آشنایی با داروی دسیپرامین (دزیپرامین)
دسیپرامین (دزیپرامین) یک نوع داروی ضدافسردگی است که برای درمان افسردگی مزمن، دردهای مزمن و افسردگی ناشی از مصرف الکل تجویز می‌شود. از عوارض جانبی این دارو می‌توان به خواب آلودگی، یبوست و خشکی دهان اشاره کرد.
دسیپرامین یا دزیپرامین یکی از داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای است که با مهار جذب مجدد نوراپی‌نفرین و سروتونین، این مواد را در سیستم عصبی مرکزی افزایش می‌دهد.
نام های تجاری: Norpramin , Pertofane
روش عملکرد داروی دسیپرامین (دزیپرامین)
این دارو به عنوان یک داروی ضدافسردگی عمل می‌کند و با جلوگیری از جذب مجدد نوراپی‌نفرین و سروتونین در انتهای عصبی، سبب افزایش سطح این مواد در فضای بین سلولی می‌شود. اثر دزیپرامین بیشتر بر نوراپی‌نفرین است تا سروتونین. اثرات آرام بخشی، آنتی کولینرژیک و کاهش فشار خون این دارو نسبت به پیش‌داروی آن (ایمی پرامین) کمتر است.
فارماکوکینتیک دسیپرامین (دزیپرامین)
این دارو بعد از مصرف خوراکی به سرعت و به طور کامل جذب می‌شود. متابولیسم آن در کبد صورت می‌گیرد و هیچ متابولیت فعالی ندارد. 96% دارو به پروتئین‌های پلاسما متصل می‌شود و از طریق کلیه‌ها دفع می‌گردد. نیمه عمر دارو بین 12 تا 27 ساعت است و اثر آن معمولاً ظرف 2 تا 3 هفته شروع می‌شود.
موارد و دوز مصرف دسیپرامین (دزیپرامین)
برای بزرگسالان معمولاً بین 100 تا 200 میلی‌گرم در روز به صورت خوراکی و در دوزهای تقسیم شده تجویز می‌شود و می‌توان حداکثر به 300 میلی‌گرم در روز افزایش داد. همچنین می‌توان تمام مقدار روزانه را هر شب مصرف کرد.
برای سالمندان و نوجوانان، دوز روزانه معمولاً بین 25 تا 100 میلی‌گرم خوراکی است که به تدریج تا حداکثر 100 میلی‌گرم (و در مواردی خاص حداکثر 150 میلی‌گرم) افزایش می‌یابد.
مصرف دسیپرامین (دزیپرامین) در دوران بارداری و شیردهی
گروه C: در مطالعات روی حیوانات، اثرات جانبی بر جنین مشاهده شده است، اما در مورد انسان شواهد کافی وجود ندارد. با این حال، ممکن است مزایای استفاده از این دارو در زنان باردار بیشتر از خطرات آن باشد.
این دارو در شیر مادر ترشح می‌شود، بنابراین لازم است که مزایای آن نسبت به عوارض احتمالی آن بررسی گردد.
اثر دسیپرامین (دزیپرامین) بر آزمایش‌های تشخیصی
- ممکن است سطح گلوکز خون را افزایش یا کاهش دهد.
- ممکن است سطح بعضی تست‌های عملکرد کبد را بالا برده و تعداد گلبول‌های سفید خون را کاهش دهد.
مسمومیت با دسیپرامین (دزیپرامین) و درمان آن
علائم: در 12 ساعت اول مسمویت حاد، فاز تحریکی وجود دارد که با علائم بیش فعالی مانند بی قراری، تحریک، گیجی، توهم، علائم پارکینسونی، افزایش دما، تشنج، احتباس ادراری، خشکی دهان، گشادی مردمک‌ها، یبوست و احتباس مدفوع همراه است و سپس فاز مهاری CNS شامل کم‌خوابی، کاهش یا حذف رفلکس‌ها، خواب آلودگی، افت فشار خون، سیانوز و نامنظم شدن ضربان قلب (تاکیکاردی و اختلالات هدایتی) رخ می‌دهد.
