موارد مصرف و عوارض ایزوترتینوئین
ایزوترتینوئین یا آکوتان (Accutane) ، یکی از فرم‌های ویتامین A است که برای درمان آکنه‌های شدید پوست استفاده می‌شود. این دارو به کاهش کارکرد غدد چربی در پوست کمک کرده و باعث کاهش تولید چربی نیز می‌شود.
این دارو به شکل کپسول‌های 10 و 20 میلی‌گرم و تحت برندهای مختلفی مثل claravis، Amnesteen، Accutane و Sotret وجود دارد.
موارد مصرف ایزوترتینوئین
ایزوترتینوئین برای درمان نوعی آکنه شدید به نام آکنه نودولر سیستیک استفاده می‌شود. همچنین برای آکنه‌های شدیدی که به درمان‌های دیگر جواب نداده‌اند یا همراه با مشکلات عصبی هستند، تجویز می‌شود. علاوه بر این، این دارو برای درمان آکنه‌های خانم‌ها که معمولاً به آنتی‌بیوتیک‌ها پاسخ نمی‌دهند، نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مکانیسم اثر ایزوترتینوئین
ایزوترتینوئین باعث کاهش اندازه غدد چربی شده و فعالیت آنها را کم می‌کند که در نتیجه میزان ترشح چربی پوست کمتر می‌شود. همچنین این دارو خاصیت ضد التهاب و ضد کراتینیزاسیون نیز دارد و نوعی ایزومر از ترتینوئین است.
فارماکوکینتیک ایزوترتینوئین
ایزوترتینوئین به سرعت در سیستم گوارش جذب می‌شود و در کبد و احتمالاً دیواره روده متابولیزه می‌گردد. نیمه عمر (زمانی که نصف غلظت دارو در بدن از بین می‌رود) ایزوترتینوئین و متابولیت اصلی آن بین 10 تا 20 ساعت است. زمان لازم برای رسیدن به حداکثر غلظت در پلاسما حدود 3 ساعت است.
نحوه درمان و مقدار مصرف ایزوترتینوئین
میزان مصرف این دارو به توصیه پزشک بستگی دارد. معمولاً مقدار روزانهٔ دارو برای هر کیلوگرم وزن بدن 0.5 تا 1 میلی‌گرم می‌باشد که بر اساس شدت مشکل پوستی تعیین می‌شود. برای مثال، فردی که 80 کیلوگرم وزن دارد و آکنه متوسطی دارد می‌بایست روزانه دو کپسول 20 میلی‌گرمی مصرف کند.
الف) آکنه شدید نودولی مقاوم به درمان
بزرگسالان و نوجوانان: به صورت خوراکی مقدار 0.5 تا 2 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در دو نوبت به مدت 15 تا 20 هفته مصرف می‌شود. برای بهبود جذب دارو بهتر است با غذا مصرف شود.
ب) اختلال کراتینیزاسیون مقاوم به درمان، جلوگیری از سرطان پوست
بزرگسالان: مقدار مصرف این دارو بر اساس نوع بیماری و شدت آن متفاوت است؛ مقادیر تا 2 تا 4 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن تجویز شده است. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید به مقالات جدید در این زمینه مراجعه کنید.
پ) سرطان سلول اسکواموس سر و گردن
بزرگسالان: مقدار 50 تا 100 میلی‌گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای جلوگیری از ناراحتی‌های گوارشی، دارو را همراه با غذا یا بلافاصله بعد از غذا و با یک لیوان آب مصرف کنید. اگر یک وعده دارو را فراموش کردید و وعده بعدی نزدیک است، از وعده بعدی شروع کنید و هرگز دو کپسول را به طور همزمان مصرف نکنید.
