موارد مصرف آتنولول
آتنولول برای درمان آنژین صدری مزمن، کنترل فشار خون بالا (به تنهایی یا همراه با داروهای دیگر) و جلوگیری از بروز دوباره حمله قلبی استفاده می‌شود.
مکانیسم اثر آتنولول
این دارو به طور انتخابی به گیرنده‌های بتا 1 در بدن متصل می‌شود و مانع واکنش به تحریکات بتا آدرنرژیک می‌گردد. به غیر از دوزهای بالا، اثر زیادی بر روی گیرنده‌های بتا 2 ندارد.
فارماکوکینتیک آتنولول
حدود 50-60 درصد این دارو از طریق دستگاه گوارش جذب می‌شود. اتصال آتنولول به پروتئین‌های خون بسیار کم است. متابولیسم (تجزیه) دارو تنها به مقدار کمی در کبد انجام می‌شود. نیمه‌عمر این دارو 6 تا 7 ساعت است و برای رسیدن به اوج اثر خود 2 تا 4 ساعت زمان نیاز دارد. حدود 85-100 درصد دارو از طریق کلیه به صورت تغییر نیافته دفع می‌شود.
روش تجویز آتنولول
زمانی که به طور ناگهانی برای درمان مشکلات قلبی تجویز می‌شود، باید وضعیت ECG و فشار خون به دقت نظارت شود. در فرم وریدی، دارو می‌تواند به صورت رقیق شده یا غیرفرمت رقیق شده استفاده شود و با سرعت mg/min 1 به صورت بولوس یا انفوزیون آهسته در طی 30 دقیقه تجویز می‌شود.
مصرف در سالمندان:
افراد سالخورده ممکن است نیاز به دوز نگهدارنده کمتری داشته باشند، زیرا اثرگذاری این دارو ممکن است در آنها کاهش یابد یا متابولیسم آنها کند شود. همچنین، عوارض جانبی این دارو ممکن است در افراد سالخورده بیشتر باشد.
مصرف در کودکان:
ایمنی و اثربخشی آتنولول در کودکان هنوز اثبات نشده است. این دارو تنها در صورتی برای کودکان تجویز می‌شود که مزایای آن بیشتر از مضراتش باشد.
مصرف آتنولول در شیردهی
این دارو ممکن است باعث کاهش قند خون و کاهش ضربان قلب در نوزاد شود. بنابراین، در دوران مصرف این دارو، قطع شیردهی توصیه می‌شود.
مصرف آتنولول در بارداری
استفاده از این دارو ممکن است باعث تأخیر در رشد جنین در رحم شود.
- در حین استفاده از این دارو، از رانندگی یا کار با وسایل خطرناک بپرهیزید تا زمانی که بدانید چگونه به دارو واکنش نشان می‌دهید. اگر احساس خواب آلودگی یا سرگیجه داشتید، با پزشک خود مشورت کنید.
- بدون مشورت با پزشک، هیچ دارویی مصرف نکنید، به ویژه داروهای محرک و داروهای سرفه یا سرماخوردگی که بدون نسخه موجود هستند.
مقدار مصرف آتنولول در بزرگسالان:
ضد آنژین صدری: دارو به صورت خوراکی با 50 میلی‌گرم در روز شروع می‌شود و در صورت نیاز و تحمل بیمار، پس از یک هفته، می‌توان به تدریج تا 100 میلی‌گرم افزایش داد.
کاهش دهنده فشار خون: به صورت خوراکی از 25 تا 50 میلی‌گرم در روز شروع می‌شود و در صورت نیاز و تحمل بیمار، پس از دو هفته می‌توان به 50 تا 100 میلی‌گرم افزایش داد.
انفارکتوس میوکارد (برای افراد با دو ز وریدی تحمل کرده): به صورت خوراکی، ابتدا 50 میلی‌گرم 10 دقیقه بعد از آخرین دوز وریدی و سپس 50 میلی‌گرم 12 ساعت بعد مصرف می‌شود. میزان 100 میلی‌گرم در روز، با 50 میلی‌گرم دو بار در روز برای 6 تا 9 روز یا تا زمان مرخص شدن بیمار از بیمارستان تجویز می‌شود.
افراد مسن : این افراد ممکن است به داروها به شکل متفاوتی واکنش نشان دهند و در صورتی که کلیه‌ها به درستی کار نکنند، مقدار مصرف دارو بر اساس کلیرنس کراتینین تنظیم می‌شود.
موارد منع مصرف آتنولول
این دارو در شرایطی مانند شوک قلبی، نارسایی قلبی شدید، بلوک قلبی درجه دو یا سه، برادی‌کاردی سینوسی و کاهش فشار خون سیستولیک به پایین‌تر از 100 میلی‌لیتر جیوه نباید مصرف شود. این منع مصرف برای پیشگیری از حمله قلبی دوباره می‌باشد.
عوارض جانبی آتنولول
برخی از عوارض جانبی شامل کاهش ضربان قلب (سرگیجه)، اسپاسم برونش (مشکل در تنفس یا خس‌خس سینه)، نارسایی احتقانی قلب (تورم در پاها و دیگر اعضا، تنگی نفس)، افسردگی و کاهش گردش خون در پاها و دست‌ها (سردی آنها) می‌باشد.
تداخلات دارویی آتنولول
در هنگام استفاده همزمان با انسولین و داروهای کاهنده قند خون، مقدار مصرف آنها باید تنظیم شود تا سطح قند خون بیش از حد کاهش نیابد.
اگر داروهای مسدودکننده گیرنده بتا-یک آدرنرژیک با داروهای مسدودکننده کانال‌های کلسیمی یا کلونیدین مصرف شوند، ممکن است اثر درمانی آنها بر کاهش فشار خون افزایش یابد.
ترکیب این دارو با مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (مانند فورازولیدون و پروکاربازین) به دلیل خطر افزایش شدید فشار خون، توصیه نمی‌شود.
در صورتی که آتنولول با آمین‌های مقلد سمپاتیک که دارای فعالیت بتا-آدرنرژیک هستند مصرف شود، ممکن است اثرات هر دو دسته دارو کاهش یابد.
گزانتین‌ها نیز در موقع مصرف همزمان با این دارو ممکن است اثرات درمانی را کاهش دهند. همچنین، کلیرانس تئوفیلین افزایش می‌یابد.
فراموش کردن یک دوز داروی آتنولول
اگر فراموش کردید یک دوز را مصرف کنید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید. اما اگر کمتر از 8 ساعت به نوبت بعدی باقی مانده باشد، دوز فراموش شده را رها کرده و به برنامه معمول خود برگردید.
هرگز مقدار دارو را دو برابر نکنید و بدون مشورت با پزشک، آن را قطع نکنید. قطع ناگهانی آتنولول ممکن است خطر حمله قلبی را افزایش دهد. در بسیاری از مواقع که آتنولول تجویز می‌شود، بیماری کنترل می‌شود ولی به طور کامل درمان نمی‌شود، به این معنی که ممکن است نیاز باشد برای چند سال یا حتی تمام عمر از آن استفاده کنید.
اثر آتنولول بر آزمایش‌های تشخیصی
آتنولول ممکن است سطح قند خون را در بیماران دیابتی کاهش یا افزایش دهد. اما افت قند خون ناشی از انسولین را تشدید نمی‌کند و یا بازگشت گلوکز سرم به سطح طبیعی را به تاخیر نمی‌اندازد.
این دارو ممکن است باعث تغییراتی در تحمل ورزش و نحوه ثبت الکتروکاردیوگرام (EKG) شود.
آتنولول همچنین می‌تواند تعداد پلاکت‌ها و سطح سرمی پتاسیم، اسید اوریک، ترانس‌آمیناز، آلکالین فسفاتاز، لاکتات دهیدروژناز، کراتینین و سطح نیتروژن اوره خون (BUN) را افزایش دهد.
مصرف دوز بالای آتنولول و مسمومیت
در صورت بروز مسمومیت یا دوز بالا، به نزدیک‌ترین مرکز درمانی مراجعه کنید و حتماً بسته دارو را با خود ببرید. برخی از علائم مهم دوز بالا شامل احساس ضعف شدید، کندی ضربان قلب، از دست دادن هوشیاری، سردرد، سرگیجه و تاری دید است.
احتیاط در مصرف آتنولول
قبل از اینکه داروی آتنولول را مصرف کنید، به پزشک یا داروساز خود موارد زیر را بگویید:
- آیا به آتنولول یا هر داروی مشابه دیگر حساسیت دارید؟
- آیا پیشینه‌ای از شوک آنافیلاکتیک دارید؟
- آیا از داروهای دیگر استفاده می‌کنید یا بیماری خاصی دارید، به ویژه بیماری‌های قلبی و ریوی؟
- آیا باردار هستید؟: بی‌خیالی از مصرف در این وضعیت.
- آیا در حال شیردهی هستید؟: با احتیاط مصرف کنید.
- آیا شما فردی مسن هستید؟: ممکن است حساسیت بیشتری به عوارض دارو داشته باشید.
هشدارها در رابطه با آتنولول
1- این دارو در شرایط زیر باید با احتیاط مصرف شود: سابقه آلرژی، آسم، آمفیزم، برونشیت غیرآلرژیک، نارسایی قلب، دیابت، پرکاری تیروئید و افسردگی.
2- مقدار دارو برای سالمندان باید بر اساس واکنش آنها تعیین شود؛ از آنجا که ممکن است نیاز به افزایش یا کاهش دوز داشته باشند.
3- در افرادی که مشکلات کلیوی دارند، مقدار آتنولول باید کاهش یابد.
4- اگر دارو باعث افسردگی شد، مصرف آن باید متوقف شود.
5- اگر پس از استفاده طولانی‌مدت، نیاز به قطع دارو باشد، باید این کار به تدریج و طی چند روز یا چند هفته انجام شود. در این مدت، از فعالیت‌های شدید بپرهیزید تا خطر مشکلات قلبی کاهش یابد. اگر بعد از قطع مصرف علائمی از قطع مصرف پدیدار شد، می‌توانید موقتاً دارو را دوباره شروع کنید و بعد از بهبودی به آرامی قطع کنید.
6- حتماً باید عملکرد قلب خود را تحت نظر بگیرید، شامل نبض، فشار خون و نوار قلب.
توصیه‌های دارویی آتنولول
الف– هیچ یک از زمان‌های مصرف دارو را فراموش نکنید، به ویژه اگر یک بار در روز مصرف می‌شود.
ب – این دارو فشار خون را درمان نمی‌کند، بلکه آن را کنترل می‌نماید و ممکن است تا پایان عمر نیاز به مصرف داشته باشید.
ج- حتی اگر احساس بهبودی داشتید، باید مصرف دارو را ادامه دهید.
د- اگر یک نوبت مصرف را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید، اما اگر تا زمان مصرف نوبت بعدی 8 ساعت باقی مانده باشد، از مصرف آن بپرهیزید و مقدار بعدی را دو برابر نکنید.
ه- در افرادی که دیابت دارند، ممکن است علائم کاهش قند خون کمتر محسوس باشد یا قند خون تغییر کند.
و- از مصرف این دارو همراه با داروهای دیگر، به ویژه داروهای بدون نسخه خودداری کنید.
ز- قبل از قطع مصرف دارو، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
ح- به دلیل احتمال سرگیجه و خواب‌آلودگی، در هنگام رانندگی یا کار با ابزارهای خطرناک احتیاط کنید.
نگهداری داروی آتنولول
- آتنولول را در بسته خود، به دور از دسترس کودکان نگه دارید.
- قرص‌ها را در دمای اتاق و دور از نور و رطوبت نگهداری کنید.
- بعد از تاریخ انقضا یا در صورت نیاز نداشتن به دارو، آن را دور بریزید.
بیشتر بخوانید:
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله رضیم