شدت مسمومیت معمولاً با گسترش کمپلکس QRS مشخص می‌شود که نشان‌دهنده سطح سرمی بالای 1000 نانوگرم بر میلی‌لیتر است. معمولاً، سطح سرمی کمکی نمی‌کند. همچنین، کاهش فشار، مشکلات تنفسی و تشنج‌ها ممکن است باعث بروز اسیدوز متابولیک شوند.
درمان: درمان این وضعیت بیشتر بر روی علامت‌ها و حمایت از بیمار متمرکز است. حفظ راه هوایی، تنظیم دمای بدن و تأمین تعادل آب و الکترولیت‌ها بسیار مهم هستند. القای استفراغ کار مناسبی نیست. اما می‌توان با شستشوی معده و تجویز زغال فعال به بیمار کمک کرد. دیالیز تأثیر چندانی ندارد. حتی اگر مقدار دارو مصرف شده کم باشد، بیمار باید تحت نظر قرار گیرد.
فیزوستیگمین تنها در صورت لزوم و با احتیاط برای درمان مشکلات قلبی یا کما استفاده می‌شود؛ زیرا تجویز سریع آن می‌تواند باعث تشنج شود. برای درمان تشنج از دیازپام یا فنی‌توئین به صورت تزریقی و برای مشکلات قلبی از فنی‌توئین یا لیدوکائین تزریقی استفاده می‌کنیم، و برای اسیدوز نیز باید از بیکربنات سدیم کمک بگیریم. همچنین می‌توان آریتمی‌ها و افت فشار خون را با بیکربنات سدیم، مایعات یا داروهای وازوپرسور درمان کرد. باربیتورات‌ها نباید استفاده شوند زیرا ممکن است مشکلات تنفسی و عصبی را تشدید کنند.
عوارض جانبی دسیپرامین (دزیپرامین)
- سیستم اعصاب مرکزی: بی‌قراری، اضطراب، سردرگمی، تحریک‌پذیری، سردرد، عصبانیت، احساس ناراحتی، لرزش، ضعف، تغییرات درEEG، واکنش‌های حرکتی غیرطبیعی، تشنج.
- مشکلات قلبی و عروقی: افت فشار خون در حالت ایستاده، تندضربانی، تغییرات در ECG، افزایش فشار خون.
- دستگاه گوارش: بی‌اشتهایی، یبوست، خشکی دهان، حالت تهوع، یبوست فلجی، استفراغ.
- چشم: تاری دید، گشاد شدن مردمک.
- گوش: وزوز گوش.
- سیستم ادراری-تناسلی: احتباس ادرار.
- متابولیک: افزایش قند خون، کاهش قند خون.
- پوست: عرق سرد، حساسیت به نور، جوش، کهیر.
- سایر عوارض: واکنش‌های حساسیتی.
- پس از قطع ناگهانی درمان طولانی‌مدت: سردرد، ناخوشی، حالت تهوع.
موارد منع مصرف دسیپرامین (دزیپرامین)
این دارو برای افرادی که به آن حساسیت دارند، کسانی که در ۱۴ روز گذشته یکی از داروهای مهارکننده MAO را مصرف کرده‌اند و بیمارانی که در فاز حاد بهبودی از حمله قلبی هستند، ممنوع است. همچنین احتمال واکنش حساسیتی میان داروهای سه‌حلقه‌ای وجود دارد.
موارد احتیاط: بیمارانی که هورمون‌های تیروئیدی مصرف می‌کنند، سابقه تشنج، احتباس ادرار، بیماری تیروئید یا قلبی-عروقی، گلوکوم، و بیماران افسرده با افکار خودکشی در خطر هستند. در این موارد باید در هر ویزیت، مقدار کمی از دارو تجویز شود.
تداخلات دارویی دسیپرامین(دزیپرامین)
- استفاده همزمان دسیپرامین با داروهای ضد آریتمی ممکن است عوارض را افزایش دهد.
- ایجاد ارتباط با داروهای مهارکننده MAO موجب تحریک سیستم عصبی مرکزی و افزایش فشار خون می‌گردد.
- دسیپرامین ممکن است با متعادل کردن آستانه تشنج به اثربخشی داروهای ضد صرع لطمه بزند. برخی از داروهای ضد صرع هم می‌توانند با کاهش غلظت دسیپرامین اثر ضد افسردگی آن را کمتر کنند.
- دسیپرامین اثرات کلونیدین و گوانتیدین در کاهش فشار خون را کاهش می‌دهد و اگر این داروها به طور ناگهانی قطع شوند، ممکن است فشار خون به شدت افزایش یابد.
- استفاده همزمان با فنوتیازین‌ها می‌تواند عوارض جانبی آنتی موسکارینی را بیشتر کند.
- استفاده همزمان با داروهای مقلد سمپاتیک می‌تواند خطر عوارض قلبی و عروقی را افزایش دهد؛ همچنین ممکن است باعث بروز آریتمی و افزایش فشار خون شود.
- استفاده همزمان با داروهای ضد تیروئید ممکن است خطر ابتلا به اگرانولوسیتوز را افزایش دهد.
- استفاده همزمان از داروهای حاوی الکل و داروهای دیگری که سیستم عصبی مرکزی را ضعیف می‌کنند می‌تواند باعث کاهش شدید عملکرد CNS، مشکلات تنفسی و افت فشار خون شود.
هشدارها درباره دسیپرامین (دزیپرامین)
در شرایط زیر باید بسیار مراقب مصرف این دارو بود:
حمله‌های حاد، آسم، مشکلات خلقی، مشکلات خونی و گوارشی، آب سیاه (گلوکوم) با زاویه باریک، فشار داخل چشم بالا، پرکاری تیروئید، بزرگ شدن پروستات، مشکلات کلیوی، اسکیزوفرنی، تشنج، حساسیت به داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای و احتباس ادرار.
نکات مهم در مصرف دسیپرامین (دزیپرامین)
۱. نباید به طور ناگهانی مصرف دارو را قطع کرد. اگر نیاز به کاهش دوز باشد، این کاهش باید تدریجی و در حداقل ۴ هفته انجام شود.
۲. در هفته‌های اولیه درمان، به دلیل افزایش خطر خودکشی، بیمار باید مدام تحت نظر باشد.
۳. بیشتر از یک داروی ضد افسردگی نباید همزمان تجویز شود.
۴. برای اثرگذاری دارو، حداقل ۱ تا ۶ هفته زمان لازم است.
۵. به دلیل نیمه عمر طولانی این دارو، می‌توان آن را یک بار در شب مصرف کرد.
۶. به بیمار یادآوری شود که اگر نشانه‌های خاصی رخ داد باید به مصرف دارو ادامه دهد، زیرا معمولاً به این عوارض عادت می‌شود.
۷. اگر بیمار از داروهای مهارکننده MAO استفاده می‌کند، باید حداقل دو هفته پس از قطع آنها، مصرف دسیپرامین آغاز شود.
۸. در صورت نیاز به مصرف داروی مهارکننده MAO، باید حداقل یک هفته فاصله بین قطع آن دارو و شروع داروی جدید وجود داشته باشد.
۹. دوره درمان با این دارو باید کامل شود و نباید بیشتر از مقدار تجویز شده مصرف گردد.
۱۰. اگر یک نوبت مصرف دارو فراموش شد و درمان به صورت چندین بار در روز است، باید به محض یادآوری مصرف شود، مگر اینکه زمان مصرف نوبت بعدی نزدیک باشد. در این صورت، مقدار بعدی نباید دو برابر شود. اگر درمان به صورت شبانه است، نباید صبح دارو مصرف شود. بهتر است در این موارد با پزشک مشورت کنید.
۱۱. به دلیل احتمال سرگیجه، هنگام برخاستن از حالت خوابیده یا نشسته باید احتیاط کرد.
۱۲. مصرف این دارو ممکن است باعث خشکی دهان شود. اگر این مشکل بیشتر از ۲ هفته ادامه پیدا کند، باید به پزشک مراجعه کرد.
۱۳. مصرف این دارو ممکن است حساسیت به نور ایجاد کند، بنابراین استفاده از ضد آفتاب ضروری است.
۱۴. بیمار باید ۷ تا ۳ روز پس از قطع دارو تحت نظر باشد.
۱۵. در صورت نیاز به هرگونه عمل جراحی یا درمان اضطراری، پزشک باید از مصرف دارو مطلع شود.
بیشتر بخوانید:
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله رضیم