اصول و نکات تزریق داخل استخوانی یا Intraosseous Infusion (2 نکته مهم)

انفوزیون داخل استخوانی یا تزریق io

انفوزیون داخل استخوانی یا Intra Osseous Infusion به معنی وارد کردن یک سوزن محکم به داخل استخوان دراز است.

این روش در موارد اورژانسی، به ویژه برای کودکان، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برای دریافت دارو به طور معمول از روش IV line یا راه وریدی استفاده می‌شود که به عنوان «راه زندگی» شناخته می‌شود، اما زمانی که دسترسی به رگ‌ها دشوار باشد، می‌توان از روش دیگری به نام انفوزیون داخل استخوانی ( I. O. I ) استفاده کرد.

این روش انفوزیون I.O ایمن، سریع و بدون عارضه است، البته تا زمانی که یک IV line مناسب برقرار شود. این روش به ویژه در کودکان زیر 6 سال کاربرد دارد.

مغز استخوان شامل شبکه‌ای از وریدها است که می‌تواند مایعات و داروهای تزریقی را در طی این روش دریافت و به سیستم وریدی منتقل کند.

هر دارویی که می‌توان به صورت وریدی تزریق کرد نیز می‌توان با روش داخل استخوانی استفاده کرد.

عموماً انفوزیون داخل استخوانی برای کودکانی که زیر 5 سال دارند و در وضعیت بحرانی قرار دارند، و نمی‌توان از آنها رگ گرفت، استفاده می‌شود.

مواردی که نیاز به تزریق io دارند :

• شوک
• تشنج پایدار
• تروما
• ایست قلبی
• کودکانی که در وضعیت بحرانی هستند و امکان گرفتن رگ ندارند

در شرایطی مانند افت شدید فشار خون ناشی از کم‌آبی (به علت اسهال، استفراغ، سوختگی یا تروما) اگر در عرض چند دقیقه (معمولاً یک دقیقه) پس از شروع احیا، نتوان به رگ دسترسی پیدا کرد، می‌توان از روش I.O استفاده کرد. ممکن است نجات زندگی کودک به این اقدام وابسته باشد.

در بسیاری از بخش‌های اورژانس این قانون وجود دارد: «اگر پس از سه بار تلاش موفق به برقراری IV line نشدیم، از انفوزیون داخل استخوانی ( I. O. I ) استفاده می‌کنیم.»

یک فرد ماهر می‌تواند در مدت 30 تا 60 ثانیه یک خط I.O مناسب برقرار کند. به دلیل اینکه این روش برای شرایط بحرانی است، اجرایی صحیح آن نیاز به آموزش و مهارت دارد.

مکان‌های مناسب برای انفوزیون داخل استخوانی

معمولاً استخوانی که برای این کار استفاده می‌شود، تیبیا (استخوان درشت نی) است. برای کودکان، قسمت بالایی تیبیا و برای بزرگسالان، قسمت پایینی آن به کار می‌رود. در برخی موارد نیز از استخوان جناغ سینه برای تزریق استفاده می‌شود.

1. 3-2 سانتی‌متر زیر و مدیال به توبروزینی تیبیا (آنترومدیال تیبیا). این بهترین محل برای تزریق I.O در تمام سنین است زیرا صاف و دارای حفره استخوانی بزرگی است.
2. 3-2 سانتی‌متر بالای کوندیل لترال فمور در خط وسط (3/1 دیستال فمور) که بیشتر در نوزادان استفاده می‌شود.
3. سطح مدیال دیستال تیبیا (پروگزیمال به قوزک داخلی medial malleolus) که دومین انتخاب در نوزادان است.

باید دقت کرد که کمترین آسیب به صفحه رشد استخوانی وارد شود.

تجهیزات لازم برای تزریق داخل استخوانی

برای برقراری مسیر داخل استخوانی به ست‌های مخصوصی نیاز داریم. امروزه تجهیزات مختلفی برای این کار طراحی شده است که برخی با نیروی دست و برخی با نیروی الکتریکی کار می‌کنند.

مراحل انجام انفوزیون داخل استخوانی

برای انجام انفوزیون داخل استخوانی بسته به نوع تجهیزات ممکن است تکنیک کار متفاوت باشد اما اصول کلی به شرح زیر است:

1. بررسی کنید که آیا انفوزیون داخل استخوانی لازم است یا نه.
2. تمام تجهیزات را آماده کنید و بررسی کنید.
3. بیمار را در وضعیت مناسب قرار دهید. پا را به سمت خارج بچرخانید تا قسمت داخلی قسمت بالایی آن رو به بالا قرار گیرد.
4. محل تزریق را مشخص کنید. تیبیا را لمس کنید و از تمام نشانه‌ها استفاده کنید.
5. محل تزریق را با استفاده از الکل یا بتادین تمیز کنید.