مصرف ایزوترتینوئین در دوران بارداری و شیردهی
ایزوترتینوئین نباید در دوران بارداری مصرف شود زیرا ممکن است به جنین آسیب برساند و باعث نقص‌های جدی در گوش، چشم، صورت، جمجمه، قلب و مغز او شود. اگر شما رابطه جنسی محافظت نشده داشته‌اید، بلافاصله مصرف ایزوترتینوئین را متوقف کرده و با پزشک خود مشورت کنید. حتی زنانی که عمل بستن لوله‌ها را انجام داده‌اند نیز باید احتیاط کنند و از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده نمایند.
این دارو می‌تواند به شیر مادر منتقل شده و به نوزاد آسیب برساند.
“`html
عوارض جانبی ایزوترتینوئین
ایزوترتینوئین می‌تواند باعث عوارض مختلفی شود. برخی از این عوارض شامل خشکی شدید پوست و مخاط، سوزش و خارش چشم، خونریزی از بینی، پوسته پوسته شدن و سرخی لب‌ها، احساس سوزش و درد در لب‌ها، افسردگی، عفونت‌های پوستی، جوش‌های پوستی و درد در مفاصل هستند.
تداخلات دارویی ایزوترتینوئین
قبل از شروع ایزوترتینوئین، باید با پزشک خود درباره تمام داروهایی که استفاده می‌کنید، صحبت کنید. این موضوع شامل ویتامین‌ها، مواد معدنی، داروهای گیاهی و… نیز می‌باشد. به ویژه به این نکات توجه داشته باشید:
- استفاده همزمان با صابون‌ها و پاک کننده‌های پزشکی و داروهای پوسته ساز (مانند بنزوئیل پراکسید و رزورسی نول) می‌تواند خشکی را بیشتر کند.
- اگر ویتامین A مصرف می‌کنید، احتمال دارد که ایزوترتینوئین اثرات منفی بیشتری داشته باشد.
- تترا سایکلین‌ها ممکن است خطر بروز مشکلات مغزی را افزایش دهند.
- قرص‌های جلوگیری از بارداری که فقط پروژسترون دارند، نمی‌توانند به تنهایی در جلوگیری از بارداری در زمان مصرف این دارو مؤثر باشند و باید از روش‌های دیگر نیز استفاده کنید.
- استفاده همزمان با فنی توئین ریسک مشکلات استخوانی را بالا می‌برد.
- اگر داروهای حاوی ویتامین A را با ایزوترتینوئین بخورید، عوارض ناشی از دارو تشدید خواهد شد.
- ایزوترتینوئین با برخی آنتی بیوتیک‌ها مانند تتراسایکلین و داکسی سایکلین تداخل دارد.
- ایزوترتینوئین ممکن است غلظت کربامازپین را کاهش دهد.
- استفاده همزمان با تترا سایکلین ممکن است احتمال بالا رفتن فشار خون داخل جمجمه‌ای را افزایش دهد.
تاثیر ایزوترتینوئین بر آزمایش‌های تشخیصی
- این دارو می‌تواند سطح کراتین کیناز، AST، ALT، آلکالین فسفاتاز، تری گلیسیرید، HDL و کلسترول را افزایش دهد، در حالی که سطح هموگلوبین و هماتوکریت کاهش می‌یابد.
- تعداد پلاکت‌ها ممکن است افزایش یابد.
- سرعت رسوب گلبول‌های قرمز نیز ممکن است بیشتر شود.
موارد منع مصرف ایزوترتینوئین
- در زمان بارداری یا شیردهی: زیرا ممکن است منجر به سقط جنین یا مشکلات برای نوزاد شود.
- حساسیت به ویتامین آ، روآکوتان و داروهای مشابه.
- مصرف همزمان با آنتی بیوتیک‌ها به ویژه تتراسیکلین.
- دچار بودن به مشکلات کبدی یا کلیوی.
- چربی خون بالا (گلیسرول و تری گلیسیرید).
- وجود مقدار زیاد ویتامین A در بدن.
- استفاده در افراد مسن.
هشدارها در رابطه با مصرف ایزوترتینوئین
1- ایزوترتینوئین یک داروی سمی است و حتما باید تحت نظر متخصص پوست تجویز شود. این دارو باید حداقل برای 16 هفته مصرف شود و معمولاً نیاز به تکرار دوره نمی‌باشد.
2- این دارو می‌تواند باعث مشکلات جدی در دوران بارداری شود، بنابراین باید حداقل یک ماه قبل از شروع درمان، در حین درمان، و حداقل یک ماه بعد از اتمام درمان از بارداری پرهیز شود.
3- در دوران درمان و حداقل تا یک ماه پس از اتمام درمان، نباید خون اهدا کنید.
4- عملکرد کبد و سطح چربی‌های خون در زمان درمان باید زیر نظر پزشک باشد.
“`
ابتدا و یک ماه بعد از شروع درمان، و سپس هر سه ماه یکبار باید وضعیت شما مورد بررسی قرار گیرد.
5- ضروری است از مصرف تتراسايکلین، مقادیر زیاد ویتامین A (بیش از ۴ تا ۵ هزار واحد در روز) و کراتولییتیک‌ها در طول درمان با دارو خودداری کنید.
6- در افراد دیابتی و همچنین کسانی که به کراتیت (به ویژه در افراد مبتلا به سندرم چشم خشک) دچار هستند، باید سطح گلوکز خون بررسی شود.
نکات مهم در طول درمان با ایزوترتینوئین
در هفته‌های اول درمان، احتمالاً جوش‌های شما بیشتر می‌شود. این به این دلیل است که پوست شما به دارو واکنش نشان می‌دهد و برای تعدیل شرایط، چربی بیشتری تولید می‌کند که این موضوع باعث می‌شود جوش‌های بیشتری به وجود بیاید. در این باره نگران نباشید، زیرا این نشان می‌دهد که دارو اثربخش است. پس از این (تقریباً از هفته سوم به بعد) تعداد جوش‌ها به طرز قابل توجهی کاهش می‌یابد و این بهبودی حتی پس از پایان مصرف دارو نیز ادامه خواهد داشت.
- اگر در طول درمان باردار شدید، بلافاصله مصرف ایزوترتینوئین را متوقف کنید و پزشک را در جریان بگذارید. پیشنهاد می‌شود در طول درمان از داروهای پیشگیری‌کننده استفاده نمایید.
- در طول درمان همیشه وضعیت خود را به پزشک در جلسات منظم گزارش دهید. همچنین سطح کلسترول خون شما باید به صورت ماهانه آزمایش شود.
- بدون مشورت پزشک، ایزوترتینوئین را قطع نکنید و دوز مصرفی را تغییر ندهید.
- ایزوترتینوئین را برای دیگران مصرف نکنید و به آنها پیشنهاد ندهید.
- بدون مشورت پزشک، همزمان از داروهای دیگر استفاده نکنید.
- در طول دوره درمان با ایزوترتینوئین و یک ماه بعد از آن از اهدای خون پرهیز کنید.
- تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض نور خورشید دوری کنید و از کرم‌های ضد آفتاب استفاده کنید. در این دوران پوست شما حساس‌تر خواهد شد.
- از کشیدن پوست خودداری کنید؛ زیرا با حساس شدن پوست، احتمال ایجاد زخم افزایش می‌یابد.
- از مصرف مشروبات الکلی در طول درمان با ایزوترتینوئین خودداری کنید؛ زیرا می‌تواند به کبد آسیب وارد کند.
- استفاده از لنزهای تماسی در طول درمان ممکن است باعث ناراحتی شود؛ بنابراین، استفاده از قطره‌های اشک مصنوعی توصیه می‌شود.
نکات مربوط به نگهداری دارو
ایزوترتینوئین را دور از دسترس کودکان و در مکان خشک و خنک نگهداری کنید.
بیشتر بخوانید:
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله رضیم