خواص گیاه قدومه چیست؟
قدومه (نام علمی: Alyssum) (که در طب سنتی به آن تودری می‌گویند) یکی از انواع گیاهان است. در زبان فارسی تاجیکی، نام آن “چشم بلبل” است. این گیاه در ایران به ویژه در بلندی‌های بالای ۲۵۰۰ متر در استان کهگیلویه و بویراحمد رشد می‌کند. قدومه یک گیاه یک ساله به بلندی ۱۰–۵ سانتی‌متر است. شاخه‌های آن از پایین گیاه جدا شده و به سمت بالا می‌رود و بسیار نازک و شکننده هستند. برگ‌هایش کشیده و قاشقی شکل، با نوک صاف و دندانه‌های کوتاهی در بخش بالایی دارد. دمبرگ این گیاه با کرک‌ها و پرزهای ستاره‌ای پوشیده شده است. میوه‌اش شکل خورجینک دارد و در حالت رسیدن به رنگ قرمز و بدنه‌اش پهن و ناهماهنگ است.
دانه‌های این گیاه مهم‌ترین بخش دارویی آن هستند. دانه‌ها گرد و خاکستری و با یک پوشش نازک چسبناک (موسیلاژی) پوشیده شده‌اند که در لبه‌های دانه به شکل بال کوتاه و سفید دیده می‌شود. این دانه‌ها در زمان رسیدن کامل میوه که پوسته آن زرد رنگ می‌شود، جمع‌آوری می‌شوند. بیشتر دانه‌های این گیاه حاوی ترکیبات گلوکز هستند و این گیاه در کشورهای مصر، عربستان، فلسطین، ایران، پاکستان و عراق رشد می‌کند. قدومه به عنوان یک نرم‌کننده سینه، درمان سرفه و ملین محسوب می‌شود.
در طب قدیم، از قدومه به عنوان خلط‌آور و ضدالتهاب استفاده می‌کردند. دانه‌های قدومه باید با آب کافی مصرف شوند و افرادی که مشکل انسداد روده دارند، نباید از آن استفاده کنند. باید آن را در ظروف بسته و در جایی خشک و دور از رطوبت نگهداری کرد. آنچه تحت نام قدومه در داروخانه‌ها عرضه می‌شود شامل قدومه شیرازی و قدومه شهری است. مصرف زیاد آن ممکن است به طور موقت باعث نفخ و بزرگی شکم شود و حتی خطر انسداد روده را نیز دارد.
خواص قدومه شیرازی (ویژگی‌ها و خواص درمانی)
- طبیعت قدومه گرم و تر است.
- خواص دارویی این گیاه به صورت زیر هستند:
- برای درمان ورم‌های سفت مانند ورم بیضه، ورم پستان و ورم بیخ گوش، قدومه را در آب غوطه‌ور کنید و به عنوان ضماد استفاده کنید.
- برای چاق شدن، قدومه را با کمی سرکه دم کنید و مصرف کنید.
- خوردن جوشانده قدومه به باز شدن رگ‌های خونی، به خصوص رگ‌های کرونر کمک می‌کند.
- برای کاهش اخلاط خونی، قدومه را با عسل مخلوط کرده و روزی یک قاشق مرباخوری با آب گرم بنوشید.
- قدومه شیرازی می‌تواند به صاف کردن صدا و کاهش التهاب گلو کمک کند. برای این کار، ۴ گرم قدومه را در ۳۰۰ سی‌سی آب جوش دم کرده و به آرامی بنوشید.
- برای بهبود رنگ چهره از دم‌کرده قدومه استفاده می‌شود.
- قدومه شیرازی برای سرفه‌های خشک و خونی مفید است. برای این کار، ۱۰ گرم دانه قدومه را در ۱ لیتر آب بجوشانید و در طول روز مصرف کنید.
- برای افزایش اشتها، ۳ گرم قدومه را در ۳۰۰ سی‌سی آب جوش نیم ساعت دم کنید و روزانه ۳ فنجان بنوشید.
- برای دفع سنگ کلیه، قدومه را ۱۲ ساعت در گلاب خیس کنید و صبح ناشتا با کمی آب و سکنجبین بنوشید.
- قدومه همچنین برای کولیت کبدی و کلیوی به کار می‌رود. ابتدا آن را خیسانده، سپس بجوشانید و بعد از سرد شدن میل کنید.
- یکی دیگر از خواص قدومه که در گذشته مورد استفاده بوده، خنثی کردن سم ناشی از گزیدگی حیوانات است.
عوارض جانبی قدومه (موارد احتیاط و ممنوعیت مصرف)
مصرف بیش از حد قدومه ممکن است به طور موقت باعث نفخ و بزرگی شکم شود و حتی خطر انسداد روده را دارد. همچنین، افرادی که دچار بیماری گواتر هستند، باید از مصرف قدومه پرهیز کنند.
نحوه استفاده و مقدار مصرف قدومه
طرز تهیه شربت قدومه: ۳۰ گرم گل تودری و ۲ گرم شیرین بیان را در یک لیتر آب بجوشانید تا دو سوم آن تبخیر شود. سپس با ۲۰۰ گرم عسل و ۲۵۰ گرم شکر سرخ مخلوط کنید و با حرارت غیر مستقیم گرم کنید تا غلیظ شود. روزانه یک تا دو قاشق مرباخوری از این شربت میل کنید. دانه‌های قدومه باید حتماً با آب فراوان مصرف شوند. در افرادی که دچار انسداد روده هستند، نباید مصرف شود. قدومه باید در ظروف دربسته و در محل خشک و دور از رطوبت نگهداری شود. در طب سنتی، قدومه را همراه با بارهنگ، سه پستان و به دانه به عنوان چهار تخمه به کار می‌بردند.