“`html

6. برای بیمار بی حسی موضعی انجام می‌شود. (اگر بیمار در حال شوک باشد، نیازی به بی حسی نیست.)
7. یک برش کوچک با تیغ بیستوری ایجاد می‌شود.
8. یک سوزن بزرگ مخصوص I.O.I از قسمتی که ضدعفونی شده و برش خورده، به طور مارپیچی به فضای مغز استخوان وارد می‌شود.
9. اطمینان حاصل کنید که سوزن به فضای مغز استخوان وارد شده است. برای این کار یک سرنگ به سوزن وصل کنید و مغز استخوان را درون سرنگ بکشید و دور بیندازید.
10. اگر مغز استخوان در مایع کشیده شده مشاهده کردید، سرنگ را جدا کرده و ست تزریق را وصل کنید.
11. با باز کردن ست، مایعات به کمک نیروی جاذبه به داخل استخوان جریان می‌یابند.
12. یک پانسمان آغشته به بتادین بر روی سوزن و محل تزریق قرار دهید.
13. برای نگه داشتن پاها در وضعیت صحیح، استفاده از یک نگهدارنده یا محافظ مفید است.
14. گاهی اوقات در حین تزریق مایعات، ذرات مغز استخوان می‌توانند مجرا را مسدود کنند. در این موارد، باید یک ابزار باز کننده مجرا (Stylet) را از داخل سوزن عبور دهید تا انسداد را برطرف کنید.
15. مدت زمان استفاده از این روش برای تزریق مایعات بهتر است 24 تا 48 ساعت باشد تا بتوان یک خط IV مناسب برای بیمار برقرار کرد.
16. سوزن را عمودی در محل تزریق قرار دهید و با حرکات چرخشی به جلو بروید تا زمانی که احساس کنید مقاومت برطرف شده یا صدای “پاپ” بشنوید.
17. در این حالت، سوزن به حفره مدولاری وارد شده است و نباید آن را بیشتر جلو ببرید. به طور کلی نیاز است که سوزن تنها 2 تا 4 سانتی‌متر جلو برود.
18. تروکار را خارج کرده و سرنگی که حاوی نرمال سالین است را به سوزن وصل کنید و کمی پیستون را به عقب بکشید تا آسپیراسیون به داخل سرنگ انجام شود. آسپیراسیون مغز استخوان و خون ورود سوزن به داخل استخوان را تأیید می‌کند.
19. پس از تأیید صحت جای سوزن، آن را ثابت نگه دارید.
20. لوله تزریق را آماده کنید و محلول را به جریان مناسب تنظیم کنید.

مدت زمان ورود مایع از این طریق به سیستم گردش خون، با تزریق مایع از راه وریدی برابر است.

به طور متوسط، ست سرم هر 48 ساعت یک‌بار و پانسمان هر 24 ساعت یک‌بار باید تعویض شود.

تأکید می‌شود که I.O.I یک روش موقتی است تا زمانی که راه اصلی تزریق مایعات یا داروها آماده شود.

برای کاهش خطر عفونت، محل تزریق باید هر 2 تا 3 روز یک بار عوض شود.

موارد احتیاط و عوارض ناشی از تزریق I.O.

تزریق داخل استخوانی نیز ممکن است عوارضی مشابه با تزریق داخل وریدی داشته باشد، از جمله:

• عفونت موضعی
• ترومبوفلبیت
• آمبولی هوا
• افزایش بار در گردش و واکنش‌های آلرژیک

• شکستگی (سوزن بزرگ یا اعمال نیروی زیاد می‌تواند باعث شکسته شدن استخوان تیبیای کودکان شود)
• ارتشاح (زمانی که مایع تزریقی به جای ورود به کانال مدولاری، در بافت‌های مجاور تجمع می‌یابد)
• آسیب به صفحه رشد (سوراخ کردن استخوان در محل نامناسب ممکن است به صفحه رشد آسیب برساند)
• سوراخ شدگی کامل (عبور سوزن از هر دو طرف استخوان)
• آمبولی ریه (در صورت ورود ذرات استخوان، چربی یا مغز استخوان به سیستم گردش خون ممکن است ایجاد شود)

موارد منع استفاده از تزریق داخل استخوانی

• شکستگی تیبیای یا فمور در همان سمت
• پوکی استخوان
• وجود خط وریدی

تحقیقات انجام شده در یکی از بیمارستان‌های فرانسه روی 32 کودک بستری در بخش مراقبت‌های ویژه که تحت I.O.I قرار گرفته بودند، نشان داد که 60 درصد آنها بعد از تصادف با وسیله نقلیه دچار ایست قلبی-تنفسی شدند و I.O.I در بیش از 80 درصد موارد در تلاش اول با موفقیت انجام شد.

زمانی که خط IV در دسترس نباشد، I.O.I یک روش مناسب، ایمن، مؤثر و سریع برای احیای کودکان به شمار می‌رود.

تحقیق‌های طولانی‌مدت در مورد آنتی‌بیوتیک‌ها در دپارتمان انکولوژی کودکان نشان می‌دهد که تجمع پلاسمایی دارو در روش I.O.I مشابه تزریق وریدی دارو است. داروهای آمیکاسین و وانکومایسین مورد مطالعه قرار گرفتند و تفاوتی در فرآیند فارماکوکینتیک این دو دارو در طولانی‌مدت (شش ماه) مشاهده نشد.

تزریق طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ها از طریق داخل استخوانی روشی ممکن و ایمن است، اما باید با احتیاط بیشتری برای تزریق داروهای شیمی درمانی و محصولات خونی اقدام کرد و نیاز به تحقیقات بیشتر برای اثبات بی‌خطر بودن این موارد وجود دارد.

بیشتر بخوانید :