باشد که به عنوان پرولاکتینوما شناخته می‌شود
- تجربه ناباروری و دوره‌های قاعدگی نامنظم
- وجود مشکل پزشکی که بر سطح دوپامین تأثیر می‌گذارد
- اطلاعاتی در مورد ضرورت آزمایش هورمون پرولاکتین
آزمایش هورمون پرولاکتین ؛ این روش چیست؟
یک تکنسین، یک نمونه خون کوچک از رگ در بازوی فرد می‌گیرد. سپس این نمونه را آزمایش می‌کند. میزان عادی پرولاکتین در بدن در طول روز تغییر می‌کند. این سطح به تدریج در شب افزایش می‌یابد و در صبح به بالاترین نقطه خود می‌رسد. پزشکان معمولاً ۳ تا ۴ ساعت پس از بیدار شدن انسان، از او خون می‌گیرند.
سطح پایین در نتیجه آزمایش هورمون پرولاکتین به چه معناست؟
معمولاً نیاز به درمان برای سطوح پایین پرولاکتین وجود ندارد، زیرا دلیل رایج آن مصرف دارو است.
برخی از نمونه‌ها شامل دوپامین و لوودوپا هستند.
در بعضی موارد، سطح پایین پرولاکتین می‌تواند نشان دهنده اختلال در غده هیپوفیز باشد.
سطح بالا در نتیجه آزمایش هورمون پرولاکتین به چه معناست؟
سطوح پرولاکتین بین ۳۰ تا ۲۰۰ نانوگرم در میلی‌لیتر نسبتا بالا تلقی می‌شوند. این سطح می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد. شرایطی که منجر به افزایش سطح هورمون پرولاکتین می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:
- اختلالات هیپوفیز
- کم کاری تیروئید
- سندرم کیست تخمدان (PCOS)
- بیماری‌های کلیوی
- بیماری کبدی
- بی‌اشتهایی عصبی
اگر پزشک مشکوک به یک مشکل باشد، ممکن است سی تی اسکن یا MRI توصیه کند. اسکن غده هیپوفیز نشان می‌دهد که غده چقدر بزرگ شده است و سپس پزشکان می‌توانند تصمیم بگیرند چه درمانی مناسب است. این بیماری معمولاً مشکلات بهداشتی دیگری ایجاد نمی‌کند، گرچه بر سطح هورمون تأثیر خواهد گذاشت.
پرولاکتینوما می‌تواند در مردان بالغ نیز وجود داشته باشد و رشد آن ممکن است به اعصاب بین مغز و چشم فشار وارد کند، که این می‌تواند منجر به مشکلات بینایی و سردرد شود.
میزان پرولاکتین چگونه بر باروری تأثیر می‌گذارد؟
برای زنان، میزان بالای پرولاکتین می‌تواند تولید استروژن را متوقف کند.
سطح پایین استروژن باعث می‌شود که دوره‌های قاعدگی نامنظم شده یا حتی قطع شوند، که در نتیجه تعاملات جنسی کاهش می‌یابد و ممکن است منجر به خشکی واژن شود.
برای مردان، افزایش پرولاکتین می‌تواند باعث ناتوانی جنسی شود. این اثر به این دلیل است که پرولاکتین می‌تواند تولید هورمون تستوسترون در مغز را مختل کند. در موارد نادر، ممکن است به نازایی منجر شود.
عوارض و درمان سطوح بالای هورمون پرولاکتین
میزان بالای پرولاکتین در دوران بارداری و شیردهی طبیعی است. برخی مشکلات پزشکی دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- تشنج
- سرطان ریه
- استرس ناشی از بیماری
- آسیب به دیواره سینه
برخی داروها می‌توانند باعث افزایش پرولاکتین شوند، از جمله:
- داروهای حاوی مورفین
- بعضی از داروهای ضد افسردگی
- داروهای حاوی استروژن، مانند قرص‌های جلوگیری از بارداری
- داروهایی که برای درمان فشار خون مصرف می‌شوند
- داروهایی که برای درمان رفلاکس معده استفاده می‌شوند
- مصرف ماری‌جوانا نیز می‌تواند باعث افزایش سطح پرولاکتین شود
درمان برای سطوح بالا معمولاً با دارو، معمولاً پارلودل یا دوستینکس انجام می‌شود. اگر کسی دچار پرولاکتینوما باشد، دارو معمولاً می‌تواند اندازه تومور را کاهش دهد. اما مصرف این داروها ممکن است عوارض جانبی مانند حالت تهوع و ناراحتی‌های شکمی داشته باشد. جراحی می‌تواند برای درمان تومورهای کوچک استفاده شود.
تومورها معمولاً در زنان کوچک‌تر از مردان هستند و برداشتن آنها آسان‌تر است. جراحی همچنین زمانی انجام می‌شود که درمان دارویی مؤثر نبوده باشد. اگر سطح پرولاکتین شما به شدت بالا باشد، این می‌تواند نشانه پرولاکتینوما باشد، که توموری غیرسرطانی است و با دارو قابل درمان است.
اگر میزان این هورمون شما پایین باشد:
اگر میزان پرولاکتین شما از حد نرمال کمتر باشد، می‌تواند به این معنی باشد که غده هیپوفیز به خوبی کار نمی‌کند. سطوح پایین پرولاکتین معمولاً نیازی به درمان پزشکی ندارند و نگرانی خاصی ایجاد نمی‌کنند.
همچنین بخوانید: