موارد مصرف و عوارض فنوباربیتال
فنوباربیتال (Phenobarbital) برای انواع مختلف صرع و همچنین در موارد حمله مداوم صرعی استفاده می‌شود. فرم تزریقی این دارو برای مواقع اضطراری مثل حملات تشنجی حاد، ازجمله با اکلامپسی، مننژیت و واکنش‌های سمی به استریکنین یا برای پیشگیری و درمان تشنج‌های ناشی از تب به کار می‌رود.
قرص فنوباربیتال قدیمی‌ترین داروی ضد تشنج است و هنوز هم پزشکان از آن برای کنترل تشنج و مشکلات عصبی مانند صرع استفاده می‌کنند.
فنوباربیتال به دسته‌ای از داروها به نام باربیتورات‌ها تعلق دارد. این دارو باعث می‌شود که سرعت فعالیت مغز و سیستم عصبی فرد کاهش یابد. برای این خاصیت، از فنوباربیتال برای درمان یا پیشگیری از حملات تشنجی استفاده می‌شود. همچنین این دارو به عنوان آرام‌بخش و برای کمک به آرامش ذهنی فرد در مواقع خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. ممکن است فنوباربیتال برای موارد دیگری نیز استفاده شود که در این راهنما به آن اشاره نشده است.
مکانیسم اثر فنوباربیتال
این دارو به افزایش اثر مهاری گاماآمینوبوتیریک اسید (GABA) کمک کرده و اثر تحریکی گلوتامیک اسید را کاهش می‌دهد. به این ترتیب، با مهار سلول‌های عصبی غیرطبیعی، انتشار امواج از ناحیه صرع را متوقف می‌کند.
فارماکوکینتیک فنوباربیتال
این دارو از طریق خوراکی به سرعت جذب می‌شود و در بافت‌ها و مغز پخش می‌شود. توسط کبد متابولیزه و از طریق کلیه‌ها دفع می‌گردد. حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد دارو بدون تغییر از بدن خارج می‌شود. نیمه عمر دارو بین ۵۳ تا ۱۱۸ ساعت است.
زمان شروع اثر دارو به صورت خوراکی بین ۲۰ تا ۶۰ دقیقه، از طریق عضلانی سریعتر از خوراکی و از طریق وریدی حدود ۵ دقیقه است.
نحوه و مقدار مصرف فنوباربیتال
این دارو برای شرایط زیر و به مقدار مجاز ذکر شده در درمان بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد:
1. از قرص فنوباربیتال در همه انواع صرع به جز صرع ابسنس و تشنج ناشی از تب در کودکان استفاده می‌شود. در بزرگسالان مقدار آن ۶۰ تا ۱۰۰ میلی‌گرم در روز به صورت خوراکی است که می‌توان به سه نوبت تقسیم کرد یا در یک نوبت قبل از خواب مصرف شود. همچنین می‌توان ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم را به صورت عضلانی یا وریدی طبق نیاز هر ۶ ساعت تکرار کرد. در کودکان، دوز معادل ۳ تا ۵ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز یا ۱۲۵ میلی‌گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن به صورت خوراکی، معمولاً در دو دوز تقسیم شده یا به صورت یک دوز مصرف می‌شود. همچنین می‌توان ۴ تا ۶ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وریدی یا عضلانی استفاده کرد و سطح خونی دارو باید کنترل شود.
2. برای درمان صرع مداوم در بزرگسالان دوز آن ۱۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم با حداکثر سرعت ۵۰ میلی‌گرم در دقیقه طی زمان ۱۰ تا ۱۵ دقیقه به صورت وریدی تجویز می‌شود و تجویز دوز تا ۲۰ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم نیز مجاز است. همچنین، از قرص این دارو در درمانگاه‌ها و اورژانس‌ها فقط در صورت نیاز باید مورد استفاده قرار گیرد.
3. برای تسکین در بزرگسالان، مقدار ۳۰ تا ۱۲۰ میلی‌گرم در روز از راه خوراکی به صورت دو تا سه نوبت مصرف می‌شود و حداکثر دوز مجاز روزانه ۴۰۰ میلی‌گرم است. برای کودکان نیز مقدار ۸ تا ۳۲ میلی‌گرم در روز به صورت خوراکی تجویز می‌شود.
4. در مورد بی‌خوابی بزرگسالان مقدار ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم به صورت خوراکی یا ۱۰۰ تا ۳۲۰ میلی‌گرم به صورت تزریق عضلانی تجویز می‌شود.
5. یک ساعت تا یک ساعت و نیم قبل از عمل جراحی، برای بزرگسالان به منظور تسکین درد مرتبط با عمل، مقدار ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی‌گرم از قرص فنوباربیتال به صورت تزریق عضلانی استعمال می‌شود.
“`html
مصرف فنوباربیتال در دوران بارداری و شیردهی
فنوباربیتال در گروه D قرار دارد. این یعنی شواهدی وجود دارد که این دارو ممکن است برای جنین خطرناک باشد. اما در برخی موارد، ممکن است افراد مجبور به استفاده از آن شوند و بپذیرند که خطرات آن با منافع دارو قابل قبول است.
این دارو به شیر مادر ترشح می‌شود، بنابراین استفاده از آن در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود.
قطع مصرف فنوباربیتال
برای قطع مصرف فنوباربیتال در بزرگسالان، برای هر 100 تا 200 میلی‌گرم از دارو که فرد در روز مصرف کرده، تقريباً مقدار 30 میلی‌گرم باید به صورت خوراکی و در سه تا چهار دوز تقسیم مصرف شود. اگر در روز اول قطع دارو، علائم خطرناک به وجود آمد، باید یک دوز 100 تا 200 میلی‌گرم از راه عضلانی تزریق شود.
برای نوزادانی که از این دارو به میزان 3 تا 10 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن روزانه مصرف می‌کنند، دوز مصرفی باید به تدریج و طی دو هفته کاهش یابد تا به طور کامل قطع شود.
اگر یک دوز فنوباربیتال را فراموش کنید، چه باید کرد؟
به محض یادآوری دوز فراموش شده، آن را مصرف کنید. اگر تقریباً زمان برای دوز بعدی نزدیک است، از مصرف دوز فراموش شده صرف‌نظر کنید. در دوز بعدی هم به هیچ عنوان دو برابر نکنید.
اگر بیش از حد فنوباربیتال مصرف کنید، چه می‌شود؟
در این صورت باید سریعاً به مراکز درمانی مراجعه کنید. مصرف بیش از حد این دارو می‌تواند عوارض بسیار جدی و حتی کشنده به همراه داشته باشد.
نشانه‌های مصرف بیش از حد ممکن است شامل تنفس آهسته یا سطحی، ضربان قلب ضعیف، پوست سرد یا مرطوب، کاهش ادرار یا عدم توانایی در ادرار کردن، مردمک‌های کوچک و احساس سردرد یا ضعف باشد.
هنگام مصرف فنوباربیتال از چه مواردی باید پرهیز کرد؟
- از نوشیدن الکل یا نوشیدنی‌های الکلی پرهیز کنید. مصرف الکل می‌تواند عوارض جانبی این دارو را تشدید کند و در مواردی خیلی خطرناک باشد.
- فنوباربیتال ممکن است توانایی تفکر و واکنش شما را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین هنگام رانندگی یا انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری دارند، مراقب باشید.
موارد منع مصرف فنوباربیتال
افرادی که این نشانه‌ها و بیماری‌ها را دارند، نباید از این دارو استفاده کنند:
- افرادی که به باربیتورات‌ها حساسیت دارند.
- افرادی که برونکوپنومونی دارند.
- افرادی که سابقه حملات آسمی مداوم یا مشکل در تنفس دارند.
- افرادی که از بیماری پورفیری رنج می‌برند.
- افرادی که اختلالات شدید کبدی یا کلیوی دارند.
- افرادی که دچار تنگی نفس هستند.
- افرادی که بیماری نفریت دارند.
عوارض جانبی فنوباربیتال
فنوباربیتال نیز مانند دیگر داروها ممکن است عوارض جانبی خطرناکی داشته باشد که شامل موارد زیر است:
- خواب آلودگی
- افسردگی ذهنی
- عدم تعادل
- واکنش‌های آلرژیک پوستی
- …
- تحریک پذیری
- بی قراری
- اختلال شعور در سالمندان
- هیجانات و رفتارهای غیرعادی در کودکان
- کم خونی مگالوبلاستیک
“““html
درباره تاثیرات فنوباربیتال بر سایر بخش‌های بدن به صورت زیر می‌باشد:
- دستگاه عصبی مرکزی: خواب آلودگی، بی‌حالی، سرگیجه، ضعف سیستم عصبی، تشنج و آشفتگی، هیجان زیاد در کودکان
- دستگاه قلب و عروق: فشار خون پایین، ضربان قلب کم، لخته شدن خون
- پوست: قرمزی، نکروز، آسیب عصبی در محل تزریق، خارش، ورم، کهیر، سندرم استینوس جانسن
- سیستم گوارش: حالت تهوع و استفراغ
- دستگاه تنفسی: ضعف تنفسی و قطع تنفس
- سیستم خونی: افزایش پورفیری
این دارو همچنین می‌تواند وابستگی‌های فیزیکی و روانی ایجاد کند.
تداخلات دارویی فنوباربیتال
هنگام مصرف قرص فنوباربیتال، از مصرف همزمان داروهای زیر خودداری کنید:
- این دارو ممکن است غلظت داروهای کاربامازپین، کلونازپام، فنی توئین، والپروات و در برخی موارد اتوسوکسیمید را کاهش دهد.
- فنوباربیتال ممکن است متابولیسم وارفارین را سریعتر کند و اثر ضد انعقادی آن را کم کند.
- داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد جنون توانایی ضد تشنجی این دارو را تضعیف می‌کنند.
- این قرص متابولیسم داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای را افزایش می‌دهد و غلظت آن‌ها را کاهش می‌دهد.
- فنوباربیتال سرعت متابولیسم دیگوکسین، کورتیکواستروئیدها، سیکلوسپورین و داروهای ضد بارداری خوراکی را افزایش می‌دهد و اثرات آن‌ها را کاهش می‌دهد.
هشدارها در رابطه با فنوباربیتال
مصرف این دارو در افرادی که دچار مشکلات کبدی یا کلیوی، اغمای کبدی، درد حاد و مزمن، حساسیت زیاد به دارو و ضعف تنفسی هستند، باید با احتیاط انجام شود.
توصیه‌های دارویی فنوبarbital
1. این دارو نباید بیش از اندازه تجویز شده مصرف شود.
2. اگر بعد از چند هفته اثر دارو کم شد، بدون مشورت پزشک مقدار دارو را افزایش ندهید.
3. دوره درمان با این دارو به عنوان ضد تشنج باید کامل شود و هیچ نوبت مصرفی نباید فراموش شود.
4. اگر یک نوبت مصرفی فراموش شد، به محض یادآوری باید مصرف شود، اما اگر زمان مصرف نوبت بعدی نزدیک است، از مصرف نوبت فراموش شده و دوبرابر کردن مقدار مصرف بعدی خودداری کنید.
5. در طول درمان، از مصرف سایر داروهای حاوی الکل و داروهای مضعف CNS باید پرهیز شود.
6. اگر احساس سرگیجه، خواب آلودگی یا منگی داشتید، باید احتیاط کنید.
بیشتر بخوانید:
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله رضیم
سایت رضیم
“`